Tôi không thể quên được hình ảnh khi đến phòng Cấp cứu của BV. 30/4. Các bác sĩ ở đấy vẫn liên tục nhồi tim trong khi chờ đợi BV. Chợ Rẫy tổ chức kíp mổ. Cả người nhà cũng tham gia vào quá trình nhồi tim. Êkíp tự nhủ, nếu không lấy được gì, quả thật chúng tôi đã phụ lòng rất nhiều người. Kết quả, chúng tôi nhận được 2 thận và 2 giác mạc.
Tăng 30% nguồn tạng hiến tặng, giảm số người chờ ghép
Vì sao chúng ta phải triển khai ghép tạng từ người cho tim ngừng đập trong khi chương trình ghép tạng từ người cho chết não cũng mới bắt đầu phát triển? Theo các chuyên gia, sự chênh lệch giữa nhu cầu và lượng tạng hiến ngày càng tăng trong các thập niên kế tiếp. Trên thế giới, theo mạng lưới UNOS (United Network of Organ Sharing - tạm dịch mạng lưới hiến ghép tạng Hoa Kỳ) cứ 10 phút có 1 người gia nhập vào danh sách chờ ghép tạng, 20 người bệnh/ngày qua đời trong khi chờ nhận tạng… Tạng phủ vẫn thiếu hụt không đáp ứng được. Để giảm bớt sự chênh lệch này, các trung tâm ghép tạng trên thế giới gần đây đã và đang thay đổi chính sách về nguồn tạng hiến - hướng về nguồn cho tạng từ người hiến tạng tim ngừng đập. Tặng hiến từ người cho tim ngừng đập được khởi động nhằm làm tăng nguồn tạng hiến khi mà nguồn người cho còn sống hoặc từ người cho chết não không đủ đáp ứng.
TS.BS. Dư Thị Ngọc Thu với GS. Richard Allen - một trong những chuyên gia ghép tạng hàng đầu của Úc
BV. Chợ Rẫy đã triển khai chương trình này thông qua đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước: “Nghiên cứu triển khai ghép thận từ người cho tim ngừng đập”. Từ sau ngày 16/8/2015, BV. Chợ Rẫy tiếp nhận 17 trường hợp đồng thuận hiến tạng khi qua đời, trong đó 7 trường hợp ngừng tim, nhưng có thể nói, chỉ trường hợp tại BV. 30/4, các bác sĩ mới nhận được thận để ghép nhờ sự phối hợp tốt của bác sĩ trực là tiếp tục nhồi tim để giữ cho “tim còn đập” và chờ nhóm tiếp nhận tạng của BV. Chợ Rẫy.
Để nhận được tạng hiến từ người hiến tạng tim ngừng đập cần phải có một sự phối hợp hoàn chỉnh giữa các kíp ngay từ khi phát hiện ra người có thể hiến tạng. Chúng ta cần một kíp trực riêng cho hệ thống điều phối. Đặc biệt là triển khai nhận tạng ngoại viện, cần phải có kíp trực 24/24 sẵn sàng khi tiếp nhận được thông tin.
Thật sự, những thông tin hiến ghép tạng trong thời gian qua chưa hình thành một cách quy củ giống như của các nước, mà chúng ta đã phải lo tới vấn đề ghép tạng từ người cho tim ngừng đập trong khi vấn đề lấy tạng từ người cho tim ngừng đập khó hơn gấp mấy lần so với người cho chết não, đòi hỏi công sức rất nhiều và chi phí đầu tư cho một hệ thống sẽ phải tiêu tốn nhiều tiền hơn. Nhưng đó chỉ là bước đầu thôi. Nếu chúng ta đầu tư được một hệ thống như vậy, lợi ích về phía sau rất nhiều.
Đội ngũ bác sĩ BV Chợ Rẫy đang tiến hành phẫu thuật để nhận tạng từ người cho chết não
Ở các nước, như ở Úc - nơi hiện đang đứng đầu thế giới về ghép tạng từ người cho tim ngừng đập hoặc ở Tây Ban Nha, hệ thống y tế đầu tư rất lớn cho việc sẵn sàng nhận tạng hiến bất cứ lúc nào ở đâu. Người ta đầu tư hệ thống cấp cứu đường phố, bởi vì, tim ngừng đập thường là những tai nạn rất nặng, bệnh nhân không thể sống được. Trong khi yêu cầu nhận tạng từ người hiến rất khẩn cấp, phải bảo đảm sự phục hồi chức năng của cơ quan sau khi hiến. Cơ quan phục hồi tốt mới cứu được bệnh nhân khác, nếu không sẽ uổng phí chi phí và công sức của nhiều người đã bỏ ra, hơn thế nữa là người đã hiến tặng tự nguyện.
Ở Tây Ban Nha, khi nhận được một thông tin có tai nạn trên đường phố, hệ thống cấp cứu đường phố khởi động. Bao gồm: hệ thống máy xách tay như máy nhồi tim tự động, êkíp và thiết bị bảo quản tạng để đưa người bệnh đó đến bệnh viện và làm phẫu thuật nhận tạng. Để chạy kịp thời gian, người dân đã được chuẩn bị tinh thần sẵn sàng hiến tạng nếu người ta không sống được. Giai đoạn đó không chờ đợi người có trách nhiệm đứng ra giải thích rồi suy nghĩ, đắn đo ngày nay qua ngày kia. Muốn chuẩn bị được như vậy, kiến thức của người dân, ý thức của người dân đã rất tin tưởng trong chuyện hiến tặng tạng. Các thủ tục hành chính được thực hiện ngay trên xe cấp cứu. Tức là, chỉ cần một cú điện thoại báo về trung tâm điều phối, người ta sẽ kiểm tra xem người bệnh đã đăng ký hiến tạng chưa, có di chúc từ chối hiến tạng không… Từ trên xe cấp cứu, nhân viên y tế đã liên hệ phòng mổ, chuẩn bị êkíp, bệnh nhân tới là cứ thế đưa vào phòng mổ. Như vậy, chúng ta mới có thể nhận các mô tạng được hiến tặng từ tất cả mọi trường hợp đột tử, không có thời gian chuẩn bị.
Nhiều nước trên thế giới như Úc, Tây Ban Nha, trong trường hợp người cho tim ngừng đập, chúng ta có thể nhận được thận, và nếu công tác hồi sức tốt hơn nữa, chúng ta có thể nhận được gan, tim, phổi. Người cho tim ngừng đập vẫn có thể hiến tim được để cứu người khác chứng tỏ hệ thống y tế từ êkíp cấp cứu ngoại viện đến hồi sức… đều được đào tạo đặc biệt.
