Người nhiễm HIV bỏ thuốc giữa chừng hoặc uống thuốc không đúng giờ, đúng liều; tự mua thuốc về uống hay chia sẻ thuốc cho người thân có nhiễm HIV... đều làm tăng tính nguy hiểm của HIV kháng thuốc và dẫn tới tử vong nhanh.
Người bệnh cần tuân thủ điều trị ARV.
Lợi ích của ARV
Có thể nói, một trong những thành công trong lĩnh vực chăm sóc người nhiễm HIV là điều trị bằng các thuốc kháng Retrovirus (ARV). Vào năm 1996 điều trị bằng 3 thuốc được áp dụng. Năm 2000, các thuốc ARV thuộc nhóm ức chế men protease được đưa vào sử dụng. Trong 1 thập kỷ, tiên lượng của người nhiễm HIV thay đổi cơ bản. Nhiễm trùng HIV không còn được coi đơn thuần là một căn bệnh chết người nữa mà được coi là một bệnh mạn tính. Nhưng do HIV là một bệnh diễn biến kéo dài, chưa có thuốc điều trị khỏi hẳn nên đòi hỏi phải theo dõi điều trị và chăm sóc suốt cả đời. Vì vậy, người bệnh cần được theo dõi diễn biến bệnh và thực hiện đúng các chỉ định của thầy thuốc. Lợi ích của điều trị ARV là làm giảm tải lượng virut nhờ đó sẽ làm tăng số lượng tế bào CD4, giảm nguy cơ mắc và tử vong do các nhiễm trùng cơ hội và các bệnh liên quan tới AIDS, giảm nguy cơ lây truyền HIV và làm tăng chất lượng sống của người nhiễm HIV/AIDS, tránh bị thất bại trong điều trị và kháng thuốc. Sau này, nhiều thuốc mới được áp dụng trong điều trị. Với tất cả những thành tựu hiện có, điều trị HIV bằng các thuốc kháng virut cho phép người ta nghĩ đến một khả năng kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống của người nhiễm HIV/AIDS như những bệnh mạn tính khác...
Thuốc ARV giúp kéo dài cuộc sốngcho người bệnh.
Không tuân thủ = thất bại
Việc điều trị ARV là điều trị bắt buộc bệnh nhân phải uống thuốc hàng ngày và suốt đời vào giờ nhất định do bệnh nhân và thầy thuốc lựa chọn. Người bệnh cùng các nhà lâm sàng, các nhân viên y tế khác hoặc người hỗ trợ điều trị phải đánh giá thường xuyên mức độ tuân thủ cũng như những khó khăn trong tuân thủ điều trị nhằm đảm bảo người bệnh thực hiện được 5 đúng gồm: đúng thuốc, đúng liều, đúng đường, đúng giờ và đúng cách.
Do HIV có tỷ lệ nhân lên và đột biến rất cao, nếu không tuân thủ (nghĩa là các liều thuốc không được dùng đều đặn, đủ liều và đúng giờ) sẽ dẫn đến việc nồng độ thuốc trong máu thấp, các đột biến của HIV sẽ xuất hiện sự kháng thuốc. Cả các thuốc ức chế enzym protease (PI) lẫn thuốc ức chế enzym sao mã ngược không phải nucleoside (NNRTI) đều có hiện tượng kháng thuốc rộng theo nhóm: nghĩa là khi có hiện tượng kháng một loại thuốc trong nhóm xảy ra thì thông thường sẽ dẫn đến việc kháng tất cả thuốc của nhóm đó. Vì thế, việc không tuân thủ một phác đồ điều trị có thể dẫn đến hiện tượng virut kháng lại với nhiều loại thuốc chống virut. Điều này sẽ rất nguy hiểm vì nếu kháng thuốc sẽ không còn thuốc để điều trị và làm cho bệnh nhân tử vong nhanh.
Như vậy, có thể nói tuân thủ là điều cốt lõi cho sự thành công của kế hoạch điều trị HIV bằng thuốc kháng Retrovirus và ngay cả khi chưa có thuốc kháng virut thì việc tuân thủ chỉ định dùng thuốc có vai trò hết sức quan trọng để đem lại hiệu quả cho điều trị và điều trị dự phòng các nhiễm trùng cơ hội.
BS. Nguyễn Bích Ngọc
