Khàn tiếng là một triệu chứng do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có bệnh nấm thanh quản. Tỷ lệ bệnh nhân bị nấm thanh quản trước đây hiếm nhưng ngày càng gia tăng do điều kiện làm việc, môi trường ngày càng ô nhiễm, các bệnh gây suy giảm sức đề kháng ngày càng nhiều, việc sử dụng thuốc không theo chỉ định cũng làm gia tăng tổn thương nấm gây bệnh tại thanh quản.
 Nấm Aspergillus dưới kính hiển vi. |
Khàn tiếng là một biểu hiện thường gặp nhất trong số các triệu chứng, 70% bệnh nhân bị bệnh lý thanh quản đến khám vì dấu hiệu này, nhất là trong một số nghề nghiệp đặc thù như giáo viên, ca sĩ, nhân viên bán hàng. Khàn tiếng là một triệu chứng do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có bệnh nấm thanh quản.
Ngoài biểu hiện hay gặp là chứng khàn tiếng kéo dài có thể xuất hiện thêm triệu chứng như ngứa cổ và ho từng cơn, những cơn ho có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào trong ngày, ho khan hoặc ho có đờm xanh vàng nếu kèm theo bội nhiễm. Nếu không được điều trị kịp thời, các bào tử nấm xâm nhập dần vào lớp tổ chức dưới niêm mạc tạo thành khối nấm giả u gây khó thở, khó nuốt, thậm chí thở rít.
 Niêm mạc thanh quản bị viêm do nấm gây liệt nhẹ thanh quản. |
Loại nấm hay gây bệnh ở thanh quản mà người ta phân lập được là Candida và Aspergillus.
Nấm thanh quản thường gặp thứ phát trên bệnh nhân có hiện tượng suy giảm hệ miễn dịch, liên quan đến AIDS, ung thư vùng họng, bệnh ung thư máu, các khối u hệ liên võng nội mô hoặc sử dụng thuốc corticoid kéo dài, những bệnh hệ thống mạn tính (bao gồm đái tháo đường, bệnh hô hấp nặng, bệnh nhân đã ghép tạng thành công, có thể bị cùng với nấm phổi…) hoặc suy giảm sức đề kháng tại chỗ của bản thân niêm mạc vùng thanh quản do những thuốc xịt dự phòng hen có corticoid.
Nấm Candida albicans thường gây nhiễm bề mặt, đặc trưng bởi sự phì đại của lớp biểu mô bề mặt do sự thâm nhiễm trực tiếp lên niêm mạc nhưng trong một số trường hợp phải nghĩ đến hiện tượng xâm nhập của nấm vào tổ chức dưới niêm mạc nếu người bệnh có sốt, rét run và sốt rét.
Chẩn đoán có khó?
Khi thăm khám bệnh nhân nhiễm nấm thanh quản thấy niêm mạc hố lưỡi thanh thiệt, thanh thiệt, sụn phễu, nẹp phễu thanh thiệt phù nề, có những vết loét nông, được phủ bởi giả mạc màu trắng ngà, bẩn. Dây thanh sung huyết đỏ, nề, đôi khi hạn chế vận động và có lớp giả mạc trắng bám trên dây thanh, bảo bệnh nhân khạc mạnh không mất đi như lúc dây thanh bị đờm bám. Toàn bộ vùng họng và hạ họng xuất tiết nhiều nước bọt và tổ chức lympho thành sau họng tăng lên một cách đáng kể. Xét nghiệm máu cũng có sự tăng bạch cầu đa nhân trung tính, các chỉ số xét nghiệm khác trong giới hạn bình thường. Xquang cổ nghiêng đôi khi thấy dày phần sụn nắp thanh thiệt nên việc chẩn đoán còn nhầm với viêm thanh thiệt cấp.
Nấm thanh quản cũng có thể nhầm với một vài bệnh lý như trào ngược dạ dày thực quản, u hạt, ung thư thanh quản… thì việc chẩn đoán nhầm dễ nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.
Điều trị nấm thanh quản không khó và sau khi khỏi ít khi bệnh tái phát. Chỉ sử dụng thuốc chống nấm khi chẩn đoán xác định là nấm vì đây là nhóm thuốc gây độc với gan và khi uống bệnh nhân thường rất mệt. Thuốc hay được sử dụng chữa nấm thanh quản chủ yếu bằng đường uống, một số trường hợp đặc biệt có thể sử dụng thuốc chống nấm tiêm tĩnh mạch. Nhóm kháng sinh chống nấm phổ biến trên thị trường hiện nay bao gồm: amphotericin, flucanazole hoặc ketoconazole. Có thể sử dụng nystatin để làm thuốc thanh quản tại chỗ. Thời gian điều trị thay đổi từ 10 - 30 ngày phụ thuộc vào sự cải thiện của triệu chứng lâm sàng trên từng người bệnh.
TS. Phạm Bích Đào