Khám mắt để tầm soát nguy cơ đột tử, đột quỵ

Những điều đó có thể được cảnh báo sớm thông qua việc thăm khám mắt, đánh giá tình trạng hệ mạch máu võng mạc!

Nạn nhân của đột tử, đột quỵ không chỉ có người cao tuổi

Gần đây, những trường hợp đột tử, đột quỵ được ghi nhận với tần suất đáng báo động – không chỉ ở người cao tuổi mà cả ở người rất trẻ, tưởng chừng khỏe mạnh vì chưa được phát hiện có tiền sử bệnh nền.

Theo các chuyên gia, đột tử (SDS - Sudden death) là một tình huống y khoa mà bệnh nhân bị chết bất ngờ, xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn, thường trong vòng một giờ sau khi xuất hiện triệu chứng hoặc trong vòng 24 giờ sau khi được phát hiện còn sống và không có triệu chứng.

Đa phần đột tử liên quan các bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim (rung thất và xoắn đỉnh) bẩm sinh hoặc mắc phải, hoặc do tắc nghẽn đường tống máu của tim (hẹp khít van động mạch chủ và bệnh cơ tim phì đại)… gây ra những dấu hiệu như: Đột ngột ngã quỵ, bất tỉnh; Mất ý thức hoàn toàn, không phản ứng; Ngừng thở hoặc thở ngáp cá; Không thấy có mạch đập…

Tình huống này có nguy cơ tử vong rất cao, lên đến hơn 90% nếu không được cấp cứu kịp thời bằng các kỹ năng cấp cứu ngừng tuần hoàn.

Tuy vậy, đột tử cũng có những nguyên nhân khác, mà một trong số đó chính là đột quỵ (stroke). Nhiều trường hợp đột tử chưa rõ nguyên nhân được cho rằng bệnh nhân bị đột quỵ, nhưng thực tế nguyên nhân này chỉ chiếm 10-20%.

Đột quỵ hay thường được gọi là tai biến mạch não: não bị tổn thương nghiêm trọng do thiếu oxy.

Có 2 loại đột quỵ là tắc mạch (nhồi máu) và chảy máu (xuất huyết) não với các dấu hiệu thần kinh đặc trưng theo quy tắc F.A.S.T: F (Face - Khuôn mặt): Mặt méo, lệch một bên; A (Arm - Cánh tay): Yếu hoặc liệt một bên tay. S (Speech - Lời nói): Nói ngọng, nói khó hoặc không nói được. T (Time - Thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức. Trong tình huống này, nguy cơ tử vong cũng cao, nhưng thấp hơn các nguyên nhân do tim. Nếu được phát hiện và cấp cứu trong "giờ vàng" (tối đa 6 giờ), người bệnh có khả năng được cứu sống hoặc hồi phục cao.

Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao. Mỗi năm, có khoảng 200.000 ca đột quỵ mới được ghi nhận. Trong số đó, khoảng 50% dẫn đến tử vong hoặc tàn phế nghiêm trọng. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ đang gia tăng, đặc biệt là ở nam giới (cao gấp 4 lần nữ giới). Mặc dù số ca mắc cao, nhưng chỉ có khoảng 20% bệnh nhân được đưa đến bệnh viện trong "giờ vàng" để được cấp cứu kịp thời.

Mắt là cửa sổ nhìn thấy những dấu hiệu "cảnh báo sớm" nguy cơ này

Việc thăm khám hệ mạch máu võng mạc đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện sớm các nguy cơ đột quỵ não và đột tử do tim mạch. Đây là một phương pháp hiệu quả không xâm lấn duy nhất, giúp bác sĩ có thể "nhìn thấu" vào sức khỏe hệ mạch máu toàn thân thông qua "cửa sổ võng mạc".

Mối liên hệ này dựa trên nguyên tắc: hệ thống mạch máu võng mạc có cấu trúc tương đồng và chịu ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ tương tự như mạch máu não, tim.

Những thay đổi ở mạch máu võng mạc như hẹp, giãn, xuất huyết, hoặc các điểm tắc nghẽn nhỏ phản ánh sớm và trung thực tình trạng của các mạch máu nhỏ trong não, tim. Các bệnh lý tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao, xơ vữa động mạch, là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ não và tim thường gây ra các tổn thương vi mạch ở võng mạc sớm.

Bệnh võng mạc do tăng huyết áp gây xơ cứng thành mạch (dấu hiệu dây đồng), xuất huyết võng mạc, xuất tiết bông, phù gai thị; Bệnh võng mạc do tiểu đường gây tổn thương vi phình mạch, xuất huyết dạng chấm, đốm… Các cục máu đông hoặc mảng xơ vữa có thể bị kẹt lại ở các mạch máu võng mạc, gây ra "đột quỵ mắt" (tắc động mạch võng mạc). Đây là một trong những dấu hiệu cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ đột quỵ não, tim sắp xảy ra.

Các tổn thương ở võng mạc càng ở giai đoạn nặng thì nguy cơ bị tai biến mạch máu não, bệnh mạch vành, thậm trí tử vong càng cao. Nếu tăng huyết áp được kiểm soát tốt thì tổn thương ở võng mạc sẽ có thể được kiểm soát và hồi phục tùy từng mức độ. Thăm khám hệ mạch máu võng mạc không chỉ giúp chẩn đoán các bệnh về mắt mà còn giúp đánh giá sức khỏe mạch máu toàn thân, đặc biệt là mạch máu não và tim, phát hiện sớm các dấu hiệu tổn thương do tăng huyết áp, tiểu đường và xơ vữa động mạch, cung cấp bằng chứng cảnh báo về nguy cơ cao mắc đột quỵ não và các bệnh tim mạch trong tương lai gần.

Chuyên gia mắt HITEC khuyến cáo gì?

Thứ nhất, không chỉ để nhìn rõ – đôi mắt chính là cửa sổ theo dõi sức khoẻ hệ tuần hoàn của cơ thể

Khám mắt không chỉ dành cho người có vấn đề về thị lực! Khám mắt định kỳ có thể trở thành công cụ hiệu quả để tầm soát sức khỏe toàn thân, đặc biệt là các bệnh lý tim mạch và nguy cơ đột quỵ.

Chỉ từ 5–10 phút, bạn có thể được khảo sát hệ mạch máu võng mạc để đánh giá sức khỏe mạch máu não và tim, phát hiện sớm các bất thường tiềm ẩn, dù chưa có biểu hiện lâm sàng, nhận được tư vấn chỉ định phối hợp khám chuyên khoa tim mạch để loại trừ sớm các nguy cơ, chủ động xây dựng kế hoạch chăm sóc sức khỏe cá nhân trước khi quá muộn.

Thứ hai, đừng đợi đến khi có triệu chứng mới lo lắng

Bạn không cần phải đợi đến lúc đau đầu, tê tay, mờ mắt, hay mệt mỏi bất thường mới bắt đầu đi khám. Chăm sóc y tế ngày nay không chỉ là điều trị – mà là sự phòng ngừa thông minh.

Hãy đưa khám mắt vào danh sách kiểm tra sức khỏe định kỳ của bạn. Một đôi mắt khỏe không chỉ giúp bạn nhìn rõ – mà còn giúp bạn thấy được những nguy cơ đang đến gần. Đôi mắt có thể là nơi bắt đầu để bạn tìm thấy chất lượng cuộc sống trọn vẹn.

Phạm Thị Bích Mận (Bệnh viện Mắt HITEC)