Vàng - tài nguyên quốc gia, kim loại quý hiếm giá trị cao lại đang bị quản lý chưa chặt chẽ, gây thất thoát, bên cạnh đó là môi trường và đời sống của người dân vùng có các điểm mỏ vàng đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, có một căn “bệnh” kỳ lạ liên quan đến các mỏ vàng đó là địa phương nào cũng thích cấp, giao các điểm mỏ vàng cho doanh nghiệp (DN)… và hết sức tạo điều kiện cho doanh nghiệp được cấp phép, thăm dò khai thác vàng … Thế nhưng, chủ trương và cấp phép xong thì hầu như các tỉnh rất khó kiểm soát được những diễn biến sau đó - Bắc Kạn là một ví dụ.
 Nạn khai thác vàng bừa bãi làm hủy hoại môi trường. |
Còn tại thôn Chợ Cũ, xã Lạng San, Na Rì, Bắc Kan, doanh nghiệp khai thác tận thu, hết hạn bỏ đi để lại cho một cái hồ vừa to, vừa sâu. Không có đất canh tác, nhiều nhà tổ chức thành đội đi “mót vàng” từ các đống “sái” cũ dù biết là bị cấm. Xã biết, thôn biết cũng đành để dân làm vì không đi “mót vàng” thì xã làm gì còn đất để chia cho dân canh tác sinh sống.
Dân mất ruộng, ngân sách phải bỏ ra để hoàn thổ, còn DN đào được vàng đã bỏ đi sau khi khai thác xong. Tiếng là nằm trên vùng vàng nhưng các xã có mỏ vàng hầu hết đều nằm trong diện 135...
Quản lý, bảo vệ tài nguyên quốc gia thì chưa chặt nhưng tại Bắc Kạn, việc cấp phép cho thăm dò, khai thác vàng với sự nhiệt tình quá mức. Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ - nơi bảo vệ nghiêm ngặt các nguồn động thực vật quý hiếm của Bắc Kạn, tỉnh cũng từng cấp phép cho một doanh nghiệp vào khai thác vàng tại đây(!?)
 Việc khai thác vàng ở Bắc Kạn rất khó cho việc hoàn thổ. |
Trước sự bức xúc của nhân dân và kiến nghị của chính quyền các xã có dự án, huyện ủy huyện Na Rì đã gửi công văn tới Thường vụ tỉnh ủy tỉnh Bắc Kạn xin tạm dừng các dự án cấp phép khai thác vàng.
Quy hoạch khai thác vàng tại tỉnh Bắc Kạn đang đòi hỏi phải có cơ chế minh bạch hướng đến việc hoặc là bảo tồn nguồn tài nguyên này cho các thế hệ mai sau hoặc là phải quy hoạch chi tiết vùng tài nguyên, đồng thời có cơ chế tổ chức thăm dò, khai thác rõ ràng. Trong đó, Nhà nước và người dân, địa phương phải là chủ thể được hưởng lợi từ các dự án khai thác vàng trên địa bàn. Bên cạnh đó, cần phải nâng mức xử lý tình trạng khai thác vàng trái phép vẫn liên tục tái diễn nằm ngoài sự kiểm soát của chính quyền cơ sở… vì hiện nay, việc xử lý nạn khai thác vàng trái phép vẫn dừng ở mức xử phạt hành chính mà chưa nâng chế tài lên mức xử lý hình sự nên tình trạng đào đãi vàng vẫn không thể ngăn chặn là đương nhiên.
Trần Nguyễn