Trung Quốc đang đề nghị nên có một lệnh cấm dùng ketamine trên toàn thế giới, bởi thuốc đang được sử dụng “lậu” phổ biến tại cộng đồng theo mục đích sai trái.
Tác dụng chính của ketamine
Ketamine là một loại thuốc tác dụng gây mê phân lập do cắt đứt chọn lọc những con đường hội tụ ở não, thuốc gây dịu thần kinh và làm mất trí nhớ trong đó người bệnh vẫn có vẻ tỉnh nhưng cách biệt với môi trường, bất động và không cảm thấy đau. Với liều thấp, thuốc không đủ gây mê nhưng có tác dụng giảm đau. Tác dụng kích thích hô hấp và tim mạch của ketamine có thể sử dụng cho những người có nguy cơ cao trong sốc do giảm thể tích máu. Thuốc cũng có tác dụng giãn phế quản, do đó cũng có thể dùng cho người bị hen phế quản và điều trị hen bằng thở máy. Nhờ vào tác dụng giảm đau của ketamine, người ta có thể sử dụng thuốc để hỗ trợ cho gây tê từng vùng hay trong các trường hợp chấn thương rộng.
Nên cấm sử dụng ketamine do thuốc này có tính chất như một loại ma túy.
Nhưng chủ yếu, thuốc được chỉ định dùng cho các phẫu thuật có thời gian ngắn và trong các can thiệp chẩn đoán gây đau hoặc có dùng thiết bị. Thuốc cũng có thể được dùng để dẫn mê trước khi dùng các thuốc gây mê khác bởi nó có tác dụng giúp tăng cường hiệu quả của các thuốc gây mê yếu.
Thuốc được sử dụng trong khá nhiều các trường hợp như: cắt bỏ mô hoại tử, băng bó gây đau, ghép da ở người bị bỏng và cả các phẫu thuật nông khác; các kỹ thuật chẩn đoán thần kinh như bơm hơi chụp não, chụp não thất, làm tủy đồ và chọc ống sống; các kỹ thuật chẩn đoán và mổ mắt, tai, mũi, miệng (kể cả nhổ răng); thuốc cũng được sử dụng trong gây mê ở người có nguy cơ thấp suy sụp chức năng sống hoặc phải tránh gây suy sụp chức năng sống. Các kỹ thuật chỉnh hình như nắn xương kín, đóng đinh xương đùi, cắt cụt và sinh thiết; khi soi đại tràng sigma, tiểu phẫu thuật hậu môn và trực tràng, cắt bao quy đầu; mở tử cung lấy thai; gây mê ở người có bệnh hen hoặc làm giảm thiểu những nguy cơ bị cơn co thắt phế quản hay cần phải gây mê ngay khi đang bị co thắt phế quản...
Thuốc chống chỉ định trong các trường hợp bệnh nhân bị tăng huyết áp, kể cả những người có tiền sử tai biến mạch máu não vì sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Không được sử dụng thuốc cho trường hợp bệnh nhân bị sản giật hoặc tiền sản giật; bệnh nhân có tiền sử co giật, tăng áp lực nội nhãn, tăng áp lực nội sọ.
Do thuốc được sử dụng chủ yếu trong gây mê nên chỉ được sử dụng trong các bệnh viện và dưới sự hướng dẫn của các thầy thuốc gây mê có kinh nghiệm.
Thuốc được chỉ định chặt chẽ và chỉ được sử dụng trong bệnh viện, vậy những cảnh báo với thuốc cho người sử dụng là gì?
Thuốc được sử dụng như một loại ma túy
Trung Quốc, nơi sản xuất ketamine nhiều nhất thế giới đang muốn cấm sử dụng nó trên toàn cầu. Các đại diện đang đưa đề nghị của họ ra trước đại hội thường niên của Ủy ban về ma túy của Liên hiệp quốc (UNCND), nơi đây đại diện của hơn 100 quốc gia đang tề tựu tại Viên (Áo) để thảo luận về các hiệp ước thuốc của UN. GS Zhimin Liu - Phó Giám đốc của Viện Nghiên cứu quốc gia về phụ thuộc thuốc (NIDD) tại Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc) cũng có mặt tại Viên để thảo luận về vấn đề nóng của Trung Quốc. Ông Zhimin Liu tỏ ra lo lắng về sự phổ biến của ketamine như là một thứ thuốc giải trí tại một số nơi ở châu Á, châu Âu và Mỹ. Nó được sử dụng như một chất ma túy, thứ chất mới nổi và khi sử dụng nó sẽ gây ảnh hưởng những hiểm họa đối với sức khỏe, đặc biệt là hủy hoại bàng quang.
Một số nước đã ra lệnh cấm ketamine ở tầm quốc gia, nhưng họ đang khá vất vả kiểm soát việc xuất - nhập khẩu lậu thuốc này. Ở Anh, ketamine đang là thứ thuốc giải trí phổ biến hàng thứ 4, quốc gia này có lệnh nếu ai sở hữu loại thuốc này sẽ bị “bóc lịch” 5 năm trong tù.
Khó để cấm sử dụng
Ketamine là một loại thuốc gây mê đơn giản, khá an toàn và dễ sử dụng, thậm chí nó được dùng ở dạng thuốc viên, không đòi hỏi phải có thêm thiết bị hay nhân viên y tế được đào tạo. Do đó rất phù hợp với các quốc gia nghèo ở châu Phi hoặc ở những nơi xa xôi hẻo lánh. Tại những vùng y tế kém phát triển này, khi bệnh nhân phải phẫu thuật thì loại thuốc gây mê viên ketamine chính là lựa chọn bởi nó không cần nhân lực gây mê cũng như các trang thiết bị. Từ nhu cầu sử dụng thuốc trong y tế khiến việc cấm sử dụng ketamine trở nên rất khó khăn. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đặt ketamine nằm trong danh sách các loại thuốc thiết yếu - những chất có sẵn cho bệnh nhân tại bất kỳ hệ thống y tế nào, bởi nó là một thứ thuốc thiết yếu cho cộng đồng.
Do vậy, để chống lại việc sử dụng ketamine sai mục đích thì khối thi hành pháp luật phải ra tay nhằm ngăn chặn những viên thuốc này trôi nổi trên thị trường và người ta sử dụng nó như một loại ma túy.
ThS. Thanh Hải
