Ngày 25/3/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ban hành Sắc lệnh số 34/SL tổ chức lại Bộ Quốc phòng, trong đó có Quân y Cục; bác sĩ Vũ Văn Cẩn được cử làm Quân y Cục trưởng. Ngày 16/4/1946, Bộ Quốc phòng ra Nghị định số 12/NĐ quy định nhiệm vụ, tổ chức Quân y Cục. Từ đó, ngày 16/4 hằng năm được coi là ngày thành lập Cục Quân y và là ngày truyền thống của ngành quân y.
Trải qua 68 năm xây dựng và trưởng thành, ngành quân y Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, luôn hoàn thành nhiệm vụ do Đảng, Nhà nước, Quân đội giao phó. Một trong những truyền thống tiêu biểu, nét đặc thù độc đáo đã được ngành quân y thực hiện có hiệu quả là công tác kết hợp quân - dân y (KHQDY). Trong 10 năm gần đây, công tác KHQDY đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhất là trên các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh. Một số mặt nổi bật là:
Một là, chú trọng xây dựng tiềm lực y tế quốc phòng.
Các tỉnh, thành phố xây dựng lực lượng y tế dự bị động viên, tổ chức tạo nguồn, sắp xếp quân nhân dự bị vào các đơn vị dự bị động viên y tế, xây dựng kế hoạch huy động trang thiết bị y tế và huấn luyện về y học quân sự cho quân nhân dự bị; xây dựng tổ đội cơ động quân - dân y, tạo nên sự đoàn kết, gắn bó giữa quân y và dân y trong xây dựng tiềm lực y tế cho quốc phòng và trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Hai là, củng cố y tế cơ sở góp phần thực hiện công bằng xã hội trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe con người.
Từ năm 2004 đến nay, quân y các đơn vị đã đầu tư nâng cao năng lực hoạt động toàn diện cho 322 trạm y tế xã, củng cố từng mặt cho 776 trạm y tế xã; trong đó trên 70% số trạm y tế này thuộc địa bàn vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo, huyện nghèo trong cả nước.
Trong đó, phải kể đến vai trò của quân y bộ đội biên phòng và các đoàn kinh tế - quốc phòng ở nhiều xã biên giới trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho đồng bào các dân tộc vùng cao, biên giới, góp phần tích cực trong việc giữ dân, giữ đất, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới. Tính đến nay, trên toàn quốc có 9 bệnh viện QDY, 3 trung tâm y tế QDY huyện đảo, 83 bệnh xá QDY, 138 phòng khám QDY và 835 trạm y tế QDY đang hoạt động. Trên dọc tuyến biên giới có 125 phòng khám QDY do bộ đội biên phòng quản lý, trực tiếp chăm sóc sức khỏe cho đồng bào các dân tộc thiểu số.
Công tác đào tạo đáp ứng nguồn nhân lực cho tuyến y tế cơ sở cũng được chú trọng thực hiện như: đào tạo bác sĩ cử tuyển từ những địa phương kinh tế chậm phát triển, biên giới, Tây Nguyên, Tây Bắc...; đào tạo hàng trăm nhân viên y tế thôn bản từ nguồn chiến sĩ là con em đồng bào dân tộc, chuẩn bị hoàn thành nghĩa vụ quân sự khi ra trường; từ năm 2007, đào tạo chuyên khoa sản, nhi, y tế cộng đồng cho 167 đồng chí quân y sĩ biên phòng, hải quân, các đoàn kinh tế quốc phòng...
Ba là, chủ động tham gia có hiệu quả vào việc phòng chống thiên tai và tổ chức khám chữa bệnh cho nhân dân.
Để kịp thời ứng phó với các tình huống thiên tai, thảm họa, Cục Quân y đã chỉ đạo quân y các quân khu, quân đoàn, quân - binh chủng cử hàng trăm tổ quân y cùng cơ số phòng chống bão lụt, hóa chất đến các khu vực thiên tai, trực tiếp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh, khám bệnh, phát thuốc cho hàng vạn lượt người, giúp dân sớm ổn định cuộc sống.
Bằng lực lượng tại chỗ và các phân đội quân y cơ động từ các cơ sở quân y tuyến sau, các đơn vị của ngành quân y đã khám, chữa bệnh được hơn 4,3 triệu lượt người, cấp cứu 98.336 lượt người và nhận điều trị gần 1 triệu lượt người. Hệ thống các BV quân đội cũng khám bệnh cho dân được hơn 8 triệu lượt người, cấp cứu 572.000 lượt người và nhận điều trị hơn 1,5 triệu lượt người. Đặc biệt trên tuyến biển, đảo, các cơ sở quân y đã tổ chức cấp cứu 13.208 người; khám bệnh, cấp thuốc cho 285.353 lượt người; thu dung điều trị 50.017 lượt bệnh nhân, trong đó phần lớn là dân định cư, làm ăn trên đảo và ngư dân làm ăn trên biển; cấp cứu, vận chuyển kịp thời, an toàn, hiệu quả nhiều trường hợp bệnh nhân rất nặng.
Song song với các hoạt động khám chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho nhân dân, các phân đội quân dân y, các tổ công tác đặc biệt còn kết hợp làm công tác dân vận, tuyên truyền đường lối chính sách của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; góp phần xây dựng thế trận lòng dân, giữ ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và làm sống mãi hình ảnh đẹp của người chiến sĩ “áo trắng” trong lòng dân.
Quân dân y kết hợp, một truyền thồng quý báu trong chặng đường 68 năm xây dựng và trưởng thành của ngành quân y Quân đội nhân dân Việt Nam đã và đang được tiếp tục phát huy. Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng đã cùng đề xuất và được Chính phủ tiếp tục phê duyệt là một chương trình mục tiêu quốc gia. Một lần nữa khẳng định Đảng và Nhà nước đã đánh giá đúng những thành tựu đạt được của hoạt động KHQDY.
Thiếu tướng, TS. VŨ QUỐC BÌNH
(Cục trưởng Cục Quân y - Bộ Quốc phòng, Phó trưởng ban Quân dân y cấp Bộ)
