Sự sụt giảm này càng làm gia tăng lo ngại về tình trạng suy giảm dân số và lực lượng lao động già hóa của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Các cặp đôi ôm nhau trong một đám cưới tập thể tại Thế giới băng tuyết Cáp Nhĩ Tân, tỉnh Hắc Long Giang, miền Đông Bắc Trung Quốc, ngày 6/1. (Nguồn: Xinhua)
Theo Bộ Nội vụ Trung Quốc, chỉ có khoảng 6,1 triệu cặp đôi đăng ký kết hôn trong năm 2024, giảm 20,5% so với năm 2023 và là mức thấp nhất kể từ khi số liệu này bắt đầu được công bố vào năm 1986. Con số này thậm chí chưa bằng một nửa so với mức đỉnh 13 triệu cặp đôi vào năm 2013.
Thách thức lớn đối với nền kinh tế
Sự suy giảm tỷ lệ kết hôn và sinh con đang đặt ra bài toán nan giải cho Bắc Kinh, trong bối cảnh lực lượng lao động ngày càng thu hẹp và dân số già hóa nhanh chóng. Số người trong độ tuổi lao động (16-59 tuổi) đã giảm 6,83 triệu vào năm 2024, trong khi nhóm người trên 60 tuổi tiếp tục tăng và hiện chiếm 22% tổng dân số.
Bên cạnh đó, số vụ ly hôn cũng tăng nhẹ. Gần 2,6 triệu cặp đôi đã chia tay vào năm 2024, tăng 28.000 vụ so với năm 2023. Điều này xảy ra bất chấp quy định "thời gian hạ nhiệt" 30 ngày được áp dụng từ năm 2021, nhằm giảm bớt tình trạng ly hôn vội vàng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến chỉ trích cho rằng chính sách này có thể gây khó khăn cho những phụ nữ muốn thoát khỏi hôn nhân không hạnh phúc hoặc bạo hành gia đình.
Nỗ lực cải thiện nhưng chưa hiệu quả
Chính phủ Trung Quốc đã triển khai nhiều biện pháp nhằm thúc đẩy hôn nhân và sinh con, từ hỗ trợ tài chính, chiến dịch tuyên truyền cho đến các sự kiện mai mối tập thể. Một số địa phương còn trao tiền thưởng cho các cặp đôi mới cưới hoặc tìm cách giảm bớt gánh nặng "tiền cô dâu" - một phong tục lâu đời khiến nhiều thanh niên nông thôn không đủ điều kiện kết hôn.
Từ năm 2022, Hiệp hội Kế hoạch hóa Gia đình Trung Quốc đã khởi động chiến dịch xây dựng "văn hóa hôn nhân và sinh con thời đại mới", kêu gọi hàng chục thành phố thúc đẩy giá trị của việc lập gia đình. Đến nay, những nỗ lực này vẫn chưa thể thay đổi xu hướng trì hoãn hoặc né tránh hôn nhân của giới trẻ.
Người trẻ ngày càng thận trọng với hôn nhân
Nhiều người trẻ Trung Quốc hiện nay đang đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp cao, chi phí sinh hoạt đắt đỏ và thiếu hỗ trợ an sinh xã hội. Điều này khiến họ lo ngại về gánh nặng tài chính và trách nhiệm gia đình, dẫn đến việc trì hoãn kết hôn hoặc thậm chí từ bỏ hoàn toàn.
Sự thay đổi trong quan niệm về hôn nhân, đặc biệt là ở phụ nữ, cũng là một yếu tố quan trọng. Phụ nữ Trung Quốc ngày càng có học vấn cao hơn, độc lập tài chính hơn và không còn bị ràng buộc bởi quan niệm truyền thống về hôn nhân. Đối mặt với tình trạng phân biệt đối xử tại nơi làm việc và áp lực từ vai trò nội trợ, nhiều phụ nữ cảm thấy hôn nhân không còn hấp dẫn.
Một bình luận trên mạng xã hội Weibo đã phản ánh tâm trạng chung của giới trẻ: "Cuộc sống đã quá mệt mỏi, làm sao còn đủ dũng khí để kết hôn?"
Một phần nguyên nhân của tình trạng hiện tại xuất phát từ chính sách kế hoạch hóa gia đình nghiêm ngặt kéo dài hàng thập kỷ. Chính sách một con, được thực thi từ cuối những năm 1970 và chỉ chấm dứt vào năm 2015, đã khiến số lượng người trẻ trong độ tuổi kết hôn giảm mạnh. Dù chính phủ Trung Quốc đã nâng giới hạn sinh con lên hai con vào năm 2015 và ba con vào năm 2021, nhưng điều này vẫn không thể đảo ngược xu hướng giảm sút của tỷ lệ kết hôn và sinh con.
