Khi các chính phủ trên thế giới gấp rút tiêm chủng vắc-xin cho công dân của họ để chống lại đại dịch COVID-19 thì các nhóm tội phạm có tổ chức lại đang tìm cách khai thác các điểm yếu trong chuỗi cung ứng vắc-xin toàn cầu, thúc đẩy một “đại dịch tội phạm song song” tạo ra hàng tỷ USD lợi nhuận bất hợp pháp . Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) đã dành hơn 1 năm qua để theo dõi và tìm cách chống lại các nhóm tội phạm đứng sau những âm mưu này.
Thương vụ “vàng lỏng” béo bở
Tổng Thư ký Interpol Jurgen Stock cho biết ông chưa bao giờ chứng kiến các nhóm tội phạm thích nghi và kiếm lợi từ một cuộc khủng hoảng bệnh dịch với sự nhanh nhẹn đến vậy. “Trước đây chưa hề có một đại dịch tội phạm phát triển nhanh chóng đến vậy, lên tới hàng tỷ USD trong thời gian không dài” - ông Stock nói.
Interpol đã thu thập được những hình ảnh vắc-xin giả được rao bán trực tuyến hay thông qua các mạng lưới buôn lậu xuyên quốc gia. Cơ quan này vừa phá vỡ được đường dây buôn vắc-xin COVID-19 đầu tiên có quy mô khắp các châu lục. Cụ thể, một nhóm tội phạm có tổ chức ở Trung Quốc đã đổ đầy dung dịch muối vào các ống thuốc và buôn lậu chúng tới Nam Phi, nơi các ống thuốc này sẽ được bán dưới dạng vắc-xin COVID-19. Hơn 80 đối tượng tình nghi đã bị bắt giữ và lực lượng chức năng thu giữ được ít nhất 2.400 liều vắc-xin COVID-19 giả.
Khi đại dịch bắt đầu, các nhóm tội phạm tập trung vào việc buôn bán khẩu trang giả, chất khử trùng và bộ dụng cụ xét nghiệm COVID-19 giả. Nhưng giờ đây, chúng đã chuyển sự chú ý sang thị trường chợ đen vắc-xin. “Vàng lỏng” vào năm 2021 là vắc-xin COVID-19 và chúng tôi thấy các nhóm tội phạm đang nhắm vào mục tiêu này ngày càng nhiều” - ông Stock khẳng định.
Nạn nhân của hoạt động buôn bán phi pháp này có thể là những người mua cá nhân trên thị trường chợ đen đến các cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm đảm bảo nguồn cung cấp vắc-xin. “Tội phạm sẽ khai thác bất kỳ mắt xích yếu nào trong chuỗi cung ứng vắc-xin hợp pháp. Các mắt xích yếu có thể nằm ở các quốc gia đang phát triển, các quốc gia thiếu cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khoẻ để có thể phân phối vắc-xin một cách an toàn” - ông Stock giải thích. Interpol còn đưa ra khuyến cáo rằng vào cuối năm nay, khi các quốc gia triển khai “hộ chiếu vắc-xin” dành cho các công dân đã được chủng ngừa, tỷ lệ tội phạm trong lĩnh vực vắc-xin còn gia tăng hơn nữa.
Intepol đang rất đau đầu với tội phạm buôn vắc-xin COVID-19 giả.
Kiếm lợi từ sự tuyệt vọng do đại dịch
Không chỉ “kiếm lời” từ vắc-xin COVID-19, các nhóm tội phạm có tổ chức còn tìm cách cưỡng bức thâu tóm các doanh nghiệp đang lao đao vì đại dịch. “Hiện nay, các nhóm tội phạm không dùng tới bạo lực dao súng như xưa, nhưng vẫn rất hung hãn khi thâm nhập vào cơ cấu kinh tế địa phương. Cách thông thường nhất mà chúng vẫn áp dụng là đầu tiên cho các doanh nghiệp gặp khó vay tiền, sau đó tìm cách chiếm đoạt luôn cả doanh nghiệp” - tờ nhật báo Corriere del Trentino (Italy) cho biết.
Không chỉ thế, các nhóm tội phạm có tổ chức còn tính toán xem ngành nào sẽ nhận được nhiều tiền hỗ trợ nhất từ các quỹ phục hồi sau đại dịch, rồi thâu tóm doanh nghiệp hay là tạo ra công ty ma trong các ngành đó. Báo La Voz de Galicia ra tại Tây Ban Nha viết: “Coronavirus là một thương vụ lớn đối với mafia Italia. Mafia hiện đang để mắt đến cơn mưa hàng tỷ euro từ Quỹ Phục hồi châu Âu”. Được biết,, cộng cả số tiền mà Quỹ Phục hồi châu Âu phân bổ cho Italy và số tiền ngân sách Italy hỗ trợ doanh nghiệp phải đóng cửa do đại dịch, sẽ là 209 tỷ Euro.
Người đứng đầu Intepol cho biết cách tốt nhất để chống lại những mạng lưới tội phạm trên là thông qua sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan cảnh sát quốc gia. “Không quốc gia nào, khu vực nào có thể chống lại được loại tội phạm này một cách cô lập” - ông Stock khẳng định.