Đúng vào lúc kinh tế Ukraine sắp rơi vào phá sản, Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) thông báo quyết định phê chuẩn kế hoạch trợ giúp 17,5 tỷ USD giúp Kiev tái cơ cấu nền kinh tế được rải ra trong vòng 4 năm, trong đó 5 tỷ USD được cấp ngay lập tức. Tuy nhiên, chính bản thân cơ quan cấp viện trợ cũng thừa nhận rằng chương trình nói trên là “mạo hiểm” nhất là khi nguy cơ xung đột bùng phát vẫn thường trực tại miền Đông Ukraine.
Xung đột tại miền Đông Ukraine vẫn căng thẳng.
Khoản trợ giúp 17,5 tỷ USD nói trên nằm trong kế hoạch 40 tỷ USD mà quốc tế hứa hẹn sẽ cấp cho chính quyền Kiev, chủ yếu đến từ châu Âu, Hoa Kỳ và Ngân hàng Thế giới. Tuy nhiên, các điều kiện để thực thi kế hoạch này mới chỉ được vạch ra một cách từ từ. Ông Paulo Batista, Giám đốc điều hành của IMF tại Brazil và 10 quốc gia khác bày tỏ lo ngại là định chế tài chính này đang chọn một biện pháp mạo hiểm, khi không có được một tầm nhìn đủ rõ về mức đóng góp của các nhà cấp tín dụng tư nhân và công lập khác. Theo nhiều nhà phân tích, IMF có nguy cơ sa lầy tại Ukraine, vốn đã mắc nợ IMF 5,2 tỷ USD, trong khi mà chỉ có những dấu hiệu rất mong manh về việc xung đột sẽ lắng dịu tại vùng ly khai miền Đông thân Nga. Kế hoạch nói trên cũng bị nhiều giới chức trong nội bộ IMF rất dè dặt, do định chế này thường chỉ quen cấp tín dụng cho các quốc gia bị khủng hoảng chứ không phải các nước đang trong chiến tranh.
Trên thực tế, IMF đã đưa ra nhiều ràng buộc đối với Kiev, trước khi chấp nhận giải ngân lần này. Ngoài khoản 10 tỷ USD sẽ được cấp trong năm đầu tiên, phần còn lại sẽ được rải ra trong những năm còn lại, với điều kiện chính quyền Kiev áp dụng các cải cách khắc nghiệt mà IMF đòi hỏi. Kiểm toán sẽ được tiến hành định kỳ tại Kiev để mang lại những bằng chứng tin cậy. Bà Christine Lagarde - Tổng Thư ký IMF đánh giá, cho đến nay “chính quyền Ukraine tiếp tục cho thấy họ kiên định đi theo hướng cải cách”. Để nhận được đợt trợ giúp này, chính quyền Ukraine vừa phải chấp nhận một loạt các biện pháp gây khó khăn gấp bội cho cuộc sống vốn dĩ đã khó khăn của người dân. Trong số đó có các biện pháp làm mất lòng dân như tăng giá khí đốt gấp ba lần, giảm tiền hưu trí 15% với những ai còn tiếp tục làm thêm, có lương cao hơn 1.423 hryvnia (UAH)/tháng (tương đương 53 euro). Làm thêm sau khi về hưu, trên thực tế là tình cảnh của nhiều người Ukraine do tiền hưu rất thấp. Các cải cách kinh tế được chính quyền Kiev chấp nhận cũng bao gồm nhiều biện pháp chống tham nhũng, tái cấu trúc tập đoàn năng lượng Nhà nước Naftogaz, hay tối ưu hóa việc chi tiêu của bộ máy nhà nước, ổn định giá trị đồng tiền quốc gia.
Theo quan điểm của nhiều chính trị gia Ukraine, Kiev không có lựa chọn nào khác. Trong phiên thảo luận tại Quốc hội về dự luật cải cách kinh tế nhằm được IMF cấp tín dụng, người phụ trách đảng của Tổng thống Petro Porochenko tại Quốc hội Ukraine Yuri Lutsenko tuyên bố nếu không chấp nhận “gói cải cách” do Chính phủ đề nghị, Ukraine sẽ bị “phá sản tài chính” trong vòng hai tuần. Thủ tướng Ukraine Arseni Yatseniuk nhấn mạnh trước Quốc hội, hồi đầu tháng, các quyết định phải được đưa ra không hề đơn giản và dễ dàng, nhưng “sự kiên nhẫn và hành động đúng hướng sẽ cho phép chúng ta đạt được sự ổn định nhất định, tái thúc đẩy kinh tế, tăng việc làm và lương bổng”. Sau khi IMF thông báo kế hoạch 17,5 tỷ, Thủ tướng Ukraine trong một phát biểu trên truyền hình đã đưa ra dự báo “tăng trưởng kinh tế sẽ trở lại trong năm tới 2016”.
Sau hai năm suy thoái và gần một năm xung đột vũ trang tại miền Ðông, đồng tiền Ukraine đã mất hơn 40% giá trị từ đầu năm đến nay theo giá hối đoái chính thức (30 UAH ăn một USD cuối tháng 2, so với 16,32 UAH đầu năm 2015 và 8 UAH đầu năm 2014). Bên cạnh đó, kho dự trữ ngoại tệ quốc gia của nước này gần như trống không. Ngân hàng Ukraine ngày 3/3 vừa phải nâng mức lãi suất chỉ đạo từ 19,5% đến 30%, thuộc hàng cao nhất thế giới để hy vọng ngăn bớt đà lạm phát đến 28,5% hồi tháng 1/2015 so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đó một tháng, Ngân hàng Ukraine đã buộc phải nâng lãi suất chỉ đạo từ 14,4% lên 19,5%.
Kể từ năm 2008 đến nay, đây là lần thứ tư chính quyền Kiev nhận được một chương trình trợ giúp của IMF, nhưng lần này là trong bối cảnh có chiến tranh. Cách nay gần một năm, chính IMF cũng đã có dự án cấp 17 USD cho Ukraine, trong đó 4,6 tỷ USD đã thực sự được rót cho Kiev. Tuy nhiên, dự án này rút cục đã bị hủy bỏ vì gặp nhiều trở lực, đặc biệt do kinh tế khủng hoảng và xung đột vũ trang tại miền Ðông. Liệu dự án 17,5 tỷ lần này có thành công khi không có một giải pháp hòa bình bền vững cho cuộc xung đột tại miền Ðông?
(Theo AFP)
Lê Sơn
