Trong quá trình ôxy hóa, các chất trong cơ thể bị biến đổi và hình thành các gốc tự do. Tiếp xúc với các yếu tố môi trường, như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, khói thuốc lá, rượu và các nguồn ô nhiễm, cũng tạo ra các gốc tự do.
Chất chống ôxy hóa là những chất có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm các tổn thương cho các tế bào gây ra bởi các gốc tự do, các phân tử không ổn định mà cơ thể tạo ra như một phản ứng với môi trường và tác động khác. Các nguồn chất chống ôxy hóa có thể là tự nhiên hoặc tổng hợp. Một số thực phẩm có nguồn gốc thực vật được cho là giàu chất chống ôxy hóa, còn gọi là vi chất thực vật, một loại chất dinh dưỡng phytonutrient. Cơ thể cũng sản xuất một số chất chống ôxy hóa, được gọi là chất chống ôxy hóa nội sinh.
Các gốc tự do là các chất sinh ra được sản xuất bởi các tế bào khi cơ thể tiêu hóa thức ăn và phản ứng với môi trường. Nếu cơ thể không thể xử lý và loại bỏ các gốc tự do một cách hiệu quả, kích ứng ôxy hóa có thể xảy ra. Điều này có thể gây hại cho các tế bào và chức năng hoạt động của cơ thể. Các gốc tự do còn được gọi là các loại gốc tự do ôxy hóa (ROS).
Các yếu tố làm tăng sản xuất các gốc tự do có thể xuất phát từ bên trong như tình trạng viêm nhiễm, hoặc bên ngoài như ô nhiễm, tiếp xúc với tia cực tím và khói thuốc lá. Kích ứng ôxy hóa có liên quan đến bệnh tim, ung thư, viêm khớp, đột quỵ, bệnh hô hấp, suy giảm miễn dịch, khí phế thũng, bệnh Parkinson, tình trạng viêm hoặc thiếu máu cục bộ khác.
Chất chống ôxy hóa được cho là giúp trung hòa các gốc tự do trong cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe tổng thể.
Những lợi ích của các chất chống ôxy hóa
Chất chống ôxy hóa có thể bảo vệ chống lại tổn thương tế bào mà các gốc tự do gây ra, được gọi là kích ứng ôxy hóa. Các hoạt động và quá trình có thể dẫn đến kích ứng ôxy hóa bao gồm: tập thể dục quá sức; chấn thương mô do viêm và chấn thương; thiếu máu cục bộ và tổn thương tái tưới máu; sử dụng một số loại thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm tinh chế và qua chế biến, chất béo chuyển hóa, chất ngọt nhân tạo, một số thuốc nhuộm và phụ gia; hút thuốc; ô nhiễm môi trường; phơi nhiễm bức xạ; tiếp xúc với hóa chất như thuốc trừ sâu, thuốc, hóa trị; dung môi công nghiệp; các hoạt động và phơi nhiễm trên có thể dẫn đến tổn thương tế bào gây ra các tình trạng như: sự giải phóng quá mức các ion sắt hoặc đồng tự do; hoạt hóa của thực bào; sự gia tăng các enzym tạo ra các gốc tự do; sự gián đoạn của chuỗi chuyền điện tử.
Tất cả những điều này có thể dẫn đến kích ứng ôxy hóa. Các tổn thương do kích ứng ôxy hóa có liên hệ mật thiết với ung thư, xơ vữa động mạch và suy giảm thị lực. Các nhà khoa học cho rằng các gốc tự do gây ra những thay đổi trong các tế bào dẫn đến các tình trạng trên và một số bệnh lý có liên quan khác.
Chất chống ôxy hóa được tìm thấy ở đâu?
Cơ thể sản xuất một số chất chống ôxy hóa để chống lại các gốc tự do được hình thành bởi các quá trình bình thường trong cơ thể. Có thể bổ sung chất chống ôxy hóa bằng một chế độ ăn uống lành mạnh. Các loại thực phẩm giàu chất chống ôxy hóa bao gồm trái cây và rau quả nhiều chất dinh dưỡng như vitamin A, C và E, beta-carotene, lutein, lycopene và selen.
Để có được một số chất chống ôxy hóa cụ thể, nên bổ sung các loại thức ăn sau vào chế độ ăn uống mỗi ngày: sản phẩm từ sữa, trứng và gan;... các loại trái cây và rau quả, đặc biệt là quả mọng, cam và ớt chuông; các loại hạt, các loại dầu thực vật và gạo, ngô, lúa mì và các loại ngũ cốc khác, cũng như các loại hạt,... là những thực phẩm chứa nhiều chất chống ôxy hóa nhất.