Ông Lê Văn Sáng, 71 tuổi, ở Hậu Giang nhập viện lúc 14h ngày 17/2/2020. Ông Sáng là cựu chiến binh đã từng tham gia chiến đấu năm 1969 và trúng đạn vào sâu vùng hông lưng phải.
Do vị trí khó kèm điều kiện y tế thời bấy giờ nên dù cố gắng hết sức nhưng các bác sĩ không thể lấy hết toàn bộ viên đạn ra khỏi cơ thể ông. Phần còn lại của viên đạn vẫn còn kẹt lại ở vùng cơ thắt lưng của ông Sáng suốt 51 năm qua.
Đi khám tại nhiều bệnh viện nhưng các bác sĩ đánh giá việc gắp viên đạn ra khỏi cơ thể bệnh nhân Sáng là không khả thi và việc phẫu thuật có thể xảy ra các biến chứng có thể gây liệt chi không đi lại được.
Định vị viên đạn trong quá trình phẫu thuật
Do đó, ông Sáng chấp nhận nó như là một phần của chính mình và cũng phải chấp nhận những cơn đau khó chịu khi trái gió trở trời do mảnh đạn gây ra. Hai tuần gần đây ông bị đau lưng nhiều hơn, đi lại ngày càng khó khăn, nên ông nhập viện với mong muốn giảm đau được chừng nào hay chừng đó...
Sau khi được thăm khám tỉ mỉ, đối chiếu và kiểm tra cận lâm sàng, các bác sĩ Khoa Ngoại thần kinh đánh giá mảnh đạn nằm sâu trong khoang sau phúc mạc, bên phải ngang mức đốt sống thắt lưng L5 với kích thước 1 x 2 cm, nằm sâu bên dưới khoảng 7 cm.
Viên đạn 51 năm sau khi được lấy ra từ cơ thể ông Sáng
Cuộc hội chẩn liên khoa cho thấy nhiều khó khăn nếu tiến hành phẫu thuật tìm và lấy viên đạn, vì viên đạn nằm sâu trong các lớp cơ, phía sau các tạng trong ổ bụng, gần niệu quản và mạch máu lớn, lại khó định vị vì có thể di lệch khi xác định.
Ngoài ra, do viên đạn đã nằm rất lâu trong cơ thể bệnh nhân nên việc dính với các cấu trúc lân cận khiến cho việc bóc tách phức tạp hơn. Các bác sĩ đã thống nhất hướng điều trị tối ưu nhất, thuận lợi nhất là tiếp cận vào từ đường sau xuyên qua các lớp cơ với hệ thống ống nong ít xâm lấn.
Hệ thống này có ưu điểm chỉ nong các bó cơ sang bên mà không làm tổn thương mạch máu nuôi, không làm thiếu máu nuôi khi phải giữ ở một vị trí quá lâu như các phương pháp banh vén thông thường, tạo ra một phẫu trường sạch sẽ, trực tiếp vào ngay tổn thương đã định vị, làm giảm khả năng gây tổn thương đến các tạng và mạch máu lớn lân cận.
Ngày 26/2/2020, ê kíp phẫu thuật do BS.CKI Nguyễn Quang Hưng (phẫu thuật viên chính); ThS.BS Nguyễn Duy Linh-Khoa Ngoại thần kinh; BS.CKI Nguyễn Văn Vĩnh - chuyên Khoa Gây mê tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân.
Việc định vị được tiến hành tỉ mỉ, thận trọng vì chỉ cần lệch một chút viên đạn sẽ nằm ngoài phẫu trường, độ khó cuộc mổ sẽ thay đổi hơn rất nhiều lần ...
Bác sĩ thăm khám sau phẫu thuật cho ông Sang
Các bác sĩ phải rạch da, luồn từng ống nong vào tiếp cận đến tổn thương, định vị trong mổ cẩn thận từng bước, bóc tách và cầm máu từng bước một. Sau khoảng 90 phút, ê kip mổ đã tiếp cận và lấy thành công đầu đạn 51 năm tuổi thông qua hệ thống ống nong xâm lấn tối thiểu ở độ sâu phẫu trường khoảng 7cm với nội soi hỗ trợ mà không hề gây mất máu cũng như không làm tổn thương các cơ cạnh cột sống, các cơ quan lân cận khi bộc lộ tổn thương, chỉ với vết mổ dài 18mm.
Một ngày sau mổ, triệu chứng của bệnh nhân bước đầu được cải thiện, ông Sáng có thể vận động bình thường như chưa hề trải qua cuộc mổ. Hiện nay, bệnh nhân sinh hoạt gần như bình thường. Dự kiến ra viện vào ngày 03/03/2020.
Theo BS.CKII Chương Chấn Phước - Trưởng Khoa Ngoại thần kinh, BVĐK TW Cần Thơ: Vết thương do hỏa khí tại cột sống là loại vết thương chiếm 13-17% tổng số các trường hợp chấn thương cột sống, đứng thứ 3 sau té ngã và tai nạn giao thông. Đây là một loại chấn thương phức tạp và nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nạn nhân cũng như gây các di chứng dai dẳng, tàn tật về sau.
Độ nặng và đặc điểm của vết thương phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại vũ khí, hướng và kích thước viên đạn, tốc độ của viên đạn cũng như khoảng cách giữa nguồn hỏa khí và cơ thể người bệnh. Ngoài ra, các yếu tố như vị trí tổn thương, mất vững cột sống, rách màng cứng, liên quan đến vết thương tạng rỗng, ... cũng ảnh hưởng đến hướng điều trị cũng như tiên lượng của nạn nhân.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm chuyên biệt, trong đó chụp cắt lớp vi tính cột sống thường được xem là một công cụ hữu ích để đánh giá toàn cảnh vết thương của nạn nhân.
Những trường hợp nặng như tổn thương cột sống cổ, ngực gây yếu liệt tứ chi, tổn thương đến màng cứng gây rò rỉ dịch não tủy, tổn thương nặng đĩa đệm, rối loạn tri giác, mất vững cột sống cần được tiến hành phẫu thuật để cứu mạng nạn nhân.
Tuy nhiên, nếu vết thương được đánh giá là nhẹ và không gây ảnh hưởng đến chức năng sống, có thể các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị bảo tồn và theo dõi. Ngoài ra, một bệnh cảnh vết thương do hỏa khí cũng đòi hỏi bác sĩ cần chú ý không bỏ sót các vết thương ở những vị trí khác ngoài cột sống.