Sốt rét kháng thuốc đã xuất hiện ở một số tỉnh và có nguy cơ lan rộng
Việt Nam đã chuyển từ hoạt động phòng chống sang phòng chống và loại trừ sốt rét. Mục tiêu Chiến lược Quốc gia Phòng chống và Loại trừ sốt rét giai đoạn 2011 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ở Việt Nam là đảm bảo tất cả người dân đều được tiếp cận với chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và hiệu quả tại các cơ sở y tế; những người có nguy cơ mắc sốt rét được bảo vệ bằng cách phù hợp.
Tẩm màn bằng hoá chất để phòng chống sốt rét. Ảnh: TM
Trong những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của Chính phủ, chính quyền các cấp, các tổ chức quốc tế và sự phối hợp của các bộ/ngành, hoạt động phòng chống bệnh sốt rét ở nước ta được duy trì và triển khai có hiệu quả. Năm 2018, cả nước có 4.813 trường hợp bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng sốt rét, giảm 70,16% so với năm 2009, có 12 trường hợp bệnh nhân sốt rét ác tính và 1 trường hợp tử vong do sốt rét. Không có dịch sốt rét xảy ra. Hiện tại ký sinh trùng sốt rét tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh gồm Bình Phước, Gia Lai và Đăk Lăk (chiếm 64,66% toàn quốc).
Tuy nhiên, công tác phòng chống sốt rét hiện nay đang gặp một số khó khăn, các kết quả đạt được trong công tác phòng chống sốt rét ở Việt Nam chưa bền vững, ký sinh trùng sốt rét tăng trở lại trong 2 năm gần đây, nguy cơ sốt rét gia tăng vẫn còn rất cao ở nhiều địa phương do nguồn lực đầu tư cho phòng chống sốt rét còn hạn chế. Đồng thời, số người sống trong vùng sốt rét lưu hành còn cao, sốt rét kháng thuốc đã xuất hiện ở một số tỉnh và có nguy cơ lan rộng, muỗi truyền bệnh kháng với hóa chất, di biến động dân cư giữa vùng có sốt rét lưu hành và vùng không có sốt rét lưu hành, dân giao lưu qua biên giới, tỷ lệ bệnh nhân mắc sốt rét cao ở nhóm đối tượng này và khó kiểm soát.
Bên cạnh đó, một khó khăn nữa là kinh phí từ nguồn ngân sách nhà nước và các nhà tài trợ quốc tế cho công tác phòng chống bệnh sốt rét bị cắt giảm. Nhiều tỉnh chưa bố trí ngân sách địa phương để chi các hoạt động phòng chống và loại trừ sốt rét (năm 2018 có 44 tỉnh, thành phố không cấp kinh phí từ nguồn ngân sách địa phương cho hoạt động phòng chống và loại trừ sốt rét) gây khó khăn trong việc triển khai các hoạt động phòng chống và loại trừ sốt rét tại địa phương.
Theo đánh giá của các chuyên gia, thực trạng này có thể làm gia tăng cao số mắc và tử vong do sốt rét, nguy cơ bùng phát dịch sốt rét ở nhiều địa phương, đặc biệt tại các vùng sốt rét lưu hành vừa và lưu hành nặng.
Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, quản lý ca bệnh
Để đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia Phòng chống và Loại trừ bệnh sốt rét ở Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030 tiến tới loại trừ sốt rét ở Việt Nam theo lộ trình đã được Bộ Y tế phê duyệt, các cấp chính quyền, đoàn thể địa phương và cộng đồng với sự hỗ trợ của các cơ quan chuyên môn cần chủ động đầu tư kinh phí, tích cực tham gia các hoạt động phòng, chống sốt rét tại địa phương; thực hiện thường xuyên công tác giám sát, phát hiện, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, quản lý ca bệnh, quản lý đối tượng dân di cư, đặc biệt đối với người thường xuyên đi rừng, ngủ rẫy, người trở về từ các nước có sốt rét lưu hành.
Đồng thời, người dân tuân thủ các biện pháp phòng chống muỗi sốt rét; phối hợp đa ngành trong công tác phòng chống sốt rét, đặc biệt ở các địa phương có sốt rét lưu hành và sốt rét lưu hành nặng. Nhà nước cần duy trì đầu tư kinh phí ổn định từ nguồn ngân sách TW cho công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét. Các địa phương, bộ/ngành cần nỗ lực vận động và chủ động đầu tư kinh phí cho công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; Tiếp tục kêu gọi nguồn lực của các tổ chức quốc tế để đảm bảo nguồn đầu tư bền vững cho các hoạt động phòng chống và loại trừ sốt rét tại Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 31/7/2017.