Ngày Sức khỏe Thế giới (7/4) năm 2017 với chủ đề “Trầm cảm - Hãy cùng trò chuyện”, Bộ Y tế và Bộ GD&ĐT đã tổ chức chương trình truyền thông hưởng ứng sự kiện này vào đúng ngày 7/4 tại Trường tiểu học Đoàn Thị Điểm - Hà Nội. Theo con số được đưa ra tại hội thảo do Viện Sức khỏe tâm thần (SKTT), BV Bạch Mai vừa tổ chức cho thấy, tại Việt Nam có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%, mỗi năm, số người tự sát do trầm cảm ở nước ta từ 36.000 - 40.000 người...
Mỗi ngày có 50 bệnh nhân đến khám và điều trị về trầm cảm
Nữ sinh 21 tuổi, có tiền sử khỏe mạnh, tính cách sống vui vẻ, hòa đồng. Tuy nhiên 6 tuần nay, sau cú sốc chia tay người yêu cùng với áp lực ở trường học đã khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng mất ngủ. Mỗi đêm, bệnh nhân chỉ ngủ được 3-4 tiếng đồng hồ, chán ăn, gầy sút 4kg trong 6 tuần. Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, không muốn đi học, không muốn làm việc gì. Liên tục trong 6 tuần rơi vào trạng thái chán nản, mất ngủ, hay ngồi khóc một mình và nhiều lần chia sẻ với mẹ về cảm giác cuộc sống không còn ý nghĩa. Từ một người vui vẻ, hòa đồng, cô gái trở nên thường xuyên cáu gắt, giận giữ, nhiều lần nói với mẹ không muốn sống nữa, muốn chết để không đau khổ như hiện tại.
Điện não đồ cho bệnh nhân trầm cảm. Ảnh: TM
Trường hợp khác, một cô gái 30 tuổi rất xinh xắn cũng rơi vào trạng thái trầm cảm, bệnh nhân bị sang chấn tâm lý gây rối loạn cảm xúc, sống tách biệt khỏi cuộc sống đời thường, thu mình lại, không ăn 14 ngày, từ chối giao tiếp xung quanh. Thấy con gái như vậy, gia đình đã cho đi điều trị nhưng khi về nhà bệnh nhân lại tái phát và tiếp diễn tình trạng như trước.
May mắn, cả hai cô gái - nạn nhân của bệnh trầm cảm này - được gia đình đưa đến Viện SKTT trước khi có hành động dẫn đến tự sát.
Chia sẻ tại Hội thảo “Trầm cảm - Hãy cùng trò chuyện” do Viện SKTT tổ chức, TS. Nguyễn Doãn Phương, Viện trưởng Viện SKTT nhấn mạnh, trầm cảm là rối loạn phổ biến nhất thế giới. Bệnh có xu hướng tăng và trẻ hóa do áp lực cuộc sống, stress. Một số trường hợp trầm cảm thứ phát do bệnh lý. Trầm cảm do stress gặp nhiều ở người có nhân cách yếu, nét nhân cách dễ bị tổn thương như hay lo lắng, ít chia sẻ... Tỷ lệ mắc bệnh ở nữ gần gấp đôi nam.
Tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%. Trong năm 2016, Viện SKTT khám và điều trị ngoại trú 18.402 lượt bệnh nhân trầm cảm (chiếm 30%), điều trị nội trú 446 lượt bệnh nhân. Trung bình mỗi ngày có 50 bệnh nhân đến khám và điều trị về trầm cảm. Mỗi năm, số người tự sát do trầm cảm ở nước ta từ 36.000 - 40.000 người. Nghiên cứu mới nhất tại Viện SKTT năm 2016 ở những bệnh nhân từ 45 tuổi bị trầm cảm có tỷ lệ 36,5% bệnh nhân có ý tưởng hoặc hành vi tự sát.
Đa số bệnh nhân trầm cảm không được điều trị đúng chuyên khoa từ đầu
Theo các chuyên gia, mặc dù trầm cảm là một rối loạn rất phổ biến trong dân số, tuy nhiên, rối loạn trầm cảm là rối loạn có thể chữa được để bệnh nhân ổn định và tái hòa nhập với xã hội, nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời với sự hợp tác tốt của người bệnh, gia đình và cộng đồng để bệnh nhân tuân thủ điều trị. Mục tiêu của điều trị trầm cảm nhằm đạt được đáp ứng điều trị, cải thiện tình trạng bệnh hoặc ổn định bệnh là không còn các triệu chứng càng sớm càng tốt, khi đó có thể duy trì các chức năng xã hội cho người bệnh và tiến tới hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, chính ông cũng thẳng thắn cho rằng, việc điều trị trầm cảm hiện nay gặp rất nhiều thách thức và khó khăn. Phần lớn bệnh nhân trầm cảm đều không được nhận biết và điều trị sớm, nhiều trường hợp bệnh nhân trầm cảm còn kỳ thị hoặc biểu hiện bằng các triệu chứng cơ thể nên đến khám tại các chuyên khoa khác trước khi đến khám tại chuyên khoa tâm thần. TS.BS. Dương Minh Tâm, Trưởng phòng Điều trị các rối loạn liên quan đến stress (Viện SKTT) dẫn chứng, có đến 80% bệnh nhân trầm cảm không được điều trị đúng chuyên khoa bởi từ các dấu hiệu, họ thường đến bác sĩ nội, bác sĩ đa khoa để khám.
Trong thực tế điều trị, hơn 50% bệnh nhân có nguy cơ cơn tái diễn sau cơn thứ nhất, tỷ lệ này tăng dần lên đến 70% sau cơn tái diễn thứ 2 và sau cơn tái diễn thứ 3 là 90%. Do đó, Ngày Sức khỏe Thế giới năm 2017, Tổ chức Y tế Thế giới chọn chủ đề “Trầm cảm - Hãy cùng trò chuyện”. Theo TS. Tâm, việc chia sẻ là vô cùng quan trọng trong nhóm đối tượng này. Hãy chia sẻ, hãy nói với người xung quanh những gì ta đang đối mặt để tìm được khả năng chống đỡ những áp lực này.
Cảm giác buồn chán, trống rỗng.
Khó tập trung suy nghĩ, hay quên.
Luôn cảm thấy mệt mỏi, không muốn làm việc gì.
Cảm giác mình có tội lỗi, vô dụng, không xứng đáng.
Mất ngủ, hoặc ngủ quá nhiều.
Hay cáu gắt, giận dữ.
Giảm thích thú trong các hoạt động hoặc sở thích hàng ngày.
Giảm cảm giác ngon miệng, sụt cân hoặc ăn quá nhiều.
Nghĩ về cái chết, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát.
Ngoài ra, nhiều bệnh nhân trầm cảm còn được biểu hiện bằng các triệu chứng như đau đầu, đau tức ngực, các rối loạn tiêu hóa...