Bình Thuận là tỉnh thuộc duyên hải cực Nam Trung Bộ Việt Nam. Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, nhiều nắng, nhiều gió, không có mùa đông và khô hạn nhất cả nước.
Tuy nhiên, với sự đa dạng, khác biệt về khí hậu và địa hình của tỉnh Bình Thuận đã tạo nên các kiểu trạng thái rừng khác nhau như: Rừng gỗ lá rộng thường xanh, Rừng tre nứa, Rừng gỗ lá kim, Rừng hỗn giao gỗ - tre, nứa… hay đặc trưng là Rừng gỗ lá rộng rụng lá (còn gọi là Rừng khộp). Đặc biệt là tạo nên sự đa dạng, tiềm năng phát triển cho các loài cây thực vật nói chung và các loài cây dược liệu dưới tán rừng tự nhiên nói riêng phân theo từng tiểu vùng khí hậu của tỉnh.
Dưới tán rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có rất nhiều loài dược liệu, mỗi loài được phân bố và tập trung ở những khu vực và trạng thái rừng khác nhau. Do đó, việc nghiên cứu, tìm hiểu để có giải pháp vừa đảm bảo khai thác sử dụng có hiệu quả vừa bảo tồn được nguồn gen rất cần thiết. Đơn cử khu vực huyện Bắc Bình và Tuy Phong có sự phân bố của các loài như cốt toái bổ, ba kích, sâm bố chính, xáo tam phân, mật nhân, bụt giấm.
Ngoài ra, dưới cánh rừng tự nhiên tại xã Mỹ Thạnh, huyện Hàm Thuận Nam có sự phân bố của nhiều loài nấm linh chi; Khu Bảo tồn thiên nhiên núi Ông tại huyện Tánh Linh có củ mài gừng, cốt toái bổ, thổ phục linh, lan kim tuyến; khu vực huyện Đức Linh có trà hoa vàng quý hiếm… Với các loài dược liệu đa dạng đó, tiềm năng phát triển và nhân rộng rất lớn, đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế - xã hội nếu có sự nghiên cứu, đầu tư kịp thời.
Năm ngoái, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận giao Chi cục Kiểm lâm phát triển mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng và các loại hình du lịch sinh thái bền vững gắn với phát triển, bảo vệ rừng, với tổng kinh phí thực hiện 650 triệu đồng từ vốn sự nghiệp lâm nghiệp.
Dưới tán rừng có nhiều loài cây dược liệu quý mọc tự nhiên như sáo tam phân, mật nhân, huyết rồng, nấm lim xanh…
Tại Hội thảo "Mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng", tiến sỹ Lương Thanh Sơn - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Bình Thuận cho biết: Hiện nhu cầu sử dụng cây dược liệu ở nước ta ước tính từ 60.000 - 80.000 tấn/năm. Tuy nhiên, sản lượng từ trồng và khai thác chỉ mới đáp ứng được khoảng 30%, còn lại nhập khẩu từ nước ngoài. Trong khi đó, diện tích rừng tự nhiên của tỉnh hiện trên 288.564 ha và rừng trồng hơn 47.568 ha, độ che phủ rừng tới 43%.
Dưới tán rừng có nhiều loài cây dược liệu quý mọc tự nhiên như sáo tam phân, mật nhân, huyết rồng, nấm lim xanh… Với tiềm năng, lợi thế và liên kết trồng cây dược liệu dưới tán rừng, sẽ mở ra hướng đi mới, nâng cao giá trị kinh tế cho người dân gần rừng. Về lâu dài, cần có nghiên cứu về nhu cầu của thị trường, có sản phẩm chế biến phù hợp, đảm bảo đầu ra vừa tiêu thụ được trong nước, vừa hướng đến xuất khẩu.
Trên cơ sở Nghị quyết số 05-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XIV) về phát triển ngành nông nghiệp hiện đại, bền vững, có giá trị gia tăng cao, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã xây dựng đề cương xây dựng Đề án phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2030 và được UBND tỉnh phê duyệt nhiệm vụ và dự toán lập Đề án phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2030 tại Quyết định số 2013/QĐ-UBND.
Về mục tiêu, theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Bình Thuận, cần xây dựng và triển khai thực hiện cụ thể, có hiệu quả Đề án phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2030 trên tinh thần Nghị quyết số 05-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh. Cần có giải pháp cân đối hợp lý nguồn vốn để thực hiện. Đồng thời, phải lồng ghép vào các chính sách đầu tư của Trung ương, địa phương.
Tiếp tục triển khai thực hiện các Mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng, xây dựng quy trình kỹ thuật trồng của các loài cây dược liệu có giá trị, trên cơ sở đó, sẽ triển khai nhân rộng đến các tổ chức, người dân hoặc trên cơ sở cùng hợp tác để chia sẻ lợi ích. Ngoài ra, cần tiếp tục nghiên cứu, xây dựng cơ chế chính sách đảm bảo sự ổn định, xuyên suốt, thống nhất giữa các khâu "Trồng, chăm sóc - Khai thác - Chế biến - Tiêu thụ sản phẩm" để tránh các trường hợp được mùa, mất giá như các loại sản phẩm nông nghiệp khác.
Với điều kiện tự nhiên đa dạng, các loài cây dược liệu dưới tán rừng tự nhiên rất phong phú tạo nên tiềm năng rất lớn cho tỉnh Bình Thuận trong việc bảo tồn, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, cả trong việc bảo tồn phát triển các diện tích đã có sẵn ngoài tự nhiên và thực hiện trồng mới các loài dược liệu quý hiếm, có giá trị về dược liệu và kinh tế.
