Tự chăm sóc trong thời kỳ mang thai
Trong thời kỳ mang thai, cơ thể người phụ nữ thay đổi lớn, từ thể chất đến tinh thần. Nếu biết tự chăm sóc đúng cách, mẹ bầu sẽ giảm nguy cơ bệnh tật, giúp thai nhi phát triển ổn định.
Điều đầu tiên cần chú ý là vệ sinh hằng ngày. Thai phụ nên tắm rửa, thay quần áo sạch sẽ, chú ý vệ sinh vùng kín và núm vú để tránh viêm nhiễm. Trang phục cần rộng rãi, thoáng mát, đi dép thấp để dễ di chuyển. Phụ nữ mang thai cũng nên ngủ nghỉ nhiều hơn bình thường, tránh làm việc nặng hoặc tiếp xúc môi trường độc hại.
Một điểm quan trọng khác là tuyệt đối không tự ý dùng thuốc. Ngay cả thuốc bổ cũng cần có chỉ định của cán bộ y tế. Ngoài ra, mẹ bầu cần tránh xa thuốc lá, rượu, bia và các loại nước ngọt có ga. Hút thuốc lá, dù trực tiếp hay gián tiếp, đều làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, thai nhẹ cân, sinh non.
Khám thai định kỳ là việc cần làm để có hành trình làm mẹ an toàn.
Không ít thói quen tưởng chừng vô hại lại ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Trong đó, việc sơn móng tay, nhuộm tóc cần hạn chế vì hóa chất có thể gây hại cho thai. Tẩy trắng răng cũng không nên thực hiện trong 3 tháng đầu.
Đặc biệt, phụ nữ mang thai không nên giơ tay với cao hay leo trèo. Trong giai đoạn đầu, thai nhi còn bám yếu vào tử cung, động tác này dễ dẫn đến động thai, sảy thai. Người mẹ cần nhờ chồng, người thân giúp đỡ khi cần lấy đồ trên cao.
Về dinh dưỡng, ba tháng đầu là thời kỳ nhạy cảm, thai dễ bị ảnh hưởng bởi thực phẩm không an toàn. Thai phụ nên tránh các loại đồ tái, sống như thịt, cá, trứng, sữa chưa tiệt trùng; hạn chế cá biển có hàm lượng thủy ngân cao như cá thu, cá kiếm, cá mập. Một số loại rau như rau ngót, rau răm, dứa có thể gây co thắt tử cung, vì vậy không nên ăn nhiều.
Ngoài ra, phụ nữ mang thai cần giữ tinh thần thoải mái. Làm việc quá sức, căng thẳng kéo dài không chỉ khiến cơ thể suy nhược mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Giấc ngủ đầy đủ, ăn uống hợp lý, tinh thần vui vẻ sẽ là liều thuốc tốt nhất cho mẹ và bé.
Chăm sóc bản thân sau sinh
Sinh con là niềm hạnh phúc lớn lao nhưng cũng là thử thách lớn với cơ thể người mẹ. Nhiều phụ nữ vùng dân tộc thiểu số thường chỉ chú ý đến con mà quên chăm sóc bản thân. Thực tế, nếu mẹ không khỏe thì việc nuôi con bằng sữa mẹ cũng bị ảnh hưởng.
Trong 6 tuần đầu sau sinh, cơ thể cần thời gian để hồi phục. Đây là giai đoạn sản phụ nên nghỉ ngơi, tránh lao động nặng nhọc, đi lại nhẹ nhàng trong nhà. Việc vệ sinh cá nhân cũng cần chú ý: tắm bằng nước ấm ở nơi kín gió, vệ sinh vùng kín sạch sẽ, thay băng vệ sinh thường xuyên để tránh viêm nhiễm.
Sau 6 tuần, nếu sức khỏe ổn định, sản phụ có thể quan hệ vợ chồng trở lại. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn biện pháp tránh thai an toàn, phù hợp.
Sau sinh, người mẹ cần bổ sung nhiều dưỡng chất để vừa hồi phục cơ thể, vừa có sữa nuôi con. Bữa ăn nên đủ bốn nhóm thực phẩm: tinh bột (gạo, ngô, khoai), đạm (thịt, cá, trứng, đậu), chất béo, vitamin và khoáng chất (rau xanh, quả tươi).
Nước uống cũng rất quan trọng. Sản phụ cần uống nhiều nước trong ngày để hỗ trợ tiết sữa, đồng thời giảm nguy cơ táo bón và bệnh trĩ. Nếu bị táo bón kéo dài, cần hỏi ý kiến bác sĩ thay vì tự ý dùng thuốc.
Về vận động, sau 6 tuần, phụ nữ có thể tập những bài đơn giản như đi bộ, tập hít thở, tập Kegel để tăng cường sức mạnh cơ vùng chậu, giảm tình trạng són tiểu sau sinh. Những hoạt động này không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp tinh thần thoải mái hơn.
Chăm sóc ngực và nuôi con bằng sữa mẹ
Trong vài ngày đầu sau sinh, ngực mẹ thường căng tức vì sữa về nhiều. Đây là hiện tượng bình thường, có thể giảm bằng cách chườm ấm hoặc chườm lạnh. Khi cho con bú thường xuyên, tình trạng này sẽ giảm.
Nếu núm vú bị nứt, đau, mẹ có thể dùng kem dưỡng an toàn để bôi. Quan trọng nhất, mẹ cần cho con bú đúng tư thế, đủ cữ để vừa duy trì nguồn sữa, vừa hạn chế tắc tia sữa.
Một trong những vấn đề thường gặp sau sinh là sự thay đổi cảm xúc. Nhiều bà mẹ bị mất ngủ, lo lắng, thậm chí rơi vào trầm cảm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mẹ mà còn tác động tiêu cực tới quá trình nuôi dưỡng con.
Phụ nữ vùng dân tộc thiểu số cần được gia đình, đặc biệt là chồng và người thân, chia sẻ việc nhà và chăm sóc con. Việc này giúp mẹ có thời gian nghỉ ngơi, tránh kiệt sức. Nếu cảm thấy buồn chán kéo dài, nên tâm sự với cán bộ y tế để được tư vấn, hỗ trợ.
Chăm sóc sức khỏe mẹ sau sinh là cơ hội để phát hiện và điều trị sớm những vấn đề y tế có thể phát triển sau thai kỳ. Các bác sĩ khuyến nghị, phụ nữ cần tái khám định kỳ, trao đổi thẳng thắn với nhân viên y tế về những lo lắng của mình.
Đặc biệt, nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu là biện pháp tốt nhất để trẻ lớn nhanh, ít bệnh tật. Để làm được điều này, người mẹ phải có sức khỏe tốt.
