Hướng dẫn mới về cung cấp dịch vụ HIV của WHO

Hướng dẫn nhấn mạnh cách tiếp cận lấy người bệnh làm trung tâm, phản ánh bằng chứng mới và nhu cầu sức khỏe đa dạng của người sống chung với HIV.

Trong bối cảnh người sống chung với HIV ngày càng có tuổi thọ cao hơn nhờ các tiến bộ điều trị, thì việc chỉ điều trị virus là chưa đủ để đảm bảo chất lượng sống lâu dài.

Nhiều người trong số này đồng thời mắc các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, tăng huyết áp, hoặc đang phải đối mặt với các vấn đề tâm thần như trầm cảm, lo âu, hoặc rối loạn sử dụng rượu.

Để ứng phó với thực tế ấy, WHO đã công bố hướng dẫn mới về cung cấp dịch vụ HIV, với mục tiêu mở rộng phạm vi chăm sóc, hỗ trợ tuân thủ điều trị tốt hơn, nâng cao sức khỏe và phúc lợi tổng thể của người nhiễm.

Dưới đây là 3 nội dung chính cập nhật trong Hướng dẫn:

1. WHO khuyến nghị mạnh mẽ về việc tích hợp chăm sóc bệnh tiểu đường và tăng huyết áp với các dịch vụ HIV

Các ước tính gần đây cho thấy có tới 5% người nhiễm HIV ở khu vực cận Sahara châu Phi mắc bệnh đái tháo đường và 25% mắc bệnh tăng huyết áp. Con số này tương tự như các ước tính ở các khu vực khác trên thế giới.

Việc tích hợp bao gồm các hoạt động từ sàng lọc và quản lý bệnh (kê đơn, cấp thuốc, theo dõi), đến tổ chức điều trị đồng thời nhiều bệnh ngay tại cùng một cơ sở y tế. Đồng thời, dịch vụ sẽ được mở rộng tới tuyến y tế cơ sở, với việc phân công một số nhiệm vụ phù hợp cho nhân viên y tế không phải bác sĩ.

2. Khuyến nghị mạnh mẽ về việc tích hợp chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh trầm cảm, lo âu và rối loạn sử dụng rượu bia với các dịch vụ HIV

Tỷ lệ mắc các bệnh lý tâm thần cao đã được báo cáo ở những người sống chung với HIV, tới 1/3 số người báo cáo các triệu chứng trầm cảm và/hoặc lo âu. Rối loạn sử dụng rượu bia phổ biến ở những người nhiễm HIV, ảnh hưởng đến ít nhất 20% số người. Tình trạng này liên quan đến việc tuân thủ điều trị không tốt, hành vi tình dục không an toàn và tình trạng sức khỏe tâm thần kém.

Dịch vụ HIV cần tích hợp các hoạt động như sàng lọc và đánh giá sớm các vấn đề tâm thần, cung cấp tư vấn và can thiệp tâm lý phù hợp, đồng thời triển khai các hình thức hỗ trợ từ đồng nghiệp, nhân viên y tế và người ủng hộ cộng đồng. Các dịch vụ này nên được phối hợp với chương trình mhGAP của WHO (Chương trình hành động thu hẹp khoảng cách trong chăm sóc sức khỏe tâm thần, giúp đưa dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần đến gần hơn với cộng đồng), đồng thời chú trọng giúp người bệnh quản lý kỳ vọng, củng cố sự tự tin và giảm kỳ thị.

3. Các biện pháp can thiệp hỗ trợ tuân thủ điều trị ARV

Các biện pháp can thiệp hỗ trợ tuân thủ điều trị ARV dựa trên bằng chứng được cập nhật, chẳng hạn như tư vấn cá nhân, nhắc nhở, hỗ trợ thích ứng từ người đồng hành (peers), người ủng hộ không chuyên, nhân viên y tế; giáo dục điều trị; cung cấp thuốc và điều kiện dịch vụ thuận tiện (ví dụ phát thuốc nhiều tháng) để giảm tần suất đến khám nếu bệnh nhân ổn định. Những can thiệp dựa trên bằng chứng này giúp duy trì ức chế virus và cải thiện sức khỏe của bệnh nhân bằng cách cung cấp các phản hồi phù hợp với nhu cầu của họ.

WHO đề xuất hướng dẫn thực thi với các nguyên tắc và lưu ý sau:

• Lấy người bệnh làm trung tâm, chăm sóc xuyên suốt, phù hợp với từng độ tuổi, tình trạng bệnh.
• Chuyển giao nhiệm vụ (task-sharing): Thúc đẩy vai trò nhân viên y tế tuyến cơ sở, nhân viên không chuyên, đồng nghiệp hỗ trợ.
• Tuyến đầu/ y tế cộng đồng/ dịch vụ ngoại trú: Nhằm giảm tải cho người bệnh, tiếp cận gần hơn với cộng đồng.
• Kê đơn thuốc nhiều tháng cho những bệnh nhân ổn định, cả HIV và bệnh không lây nhiễm nếu có thể.
• Chuỗi cung ứng, thuốc & thiết bị y tế: Đảm bảo thuốc điều trị tăng huyết áp, tiểu đường, thuốc/ liệu pháp tâm thần, thiết bị đo huyết áp, đường huyết, và năng lực chuẩn đoán tâm thần.
• Giám sát & đánh giá: Mở rộng hệ thống theo dõi HIV để ghi lại kết quả các bệnh đi kèm, tuân thủ điều trị, tái gắn kết người bệnh nếu bỏ điều trị.

TS. Tereza Kasaeva, Giám đốc Ban HIV, Lao, Viêm gan và Bệnh lây truyền qua đường tình dục của WHO, nhấn mạnh: "Việc tích hợp chăm sóc tăng huyết áp, đái tháo đường và sức khỏe tâm thần vào dịch vụ HIV, cùng với hỗ trợ tuân thủ điều trị kịp thời, sẽ giúp người bệnh duy trì điều trị và cải thiện sức khỏe toàn diện. Hướng dẫn cập nhật này tái khẳng định cam kết của WHO trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc toàn diện, lấy người bệnh làm trung tâm, để họ có thể sống khỏe mạnh hơn và lâu dài hơn".

4. Lợi ích và thách thức

Lợi ích:

• Giảm thiểu việc điều trị rời rạc, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người bệnh.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm biến chứng do tiểu đường, cao huyết áp, do sớm phát hiện và quản lý tốt.
• Tăng khả năng tuân thủ ART, giữ được ức chế virus ổn định, giảm nguy cơ lây truyền.
• Cải thiện sức khỏe tâm thần, giảm các vấn đề liên quan như lo âu, trầm cảm, hành vi rủi ro.

Thách thức:

• Một số địa phương chưa có đủ nhân lực được đào tạo về quản lý bệnh không truyền nhiễm và bệnh tâm thần.
• Cần đảm bảo nguồn thuốc, thiết bị cận lâm sàng, chi phí thuốc cho các bệnh đi kèm.
• Thách thức về khung chính sách, tài trợ, khả năng hòa nhập vào hệ thống y tế quốc gia và tài chính bền vững.
• Vấn đề kỳ thị với HIV và với bệnh tâm thần vẫn là rào cản.

8 cách phòng tránh tác động tiêu cực về tâm lý do kỳ thị với người nhiễm HIV

SKĐS - HIV không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây ra tổn thương tâm lý sâu sắc cho người nhiễm. Việc chăm sóc sức khỏe tâm thần và phòng tránh tổn thương tâm lý cho người nhiễm HIV đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Mời bạn đọc xem tiếp video: