Sáng ngày 16/8, tại Hà Nội, Toà án Nhân dân tối cao tổ chức Lễ công bố Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận BHYT, Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của Bộ luật Hình sự.
Bộ Luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung 3 tội danh là tội gian lận bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp; tội gian lận bảo hiểm y tế (BHYT); tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Điều này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp
Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ công bố Nghị quyết tại buổi lễ
Tuy nhiên, phát biểu tại Lễ công bố, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết, Bộ luật Hình sự vẫn còn nhiều quy định mang tính định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất.
Ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, mặc dù các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đã được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, tuy nhiên những quy định này vẫn còn mang tính chất định tính, chung chung, có cách hiểu khác nhau, cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.
Về phía cơ quan BHXH Việt Nam, ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Tính đến cuối tháng 7 số nợ lên tới trên 6.000 tỷ đồng, trên 55.000 đơn vị nợ đọng, đối tượng tác động lên tới hang trăm nghìn lao động.
Theo ông Đào Việt Ánh, hiện nay, các tình tiết, hành vi vi phạm trong quy định có nhiều điểm cần phải hướng dẫn, trong đó, tư cách của cơ quan BHXH tham gia tố tụng chưa cũng được hướng dẫn cụ thể. Đối với các hành vi phạm trước năm 2018 xử lý như thế nào cũng là khó khăn, vướng mắc.
Trước thực tế đó, việc ban hành nghị quyết hướng dẫn áp dụng các điều luật về tội trốn đóng BHXH. BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động là hết sức cần thiết.
Thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015 và Nghị quyết số 41 của Quốc hội trong Tòa án nhân dân, để kịp thời đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn xét xử, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15-8-2019 hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự.
Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP gồm 8 điều. Trong đó, giải thích một số thuật ngữ trong các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự như: lập hồ sơ giả; lập hồ sơ bệnh án khống; kê đơn thuốc khống; kê tăng số lượng hoặc thêm loại thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật chi phí giường bệnh; giả mạo hồ sơ, thẻ BHYT; thẻ BHYT được cấp khống; thẻ BHYT giả; thẻ đã bị thu hồi, bị sửa chữa; trốn đóng BHXH; gian dối để không đóng, không đóng đầy đủ tiền BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp…
Nghị quyết cũng hướng dẫn một số tình tiết quy định khung hình phạt; truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể; xử lý hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động thực hiện trước 0 giờ 00 phút ngày 01/01/2018; xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH…
Việc ban hành nghị quyết hướng dẫn áp dụng các điều luật về tội trốn đóng BHXH. BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động là hết sức cần thiết.
Ông Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao khẳng định, theo quy định của Bộ Luật hình sự, không chỉ cơ quan BHXH và tổ chức công đoàn, mà bất kỳ ai phát hiện hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cũng có quyền gửi đơn tố cáo đến các cơ quan chức năng để xem xét khởi tố.
“Trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp không còn là hành vi khởi kiện dân sự. Công đoàn nếu thấy có dấu hiện vi phạm có quyền gửi văn bản đến cơ quan điều tra xem xét khởi tố”- ông Nguyễn Trí Tuệ nói.
Để Nghị quyết nhanh chóng, thuận lợi triển khai trong thực tế, đại diện Toà án Nhân dân tối cao cho biết, đã thông tin sâu rộng Nghị quyết đến các thẩm phán, cán bộ, công chức ngành Toà án nói riêng và ngành Tư pháp nói chung để triển khai thực hiện; đồng thời, sau lễ công bố sẽ tổ chức thông tin về Nghị quyết rộng rãi trên các phương tiện thông tin, báo chí để người dân, người lao động, người sử dụng lao động được biết cùng góp phần thực hiện, tuân thủ, tố giác, bảo vệ quyền lợi chính đáng của bản thân trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp
Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách này, BHXH Việt Nam cũng đang gặp không ít khó khăn, thách thức, nhất là tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp có xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Tính đến nay, toàn quốc số nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp là trên 6.000 tỉ đồng của trên 55.000 đơn vị sử dụng lao động, tác động đến hàng trăm nghìn người lao động.
Vì vậy, Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết hướng dẫn các điều luật liên quan đến tội trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật hình sự là hết sức cần thiết, tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình xử lý hình sự các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp.
