Khép lại Festival Huế lần thứ 8 - 2014 “Di sản văn hóa với hội nhập và phát triển”, ngoài những lộng lẫy lung linh của ánh sáng, màu sắc... thì Huế có còn xưa, có còn là một kinh đô trầm tư, sâu lắng và thanh nhã dịu dàng?
Huế sinh động và thân thiện
Festival Huế với những công nghệ festival quốc tế như một “chàng hoàng tử” đã đánh thức giấc ngủ của “nàng công chúa” Huế cả trăm năm trầm tư, khép mình trong những bóng ảnh rêu phong thành quách Hoàng cung thức dậy. Và không chỉ thức dậy, Huế còn thay xiêm áo lộng lẫy, trang điểm rực rỡ, đón nhận một cuộc sống mới đầy sinh khí và náo nhiệt. Ở Festival Huế lần thứ nhất từ năm 2000 đến nay là qua 8 kỳ festival, Huế mỗi ngày một sinh động và rộn rã, phong phú, đa sắc hơn.
Chợ quê ở Festival Huế không hấp dẫn du khách, luôn trong cảnh vắng vẻ.
Không thể phủ nhận festival đã mang lại cho Huế một giá trị “thặng dư” có giá trị mỗi lần một tăng thêm sau khi Huế được UNESCO phong tặng là “Di sản văn hóa thế giới” cho Quần thể cố đô Huế năm 1993, “Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại” cho nhã nhạc Cung đình Huế năm 2003. Cứ mỗi lần festival thì Huế lại như một lần “thay da đổi thịt”, khoác trên mình một tấm xiêm áo mới, mang khí sắc mới, thu hút nhiều du khách quốc tế quan tâm, không chỉ với riêng Huế mà còn là một “Việt Nam thu nhỏ”.
Ngay trong một chương trình tưởng chừng như công thức mặc định hàng bao năm nay trong các Festival Huế trước là “Đêm Hoàng cung” thì lần này đã tạo một phong thái hấp dẫn khác hẳn, mang nhiều “hơi thở” của một “Đêm Hoàng cung” của mấy trăm năm trước.
Trong Festival 2014, vai trò của cộng đồng - người dân Huế đã thật sự là “chủ nhân” của festival chứ không phải là “khách” như ở các festival trước. Họ tham gia các chương trình như chính họ là chủ và làm cho du khách cùng với các bạn bè đến góp vui thấy thân thiện và gần gũi.
Chính sử, huyền sử và dân gian hòa quyện nhau cho Huế có một không gian huyền hoặc, có sự bí ẩn của một truyền thuyết vùng đất cổ, có chất uy nghi của một kinh đô, có nét duyên dáng của một thành phố thấm đượm chất thơ, có cái dân dã còn vương lại của cư dân...
“Festival may mà 2 năm một lần, không thì chúng tôi mất ngủ, con cái cũng mất học” - Lời của một người dân trong Thành Nội khi nói về festival. Đúng là cái ồn ào, náo nhiệt, rộn rã với âm thanh và sắc đèn màu cứ miên man không chỉ ngoài phố lớn đường to, trong Thành Nội, ở Hoàng cung mà gần như len lỏi vào từng hẻm - kẹt - kiệt của Huế, thậm chí kéo về tận các vùng quê lân cận, xáo trộn mọi sinh hoạt vốn trầm lặng, bình yên của Huế như tự thuở xưa.
Vui đấy mà cảm thấy mệt, bởi cuối cùng thì chẳng nhận ra cái trầm tư, sâu lắng, rêu phong của Cố đô Huế. Các cung điện nườm nượp người ra vào tham quan gây cảnh chen lấn. Trong các sân điện Thái Hòa, cung An Định, các show diễn trang phục truyền thống các dân tộc anh em lân bang hay ca múa nhạc các quốc gia bè bạn năm châu đã làm cho nơi này như những “hí viện” xô bồ, mất đi vẻ trang trọng quý phái cần có. Không kể cả Thành Nội được trang hoàng lòe loẹt từ đèn trang trí màu sắc xanh đỏ tím vàng đến những bandrol quảng bá chương trình festival, rồi cờ xí ngũ sắc, cờ các quốc gia bạn tham dự festival, hoa giả treo ngang giăng dọc... Một cố đô Huế trong festival như được tô trát sơn màu không còn nhận ra cái vẻ đẹp trầm tư của nó.
Đến Huế vào dịp festival, du khách mong để nhớ, để vấn vương bởi một xứ Huế thơ mộng với những điệu ca Huế, từ điệu Bắc trang trọng rộn ràng: Phú lục, Long ngâm, Long điệp, Cổ bản hay điệu Nam nỉ non, ai oán: Nam ai, Nam bình, Hành vân, Tương tư khúc... Cùng với bộ “Ngũ tuyệt”: Tranh, tỳ bà, nhị, nguyệt, tam xen lẫn bầu, sáo, bộ gõ. Giai điệu mượt mà như len lỏi vào hồn người, lãng đãng, mơ hồ... đã hầu như không được thưởng thức trong Festival Huế mà ngược lại, chỉ nghe những rộn rã của đủ các giai điệu với công suất âm thanh cực lớn hòa trộn nhau... từ Nghinh Lương Đình đến Bến thuyền Tòa Khâm, Nhà thờ Tổ ca Huế...
Dung hòa thế nào xưa & nay trong Festival Huế?
Festival Huế đã trở thành một “thương hiệu” nằm trong công nghệ festival quốc tế, vì thế, nó không thuần túy là một lễ hội trong phạm vi những gì liên quan đến Huế, mang tính di sản, thưởng thức “free” - miễn phí mà mang tính “thị trường” - bán vé vào xem. Có lẽ thế mà nó làm Huế trở thành một thành phố “mới” trong festival, không còn là Huế xưa, Huế mộng, Huế thơ của những trang nghiêm, trầm tư, sâu lắng, ngọt ngào... mà là Huế của sự giao lưu văn hóa nghệ thuật vùng miền Việt Nam và giữa Việt Nam với thế giới. Ngay trong đêm khai mạc festival đã thấy rõ “ý tưởng” này và càng đậm đặc hơn trong các chương trình diễn ra trong festival. Festival Huế còn là một “cái chợ” đặc biệt, một nơi để kinh doanh đúng theo công thức công nghệ festival quốc tế. Vì thế mà cái “chất” Huế đã không còn độc quyền trong festval...
Cũng chính vì mất đi cái nét xưa của Huế trong festival làm cho Huế trở thành thực dụng, hỗn tạp, xô bồ, thô kệch, không có tôn nghiêm...mà người dân Huế cảm thấy ưu phiền như một mất mát tâm hồn khó quên.
Nên chăng Ban tổ chức festival Huế và những người có tâm huyết với Huế có một ý tưởng mới để dung hòa giữa công nghệ festival với giữ gìn cái hồn của Huế xưa...
Hoài Hương
