Người ta đổ xô vào các siêu thị tìm mua các chế phẩm được xem là “làm lui tuổi già, phục hồi tuổi trẻ, quay ngược thời gian”...
Gọi là chế phẩm bởi vì chúng không được xem là thuốc mà chỉ là loại “bổ sung thực phẩm” (food supplements). Chế phẩm được quan tâm mua nhiều là hormon tăng trưởng của người (human Growth hormon, viết tắt là hGH hoặc GH) và chất giúp tiết hormon tăng trưởng (GH secretagogue).
GH và chất giúp tiết GH là gì?
Hormon là những chất sinh học được chính cơ thể ta tổng hợp và được bài tiết bởi các tuyến nội tiết, được máu chuyên chở đến các cơ quan đáp ứng để điều hòa hoạt động sinh lý của cơ thể. GH là hormon được tiết ra từ tuyến yên nằm trong não. Đó là một protein (chất đạm) gồm 191 acid amin có vai trò kích thích sự tổng hợp chất đạm tạo nên hình hài, giúp sự tăng trưởng (súc vật còn non nếu bị cắt bỏ tuyến yên sẽ không phát triển được).
Từ năm 1971, người ta có thể tổng hợp GH nhân tạo nhưng để dùng làm thuốc vẫn phải lấy GH được trích từ não người chết và rất đắt tiền. Hiện nay, nhờ công nghệ sinh học và phương pháp tái tổ hợp DNA, người ta có thể sản xuất số lượng lớn GH, rẻ tiền và không sợ lây nhiễm bệnh Creutzfelt- Jacob (bệnh truyền do sản phẩm làm từ não, có liên quan đến bệnh bò điên).
Với GH được sản xuất bằng công nghệ sinh học này, thuốc được bào chế chỉ được phép sử dụng trong trường hợp trẻ em bị chậm tăng trưởng hoặc người lớn bị bệnh do thiếu hormon.
Và sự lạm dụng...
Từ lâu, các nhà khoa học ghi nhận vai trò của một số hormon đối với quá trình lão hóa của con người. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy ở người tuổi càng cao thì số lượng một số hormon tiết ra càng giảm dần. Từ đó nảy sinh ý tưởng bào chế các thuốc là hormon suy giảm theo tuổi tác để dùng bổ sung chống lão hóa, cải lão hoàn đồng.
Quá trình lão hóa được ghi nhận ở người lớn tuổi là teo cơ và tăng mỡ. Trong một số công trình nghiên cứu, người lớn tuổi sau khi dùng GH được ghi nhận khối lượng cơ bắp có tăng và khối lượng mỡ giảm. Tuy việc nghiên cứu còn đang tiếp tục, chưa khẳng định được tác dụng thực sự của GH đối với quá trình lão hóa nhưng chế phẩm là GH được sản xuất ở dạng uống đã được bày bán. Để nhanh chóng được chấp thuận trong sử dụng các chế phẩm không đăng ký là thuốc mà là loại bổ sung thực phẩm (do không phải là dược phẩm nên không chịu sự kiểm soát để biết chất lượng đảm bảo như thế nào). Khá nhiều người đã tìm mua sử dụng với hy vọng được trẻ hóa. Ngay cả một số vận động viên cử tạ và điền kinh cũng lạm dụng vì mục đích “dopping” làm tăng cơ bắp và sức khỏe.
Thay vì dùng chế phẩm chứa GH hiện nay, một số người nghe theo quảng cáo tìm mua chế phẩm có chứa arginin, ornithin và lysin để sử dụng cũng nhằm mục đích cải lão hoàn đồng. Arginin, ornithin và lysin đều là các acid amin có trong chất đạm (thịt, cá, đậu) chúng ta ăn hàng ngày. Trong một số công trình nghiên cứu gần đây, các acid amin này được cho là các chất giúp tiết GH vì khi sử dụng chúng làm cho hàm lượng GH trong máu tăng cao hơn nhiều lần so với bình thường. Trong khi hiệu quả của các chất gọi là giúp tiết GH lại chưa được chứng minh một cách rõ ràng thì các chế phẩm của chúng đã được ra đời và được quảng cáo là có nguồn gốc thiên nhiên có thể giúp phục hồi tuổi trẻ.
Như vậy, có thể nói cho đến nay, thuốc cải lão hoàn đồng vẫn còn là mục tiêu nghiên cứu của các nhà khoa học!
PGS.TS. Nguyễn Hữu Đức
