Hơn 100.000 người chết do thuốc lá mỗi năm, cần tăng giá bán để bảo vệ sức khỏe

Ngày 3/6, Cục Báo chí (Bộ VHTTDL) phối hợp Tổ chức HealthBridge tại Việt Nam tổ chức hội thảo Cung cấp thông tin về phòng chống tác hại của thuốc lá với chủ đề "Thuế thuốc lá và Phát triển bền vững".

Ông Đặng Khắc Lợi - Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm thuốc lá cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người, trong đó có gần 7 triệu người đang và đã từng hút thuốc và 1,3 triệu người không hút thuốc nhưng bị tiếp xúc thụ động với khói thuốc của người khác. Số người chết vì thuốc lá nhiều hơn tổng số người chết vì HIV⁄AIDS, lao phổi và sốt rét cộng lại.

Với hơn 15 triệu người hút thuốc, Việt Nam đang phải chịu gánh nặng y tế và kinh tế khổng lồ, với trên 100.000 ca tử vong mỗi năm do hút thuốc lá chủ động và tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động. Đồng thời, chi phí y tế và thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 108.000 tỷ đồng mỗi năm, tương đương khoảng 1,1% GDP. Đây là mối đe dọa đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trong thời gian qua, mặc dù tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành tại Việt Nam đã giảm từ 47,4% (năm 2010) xuống còn 41,1% (năm 2021), mức giảm này vẫn còn khiêm tốn. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc cao nhất thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN.

Giá thuốc lá rẻ, mua dễ như rau

ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm – Chuyên gia của WHO tại Việt Nam chỉ rõ, một trong những nguyên nhân chính khiến cho tỷ lệ sử dụng thuốc lá giảm chậm là giá thuốc lá quá rẻ, do thuế thuốc lá còn thấp.

"Thị trường Việt Nam tồn tại nhiều loại thuốc lá giá quá rẻ. Khoảng 40 nhãn hiệu thuốc lá trong nước có giá chỉ từ 7.000-10.000 đồng/bao. Việt Nam thuộc nhóm có mức thuế thấp nhất trong khu vực ASEAN, trong khi thu nhập người dân tiếp tục tăng nhanh khiến giá thuốc lá ngày càng trở nên dễ tiếp cận, với ngay cả nhóm chưa có thu nhập như trẻ em" – BS. Lâm nói.

Vị chuyên gia này cho rằng, tăng thuế thuốc lá được đánh giá là một trong những công cụ chính sách công hiệu quả nhất để giảm sử dụng thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đồng thời góp phần tăng thu ngân sách và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. 

Tăng thuế ở mức cao tối ưu có thể nhưng không dưới 5.000 đồng/bao vào năm 2026 và theo lộ trình để đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030 (áp thêm vào mức thuế theo tỷ lệ hiện tại).

WHO và Ngân hàng Thế giới đã khuyến nghị rằng tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ ít nhất là 75% để có hiệu quả trong việc giảm tiêu dùng sản phẩm có hại này.

Tăng thuế thuốc lá để bảo vệ sức khỏe và phát triển bền vững

Bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế nêu quan điểm, để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ thuốc lá như đã đặt ra trong Chiến lược Quốc gia về PCTHTL đến 2030, mức thuế tuyệt đối cần tăng khởi điểm 5.000 đồng/bao và đạt 15.000 đồng/1 bao (20 điếu/1 bao) vào 2030 bên cạnh thuế tỷ lệ 75% như khuyến cáo của WHO.

Phương án này sẽ giúp đạt tỷ trọng thuế 65% giá bán lẻ, gần đạt được mức khuyến cáo của WHO (70-75% giá bán lẻ), và giúp giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới xuống 36% vào năm 2030.

Bộ Y tế tiếp tục đề nghị không đưa vào Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) các quy định liên quan đến sản phẩm thuốc lá mới, đánh thuế ml dung dịch của thuốc lá mới để thực thi quy định tại Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

"Tăng thuế thuốc lá được đề xuất trên cơ sở cân đối, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân, doanh nghiệp vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân và sự phát triển bền vững của đất nước" – bà Thủy nói.

TS. Angela Pratt - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh, mức tăng thuế càng cao thì tác động tích cực tới sức khỏe càng lớn, càng tạo ra nhiều doanh thu thuế để tái đầu tư vào các ưu tiên của Chính phủ để thúc đẩy phát triển bền vững.

"Thuế thuốc lá giống như một loại vaccine – bằng cách ngăn cản những người trẻ tuổi bắt đầu hút thuốc, họ sẽ được bảo vệ suốt đời khỏi các nguy cơ về sức khỏe do thuốc lá gây ra. Nói cách khác, tăng thuế thuốc lá là đầu tư cho tương lai" - TS. Angela Pratt bày tỏ.

Chuyên gia của WHO: Nên tăng thuế thuốc lá sớm nhất có thể để 'cùng thắng'

SKĐS - Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có giá thuốc lá rẻ nhất trên thế giới. Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, trong đó sẽ điều chỉnh tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá.

Bảo vệ giới trẻ khỏi chất độc gây ra cái chết của 8 triệu người mỗi năm

SKĐS - Với gần 8 triệu ca tử vong hàng năm trên thế giới do các căn bệnh liên quan đến thuốc lá, sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ra gánh nặng bệnh tật và đói nghèo cho các nước.