Tử vong do bệnh thận mạn đứng thứ 8 trong số 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam
Thông tin tại buổi tọa đàm với chủ đề "Góc nhìn đa chiều trong ứng dụng tiến bộ y khoa về quản lý bệnh thận mạn" do Tổng hội Y học Việt Nam tổ chức hôm nay 23/9, PGS. TS Nguyễn Thị Xuyên - Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam cho biết thực tế hiện nay gánh nặng toàn cầu của bệnh thận mạn đang gia tăng nhanh chóng và được dự đoán sẽ trở thành nguyên nhân thứ 5 gây mất số năm sống trên toàn thế giới vào năm 2040. Một điều đáng lưu ý là gánh nặng của bệnh thận mạn tăng nhanh hơn ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, trong đó có Việt Nam.
PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên - Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam cho biết thực tế hiện nay gánh nặng toàn cầu của bệnh thận mạn đang gia tăng nhanh chóng.
Làm rõ hơn về tình hình bệnh thận mạn trên toàn cầu, PGS.TS Nguyễn Khoa Diệu Vân – Phó Chủ tịch Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam nhấn mạnh: bệnh thận mạn là bệnh lý thầm lặng ngày càng tăng trên thế giới và tại khu vực Châu Á, với trên 840 triệu người mắc trên thế giới, chiếm 11-13,4% dân số, trong đó 2/3 gánh nặng tập trung ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.
"1,2 triệu người tử vong do bệnh thận mạn mỗi năm, cộng thêm 1,4 triệu người có bệnh tim mạch tử vong do suy giảm chức năng thận, trên 2 triệu người tử vong do không tiếp cận được lọc thận"- PGS.TS Nguyễn Khoa Diệu Vân dẫn chứng và cho biết thêm: Suy giảm chức năng thận dẫn đến sự gia tăng đáng kể tỉ lệ biến cố tim mạch và tử vong, đồng thời làm giảm chất lượng sống.
Thông tin tại buổi toạ đàm cho thấy tại Việt Nam, ước tính có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, chiếm 10,1% dân số. Tử vong do bệnh thận mạn đứng thứ 8 trong số 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam. Số ca mới được chẩn đoán mỗi năm khoảng 8.000 ca.
Số ca bệnh cần lọc máu khoảng 800.000 bệnh nhân nhưng hiện tại Việt Nam mới chỉ có 5.500 máy phục vụ 33.000 bệnh nhân. Theo thống kê, 50% bệnh nhân chạy thận nhân tạo tử vong trong vòng 5 năm, với chi phí y tế cho điều trị lọc máu tăng gấp 3 lần chi phí quản lý bệnh thận mạn ở giai đoạn sớm.
Tuy nhiên theo PGS.TS Diệu Vân hiện bệnh này vẫn chưa được quan tâm đúng mức "gần như khi đi kiểm tra, khám sức khoẻ chưa có bệnh nhân nào nói với bác sĩ kiểm tra bệnh thận, điều này lý giải vì sao chỉ có 4,5 – 15,5% người lớn mắc bệnh thận mạn được chẩn đoán. Thường khi phát hiện đã sang giai đoạn 3 hoặc 4".
PGS.TS Nguyễn Khoa Diệu Vân – Phó Chủ tịch Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam: nhiều người bệnh khi phát hiện bị bệnh thận mạn đã ở giai đoạn 3 và 4.
Tỉ lệ bệnh thận mạn được phát hiện ở giai đoạn 3 mới chỉ có 5% số người trưởng thành mắc
Buổi toạ đàm "Góc nhìn đa chiều trong ứng dụng tiến bộ y khoa về quản lý bệnh thận mạn" được tổ chức như một diễn đàn chia sẻ và trao đổi về định hướng cũng như cách ứng dụng kết quả các nghiên cứu lâm sàng và kinh tế y tế vào công tác quản lý bệnh thận mạn.
Khảo sát Inside CKD trên 11 quốc gia cho thấy chi phí y tế ước tính chi trả cho bệnh thận mạn hàng năm lên đến hàng tỉ USD, và chiếm 2,4 – 7,5% chi tiêu y tế hàng năm. Đáng lưu ý, chi phí cho quản lý bệnh thận mạn ở giai đoạn cuối cho các liệu pháp chạy thận nhân tạo, thay thế thận đặc biệt tăng cao.
PGS.TS Diệu Vân cũng cho hay trên thực tế việc chẩn đoán, điều trị sớm bệnh thận mạn vẫn còn nhiều khó khăn. Về phía bệnh nhân, không thấy triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn sớm, không hiểu vể nguy cơ bệnh thận của mình, nên hầu hết đến viện trong giai đoạn muộn.
Tỉ lệ bệnh được phát hiện ở giai đoạn 3 mới chỉ có 5% số người trưởng thành mắc bệnh, phần lớn bệnh được phát hiện khi đã ở giai đoạn 4 và 5 phải điều trị thay thế thận. Dự kiến đến năm 2030, có 5 triệu người cần thay thế thận. Do đó, việc chẩn đoán và can thiệp sớm bệnh thận mạn có ý nghĩa rất quan trọng đối với toàn xã hội.
Tại buổi toạ đàm, các chuyên gia y tế cũng đã thảo luận nhiều cách tiếp cận khác nhau để áp dụng những tiến bộ y khoa gần đây trong quản lý bệnh thận mạn từ chẩn đoán sớm đến kiểm soát bệnh ở giai đoạn sớm.
Các thử nghiệm lâm sàng lớn được công bố trên thế giới về kiểm soát bệnh thận mạn cũng đã được các chuyên gia đưa ra phân tích và đánh giá chi tiết, trong đó có nhóm thuốc ức chế SGLT-2i. Nghiên cứu DAPA-CKD, một thử nghiệm lâm sàng toàn cầu khảo sát tác dụng của thuốc Dapagliflozin thuộc nhóm thuốc này trên bệnh nhân mắc bệnh thận mạn đến từ các quốc gia khác nhau trong đó có cả bệnh nhân Việt Nam, đã được công bố và cho thấy hiệu quả giảm 39% (HR 0.61; 0.51, 0.72; p<0.001) nguy cơ tiến triển của bệnh và giảm 31% (HR 0.69; 0.53, 0.88; p=0.004) nguy cơ tử vong trên các đối tượng mắc bệnh này.
Hơn 10 triệu người Việt mắc bệnh thận mạn, căn bệnh đứng thứ 8 trong số 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam.
Các chuyên gia cũng nhìn nhận rằng, sau 20 năm, các nghiên cứu như nghiên cứu DAPA-CKD đã mở ra hướng đi mới trong việc quản lý bệnh thận mạn từ lúc bệnh còn ở giai đoạn sớm. Hiện thuốc này đã được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt sử dụng cho bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính với chỉ định từ bác sĩ điều trị. Bên cạnh đó, các giải pháp tăng cường việc chẩn đoán bệnh thận mạn ở giai đoạn sớm bằng các xét nghiệm có độ phát hiện cao cũng đã được đưa ra phân tích tại buổi tọa đàm, trong đó cũng có kiến nghị xem xét triển khai những giải pháp này từ các tuyến y tế cơ sở để có thể phát hiện và can thiệp bệnh sớm hơn.
Tại toạ đàm, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam Nguyễn Thị Xuyên nhấn mạnh trong những năm gần đây, Bộ Y tế khuyến khích triển khai và phát triển các nghiên cứu lâm sàng, đồng thời xây dựng các hướng dẫn điều trị quốc gia dựa trên kết qủa nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng chăm sóc người bệnh.
Đến nay, Việt Nam đã và đang trở thành một trong các điểm nghiên cứu quan trọng, tham gia vào chương trình phát triển lâm sàng toàn cầu trên nhiều lĩnh vực với sự đóng góp nhiều đối tượng cho các nghiên cứu bản lề, đặc biệt với mảng bệnh lý tim mạch- thận- chuyển hoá nói chung và bệnh thận mạn nói riêng.
