Thực tế thiếu bình đẳng nam - nữ tại nhiều quốc gia liên quan đến cả những vai diễn được các nhà làm phim trao cho phái đẹp. Sự phân chia tỉ lệ chênh lệch các vai trong phim ảnh Mỹ so với đời thực bộc lộ rõ nét thái độ kỳ thị giới phổ biến - nhà nghiên cứu vai trò giới trong nghệ thuật, TS. Walt Hickey bình luận trên Chuyên san Five ThirtyEight.
Hộ lý - hình ảnh phụ nữ Mỹ phổ biến trên phim.
Những số liệu nhà nghiên cứu sử dụng trong bài khảo luận khai thác từ Opus Data - tổ chức chuyên thu thập thông tin về những tác phẩm điện ảnh đã công chiếu và giá trị box office (tức số lượng người xem và thu nhập từ bán vé). Opus Data cho phép thống kê đầy đủ các vai diễn trong các tác phẩm điện ảnh Mỹ. Công trình nghiên cứu của TS. Hickey giới hạn những phim đã công chiếu từ sau năm 1995 đến cuối năm 2014. Thí dụ, hình tượng“barman” (nhân viên phục vụ quán rượu) xuất hiện trong 145 bộ phim trong thời gian đã kể. Trong đó, các diễn viên phái mạnh chiếm xấp xỉ 85% tổng số tác phẩm. Tiếc rằng trường hợp phản ảnh trung thực thực tế dạng này rất hiếm gặp trên màn hình lớn. Đa số còn lại không như vậy.
Phần lớn các nữ diễn viên được trao nhiệm vụ thể hiện hình tượng thuộc đẳng cấp xã hội “hạng hai” - những nhân vật chủ yếu làm công việc dịch vụ. Họ xuất hiện chủ yếu như nữ y tá/hộ lý (89% tất cả các vai), nữ thư ký (81%), nữ giáo viên (57%) hoặc nhân viên chạy bàn (53%). Đó là những nghề truyền thống (tức điển hình) được gắn cho phụ nữ - được coi như bộ phận xã hội nhạy cảm, giàu lòng vị tha và chăm sóc mọi người, có “năng khiếu” nấu nướng và quét dọn nhà cửa, đồng thời cũng là những nghề được trả công thấp nhất.
Các nhà nghiên cứu ghi nhận mức chênh lệch quá lớn giữa tỉ lệ phụ nữ Mỹ có trình độ đại học trong đời thực và trên màn bạc. Thực tế, năm 2005, phụ nữ nước Mỹ chiếm 30% đội ngũ luật gia toàn quốc. Thế nhưng trên màn ảnh, chị em được giao thực hiện vỏn vẹn 11% tổng số các vai luật sư. Thực tế, 30% đội ngũ bác sĩ Mỹ là phụ nữ (số liệu tháng 9/2014), trên màn ảnh: 10%!
Nếu trong phim xuất hiện hình tượng tổng thống, hầu hết là phái mày râu. Có thể đếm con số nữ tổng thống trong phim trên vài ngón tay của một bàn tay: đó là Julianne Moore (Tổng thống Alma Coin trong Kosoglos, phần 1), Amy Aquino (Hiệu ứng Lazarus) và Stephanie Paul Hamming (vai Sarah Palin trong phim hài Iron Sky).
Tình hình mất cân đối phi lý tương tự cũng diễn ra với những hình tượng có học vị tiến sĩ. Phụ nữ trong các bộ phim được mang học vị này ít hơn 4 lần so với nam giới.
Những nhà hoạt động tích cực thuộc phong trào Sáng kiến vì Sự Đa dạng Truyền thông và Thay đổi Xã hội (Đại học Nam California) đã phân tích 129 bộ phim Mỹ mang lại doanh thu cao nhất trong thời gian 2006-2011 chủ yếu nhờ bộ phận khán giả nhỏ tuổi. Kết quả, hình tượng phụ nữ chỉ chiếm 3,4% các vai công chức cấp cao, 4,5% các vai chính khách và… 0% các vai chủ đầu tư xây dựng, nhà đầu tư và tổng biên tập. Ngoài ra, không nhân vật nào trong 5.839 hình tượng đã xuất hiện chứng tỏ hình ảnh một doanh nhân - phụ nữ mạnh mẽ.
Bà Sheryl Sandberg - doanh nhân, cựu Vụ trưởng Nhân sự Bộ Tài chính Mỹ, nữ tác giả sáng kiến Lean in Together thừa nhận, những số liệu về chủ đề bình đẳng giới trong hầu hết các lĩnh vực đời sống kinh tế-xã hội đều đáng buồn, không chỉ trong ngành công nghiệp, công nghệ mà cả điện ảnh.
(Theo Polityka)
Vinh Thu
