Theo BS. Trần Thiên Tài, phòng khám dị ứng - miễn dịch lâm sàng Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Steven Johnson là một hội chứng có đặc điểm nổi bật là các tổn thương ở da, niêm mạc xảy ra cấp tính với tình trạng hoại tử lan rộng, bóc tách lớp thượng bỡ (tổn thương da thường < 10% diện tích cơ thể), có thể đe dọa đến tính mạng.
Bệnh tăng do sử dụng thuốc bừa bãi
Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, trung bình từ 25 - 47 tuổi, ở nhiều chủng tộc khác nhau trên thế giới, nam gặp nhiều hơn nữ, tỉ lệ mắc mới mỗi năm khoảng 1.1/1.000.000 người trên thế giới, tỉ lệ tử vong vào khoảng 5%. Tuy chưa có thống kê chính xác nhưng hiện nay tỉ lệ bị Steven Johnson ở Việt Nam có xu hướng ngày càng gia tăng do việc sử dụng thuốc bừa bãi, không tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Nguyên nhân gây ra Steven Johnson bao gồm 4 nhóm. Một là do chủ yếu do dị ứng thuốc (thuốc kháng sinh, thuốc chống co giật, thuốc điều trị gout, thuốc kháng viêm giảm đau, vắcxin..). Hai là do nhiễm trùng, nhiễm siêu vi (herpex, coxsakies, influeza, virus viêm gan, Epsein - Barr virus, enterovirus, liên cầu nhóm A…). Ba là do bệnh lý ác tính, còn lại là do vô căn.
Đặc điểm lâm sàng của bệnh bao gồm các triệu chứng ở toàn thân như: sốt, mệt mỏi, ho, viêm họng, đau khớp, nôn ói, tiêu chảy; trường hợp nặng có thể thay đổi ý thức, lơ mơ, hôn mê; các triệu chứng ở da niêm như các hồng ban đa dạng ở da, niêm mạc, nhiều mụn nước, bóng nước, có nhiều chỗ trợt và hoại tử da (dấu hiệu Nikolsky ( )), tổn thương dạng hình bia không điển hình, kèm theo đó là những tổn thương niêm mạc lan tỏa gây viêm lở loét các hốc tự nhiên, thường từ 2 hốc trở lên như viêm loét chảy máu trong miệng và quanh miệng, viêm kết mạc, chảy máu dưới kết mạc, loét giác mạc, viêm đường sinh dục tiết niệu. Về vị trí tổn thương, lúc đầu đối xứng ở 2 tay, 2 chân, mặt, phần trên thân người, sau diễn tiến lan rộng ra toàn thân. Diện tích tổn thương thường < 10% cơ thể.
Tính đến thời điểm hiện tại, phòng khám Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã tiếp nhận nhiều trường hợp người bệnh bị Steven Johnson, đa số là do bị dị ứng thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc chống co giật, thuốc điều trị gút…
Mới đây, tại phòng khám Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã tiếp nhận 1 trường hợp người bệnh nam, 55 tuổi, ở TP.HCM đến khám vì bị nổi ban đỏ ở da, kèm các mụn nước, bóng nước, có chỗ đã trợt và hoại tử ở da, ngoài ra còn viêm loét ở miệng và bộ phận sinh dục. Sau khi thăm khám và hỏi bệnh sử, người bệnh cho biết, trước đó có sử dụng một loại thuốc dùng cho người bệnh gút, sau khi dùng khoảng 20 ngày thì bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. Đây là một trường hợp dị ứng thuốc gây ra bệnh cảnh Steven Johnson. Người bệnh sau đó đã được cho nhập viện điều trị và theo dõi, sau 10 ngày, người bệnh ổn, xuất viện và được bác sĩ tư vấn tránh không được sử dụng lại loại thuốc đã sử dụng.
Tổn thương da ở bệnh nhân Steven Johnson
Sử dụng kem trộn cũng gây ra bệnh
BS. Trần Thiên Tài cho biết, cũng đã có một số trường hợp do dị ứng với các loại sản phẩm mỹ phẩm như kem trộn làm trắng da. Cụ thể, người bệnh nữ, 42 tuổi, ngụ tại Tiền Giang đến khám vì có các thương tổn da tương tự, hỏi tiền sử bệnh ghi nhận được, trước đó người bệnh có sử dụng một loại kem thoa da không rõ nguồn gốc với mục đích tẩy tế bào chết, làm trắng mịn da. Sau khi dùng liên tục 10 ngày, người bệnh bắt đầu có biểu hiện bệnh. Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết, người bệnh được chẩn đoán bị hội chứng Steven Johnson do dị ứng với mỹ phẩm. Sau khi nhập viện điều trị, người bệnh hiện đã ổn định.
Việc điều trị cho hội chứng Steven Johnson giống như điều trị cho một người bệnh bỏng vì Steven Johson gây ra tình trạng hoại tử da nặng nề, đe dọa tử vong. Người bệnh cần được can thiệp điều trị sớm bằng các phương pháp như điều trị nâng đỡ như: bồi hoàn đầy đủ nước và điện giải, kiểm soát tình trạng nhiễm trùng, chăm sóc vùng da và niêm mạc bị trợt, hoại tử, ngoài ra còn điều trị bằng các thuốc corticoide, ức chế miễn dịch, Globulin miễn dịch truyền tĩnh mạch… Những người bệnh bị Steven Johnson đều cần phải nhập viện, theo dõi chặt chẽ. Sau khi tình trạng đã ổn định, cần tìm ra nguyên nhân. Đối với những trường hợp bị dị ứng thuốc, cần xác định loại thuốc bị dị ứng và sau khi xuất viện, bác sĩ cần tư vấn cho người bệnh tuyệt đối không được sử dụng lại loại đã gây dị ứng.
BS. Trần Thiên Tài cho biết, trong thực hành lâm sàng hàng ngày, thường gặp khá nhiều trường hợp bị Steven Johnson, vì vậy khi người bệnh có các dấu hiệu lâm sàng đã kể trên và nghi ngờ đến Steven Johnson, đặc biệt, trước đó người bệnh có sử dụng các loại thuốc, mỹ phẩm nào đó thì cần phải đến khám ngay với bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá, chẩn đoán sớm từ đó có phương pháp điều trị kịp thời, nhằm tránh những hậu quả nặng nề, BS. Tài khuyến cáo.