Nguyên nhân gây hội chứng ruột ngắn ở trẻ
Hội chứng ruột ngắn ở trẻ do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là nguyên nhân sau phẫu thuật cắt ruột do: Viêm ruột hoại tử (hay gặp nhất), xoắn ruột, hẹp ruột, tắc ruột, teo ruột, bệnh Hirschsprung… dẫn đến tình trạng ruột ngắn. Ở trẻ lớn thường sau khi phẫu thuật do: Lồng ruột, bệnh Crohn, tổn thương ruột (do chấn thương, thiểu dưỡng), ung thư ruột và hậu quả của điều trị ung thư... cũng gặp tình trạng hội chứng ruột ngắn.
Ngoài ra, hội chứng ruột ngắn ở trẻ còn do bẩm sinh, chủ yếu là khiếm khuyết thành bụng bẩm sinh (khe hở thành bụng).
Hội chứng ruột ngắn ở trẻ do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là nguyên nhân sau khi phẫu thuật cắt ruột.
Biểu hiện hội chứng ruột ngắn ở trẻ
Theo tiêu chuẩn để đánh giá, hội chứng ruột ngắn khi trẻ có chiều dài đoạn ruột non còn lại dưới 25%, chiều dài ruột non theo tuổi thai hoặc rối loạn chức năng ruột sau phẫu thuật cần phải nuôi dưỡng tĩnh mạch trên 60 ngày. Thông thường hội chứng ruột ngắn ở trẻ được chia ra 3 giai đoạn.
- Ở giai đoạn cấp: Thường từ 1 - 4 tuần sau phẫu thuật, biểu hiện đặc trưng bởi sự mất khối lượng lớn nước và điện giải qua phân. Ở giai đoạn này cần phải hỗ trợ dinh dưỡng ngoài ruột, kiểm soát nước và điện giải. Tuy nhiên, tùy theo vị trí, độ dài của đoạn ruột bị cắt sẽ liên quan đến sự tăng bài tiết dịch dạ dày ở giai đoạn cấp.
- Ở giai đoạn thích nghi: Giai đoạn này có thể kéo dài vài tuần hoặc vài tháng, cũng có thể vài năm. Với đặc trưng cải thiện dần tình trạng tiêu chảy, nên sẽ giảm các biểu hiện mất nước, điện giải. Tùy thuộc vào các yếu tố như: Dinh dưỡng ngoài ruột giảm, vị trí, độ dài của ruột bị cắt bỏ, tình trạng của ruột còn lại vào thời điểm phẫu thuật và sự thích nghi... nên mức độ thích nghi kéo dài bao lâu.
- Ở giai đoạn ổn định: Giai đoạn này là sự thành công của việc thích ứng ruột, khi đó dinh dưỡng ruột được dung nạp và có thể ngưng dinh dưỡng ngoài ruột. Nên người bệnh có thể ăn như bình thường.
Điểm chung của các giai đoạn bệnh là bệnh nhi sẽ bị suy dinh dưỡng nặng, do thiếu hụt các chất dinh dưỡng. Biểu hiện rõ nhất của hội chứng ruột ngắn là tiêu chảy, do giảm chức năng hấp thu của ruột non.
Biểu hiện mất nước ở các mức độ khác nhau, phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và khả năng hấp thu của đoạn ruột còn lại.
Biểu hiện nhiễm trùng là do suy dinh dưỡng, do nuôi dưỡng tĩnh mạch kéo dài, do cắt ruột, trẻ dễ bị nhiễm trùng do suy giảm khả năng miễn dịch.
Ngoài ra trẻ còn có các rối loạn tiêu hóa khác như: Nôn trớ, đau bụng, đầy hơi…
Hội chứng ruột ngắn ở trẻ còn do bẩm sinh, chủ yếu là khiếm khuyết thành bụng bẩm sinh. Ảnh minh hoạ.
Hệ lụy của hội chứng ruột ngắn ở trẻ
Khi trẻ mắc hội chứng ruột ngắn kéo theo nhiều hệ lụy, trong đó thường thấy nhất là trẻ bị tiêu chảy mất nước, điện giải. Tình trạng tiêu chảy do tăng tính thấm trong tế bào biểu mô đường ruột vượt quá khả năng hấp thu của các tế bào biểu mô đường ruột; thể tích dịch quá lớn trong đường ruột; kém hấp thu muối mật tại đại tràng.
Các hệ lụy khác liên quan nuôi dưỡng tĩnh mạch kéo dài, trong đó thường thấy là tình trạng nhiễm trùng, hay gặp là nhiễm trùng máu sẽ đe dọa tính mạng với tỷ lệ mắc và tử vong cao. Nguyên nhân có thể là do sự lây chéo và chăm sóc khi nuôi dưỡng tĩnh mạch không đảm bảo vệ sinh.
Ngoài ra, hệ lụy còn thấy là tăng Bilirubil máu, tắc mật, bệnh lý gan tiến triển cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Đặc biệt, trẻ suy dinh dưỡng có nguy cơ nhiễm trùng gấp đối so với trẻ bình thường.
Bệnh nhi thiếu hụt các chất dinh dưỡng, đặc biệt là giai đoạn chuyển tiếp từ nuôi dưỡng tĩnh mạch sang giai đoạn nuôi dưỡng đường ruột, có ít nhất 33% thiếu vitamin, 77% thiếu chất khoáng.
Sau giai đoạn chuyển tiếp đến giai đoạn nuôi dưỡng đường ruột hoàn toàn, nguy cơ thiếu vi chất càng tăng cao, đặc biệt là vitamin A, D, E, K, kẽm, sắt.
Các nguy cơ mắc bệnh xương chuyển hóa do kém hấp thu vitamin D và Ca, nguy cơ cao đối với trẻ sinh non, do giảm khả năng dự trữ vitamin D.
Người ta còn ghi nhận thấy biến chứng sỏi mật chiếm khoảng 40 - 60% bệnh nhân nuôi dưỡng tĩnh mạch kéo dài, biến chứng tiến triển ngày càng nặng, phải nhịn ăn, nuôi dưỡng tĩnh mạch kéo dài, đặc biệt ở trẻ sinh non và suy dinh dưỡng.
Dinh dưỡng trong điều trị hội chứng ruột ngắn rất quan trọng trong quá trình điều trị ở trẻ.
Lời khuyên của thầy thuốc
Khi trẻ mắc hội chứng ruột ngắn, việc điều trị theo nguyên tắc kết hợp dinh dưỡng tĩnh mạch và dinh dưỡng đường tiêu hoá theo tình trạng hấp thu của từng bệnh nhân cụ thể. Do vậy, gia đình cần kiên trì và thực hiện theo chỉ định của các bác sĩ. Trẻ cần được điều trị lâu dài và khám định kỳ.
Trẻ cần theo dõi lâu dài tình trạng dinh dưỡng, cũng như sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng, để có chế độ theo dõi và bổ sung phù hợp (xét nghiệm vi chất định kỳ).
Để phòng ngừa thiếu hụt các chất dinh dưỡng đặc hiệu, cần chăm sóc trẻ một cách khoa học theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Nhằm đảm bảo đủ chất dinh dưỡng: Năng lượng và Protein, để thúc đẩy sự tăng trưởng của trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ.
Dinh dưỡng trong điều trị hội chứng ruột ngắn rất quan trọng trong quá trình điều trị ở trẻ. Chế độ ăn của trẻ phụ thuộc vào lứa tuổi, khả năng hấp thu của đường ruột và tùy mức độ mà trẻ sẽ được bác sĩ hướng dẫn. Điều cha mẹ cần lưu ý là khi chăm sóc trẻ tại nhà, cha mẹ cần ghi lại nhật ký ăn uống, lượng phân và tính chất phân hàng ngày, sự phát triển thể chất của trẻ (cân nặng, chiều cao) theo hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng. Cho ăn thật chậm, đổ thìa để tăng thời gian hấp thu tại đường tiêu hoá, nếu trẻ còn trong độ tuổi bú mẹ vẫn nên cho trẻ bú mẹ khi trẻ hấp thu được.
Mời độc giả xem thêm video:
Một ngày bạn nên ăn bao nhiêu hộp sữa chua để không bị tăng cân-
