Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một bệnh lý đường tiêu hóa. Đặc trưng của bệnh là tình trạng đau bụng kéo dài, tái phát nhiều lần kèm theo tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ với nhau.
Cơ chế bệnh sinh của hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được làm rõ, tuy có nhiều yếu tố được cho là nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến hội chứng này như chế độ ăn uống, loại thức ăn, căng thẳng, các yếu tố cảm xúc và tâm lý…
Những tác nhân này là yếu tố làm bệnh trầm trọng hơn và tạo ra một "vòng xoắn bệnh lý" gây khó khăn trong điều trị và tỷ lệ tái phát cao.
Căng thẳng (stress): tác động đến hệ thần kinh thực vật, qua đó tác động đến dạ dày và hệ tiêu hóa gây rối loạn chức năng đường ruột.
Nội tiết: rối loạn nội tiết tố làm ảnh hưởng nồng độ hormone trong máu, thông qua đó ảnh hưởng lên chức năng hệ tiêu hóa, thay đổi nhu động ruột và gây ra hội chứng ruột kích thích.
Chế độ ăn uống: là nguyên nhân chính gây bệnh, có những loại thực phẩm phù hợp với người này nhưng không phù hợp với người khác, thức ăn không phù hợp sẽ gây kích thích hệ tiêu hóa, tăng hoặc giảm nhu động ruột và gây ra hội chứng ruột kích thích.
Yếu tố gia đình: không phải là nguyên nhân trực tiếp, nhưng người có tiền sử mắc các bệnh lý về đường ruột trước đó hay các yếu tố về mặt di truyền có nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích cao hơn so với các đối tượng khác.
Triệu chứng hội chứng ruột kích thích
Triệu chứng đặc trưng là đau bụng có tính chất tái phát nhưng không có chu kỳ, tình trạng kéo dài, táo bón và tiêu chảy xen kẽ nhau, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh.
- Thay đổi thói quen đi đại tiện
Trong lúc đi đại tiện thì cảm thấy đau khó chịu, liên tục bị táo bón phân cứng, nhỏ…Và tình trạng không thuyên giảm khi đã được sử dụng một số loại thuốc giúp nhuận tràng…
- Bị tiêu chảy, tiêu mót, phân lỏng….
- Sau khi ăn thường có cảm giác khó chịu buồn đi đại tiện.
- Đau bụng. Các vị trí đau thường gặp là vùng bụng dưới, cụ thể là ở góc phần tư dưới trái. Đau bụng vùng dưới bên trái xảy ra một cách thường xuyên, cơn đau âm ỉ kéo dài. Sau khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh có thể bị đau bụng dưới.
- Chướng bụng
Người bị đầy bụng chướng bụng mất cảm giác thèm ăn cũng là một trong những triệu chứng lâm sàng của bệnh hội chứng ruột kích thích.
Triệu chứng đặc trưng của hội chứng ruột kích thích là đau bụng có tính chất tái phát nhưng không có chu kỳ,
Những dấu hiệu lâm sàng khác của hội chứng ruột kích thích gồm: Chuột rút; Mệt mỏi; Đau mỏi cơ; Rối loạn giấc ngủ; Cảm giác đi tiêu không hết phân; Trung tiện nhiều...
Phòng ngừa hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích bệnh lý cơ chế chưa được biết rõ do đó điều quan trọng nhất trong dự phòng hội chứng ruột kích thích nói riêng và các bệnh lý đường tiêu hóa nói chung là điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và lối sống:
- Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn phải nhuyễn trước khi nuốt.
- Hạn chế bỏ bữa, ăn uống đúng giờ.
- Hạn chế thực phẩm cay, chua, đóng hộp, chế biến sẵn.
- Không sử dụng rượu bia và thức uống có gas.
- Kiểm soát các loại thức ăn có nhiều fructose.
Trên một số cơ địa đặc biệt ghi nhận các loại thức ăn thường xuyên gây tiêu chảy hoặc táo bón để có biện pháp phòng tránh.
Ngoài ra, cách dự phòng hiệu quả nhất là mỗi chúng ta nên chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ giúp hạn chế những biến chứng nguy hiểm.
Điều trị hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích có thể xảy ra ở mọi đối tượng thuộc bất cứ độ tuổi nào. Tuy nhiên, phổ biến hơn ở nhóm người từ 20 – 50 tuổi. Hơn nữa, phụ nữ có khả năng dễ bị hội chứng ruột kích gấp đôi nam giới.
Vì là hội chứng mà cơ chế bệnh sinh chưa được biết rõ nên điều trị chủ yếu tập trung và chế độ ăn và dinh dưỡng, thay đổi lối sống, kết hợp với các thuốc điều trị triệu chứng nhằm cải thiện và phục hồi các chức năng đại tràng.
Việc điều trị hội chứng ruột kích thích cần được điều trị "cá thể hóa" tập trung vào từng triệu chứng cụ thể của mỗi người. Bác sĩ chỉ định thuốc dựa trên triệu chứng bệnh và hướng dẫn cụ thể cho người bệnh về chế độ ăn và lối sống thực phẩm nào cần bổ sung và thực phẩm nào hạn chế trong từng trường hợp bệnh cụ thể.
- Thuốc điều trị táo bón: Bao gồm các nhóm thuốc giúp nhuận tràng thẩm thấu, nhuận tràng kích thích và có thể bổ sung một số thực phẩm chức năng giúp bổ sung chất xơ.
- Thuốc chống tiêu chảy giúp kiểm soát tốt triệu chứng tiêu chảy của người bệnh.
- Thuốc giảm đau chống co thắt.
- Thuốc an thần, giảm lo âu.
- Lợi khuẩn đường ruột.
Ngoài ra, người bệnh còn cần thực hiện theo chế độ ăn phù hợp, bổ sung nhiều chất xơ đến từ rau củ quả. Đồng thời, hạn chế tối đa các thực phẩm có chứa nhiều gluten như lúa mì, yến mạch, ngũ cốc. Đối với người có kết quả dị ứng với protein trong những loại thực phẩm này cần loại bỏ hoàn toàn ra khỏi thực đơn của mình.
Để điều trị và phòng ngừa hội chứng ruột kích thích hiệu quả, đối với bệnh nhân cần thực hiện tốt 1 số điểm sau: Tránh căng thẳng, lo âu, suy nghĩ. Ăn uống đúng giờ, lượng vừa phải, không nên ăn uống quá nhiều. Kiêng đồ ăn tanh, lạnh, cay, ít dầu mỡ, lượng đạm vừa phải, tăng cường rau xanh chất xơ, hoa quả. Hạn chế uống bia rượu và cà phê. Kiêng ăn những đồ ăn uống sinh hơi như: đồ uống có ga, các loại đậu, bắp cải, nho, táo...
