Hội chứng Raynaud là gì, chữa thế nào?

1. Hội chứng Raynaud là gì?

Hội chứng Raynaud là tình trạng rối loạn mạch máu (phổ biến nhất là ở ngón tay và ngón chân) co lại một cách quá mức để phản ứng với nhiệt độ lạnh hoặc căng thẳng về cảm xúc.

Thông thường, các mạch cung cấp máu cho da co lại hoặc thu hẹp khi gặp nhiệt độ lạnh. Phản ứng này, được gọi là "co mạch", làm giảm lưu lượng máu đến da, giúp giảm thiểu sự mất nhiệt và do đó duy trì nhiệt độ bình thường bên trong cơ thể. 

Các mạch máu trên da phản ứng với sự thay đổi nhiệt độ được gọi là mạch "điều hòa nhiệt độ". Chúng được kiểm soát chủ yếu bởi hệ thống thần kinh giao cảm, cũng là hệ thống phản ứng khi chúng ta căng thẳng hoặc buồn bã về mặt cảm xúc. Điều này giải thích tại sao cả căng thẳng cảm xúc và nhiệt độ lạnh có thể kích hoạt sự co mạch của các mạch máu này, gây ra các ngón tay và ngón chân lạnh.

2. Nguyên nhân gây hội chứng Raynaud?

Cho đến nay vẫn chưa phát hiện được nguyên nhân gây ra hội chứng này. Raynaud có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác, như lupus ban đỏ, xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp hoặc xơ vữa động mạch… cũng có thể do dùng một số loại thuốc, hoặc hút thuốc lá.

Một số yếu tố nguy cơ có thể kích hoạt các triệu chứng tăng nặng. Yếu tố phổ biến nhất là tiếp xúc với thời tiết lạnh. Khi trời lạnh, cơ thể sẽ thu hẹp các mạch máu nhỏ dưới da và mở các mạch máu đến các bộ phận bên trong cơ thể để giữ ấm cho cơ thể. Nhưng với Raynaud, cơ thể hạn chế lưu lượng máu đến da nhiều hơn mức cần thiết. Các tác nhân khác có thể bao gồm căng thẳng cảm xúc và dòng chảy của máu bị cản trở, hút thuốc, caffeine và một số loại thuốc.

3. Các triệu chứng của Raynaud

Các triệu chứng có thể xảy ra khác nhau ở mỗi người. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

- Các ngón tay tái xanh hoặc trắng rồi xanh khi tiếp xúc với lạnh, hoặc khi căng thẳng hoặc cảm xúc khó chịu, sau đó đỏ khi bàn tay được làm ấm.

- Bàn tay có thể sưng và đau khi được làm ấm.

- Vết loét trên ngón tay phát triển, trong trường hợp nghiêm trọng hiếm gặp hoại tử ở các ngón tay gây nhiễm trùng hoặc phải cắt cụt chi.

4. Thuốc điều trị Raynaud

Hầu hết bệnh nhân bị Raynaud nguyên phát có thể kiểm soát tình trạng bệnh mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, bệnh nhân bị Raynaud thứ phát có thể cần dùng thuốc để giảm các cơn đau. Loại thuốc đầu tay và thường hiệu quả nhất đối với Raynaud là thuốc chẹn kênh canxi, một loại thuốc giãn mạch được sử dụng để điều trị tăng huyết áp (huyết áp cao) và đau thắt ngực (đau ngực). Những trường hợp nặng hơn có thể cần đến thuốc giãn mạch mạnh hơn hoặc trực tiếp hơn như chất ức chế PDE (phosphodiesterase), nitroglycerin, hoặc trong một số trường hợp rất hiếm là prostaglandin.

4.1 Thuốc chẹn kênh canxi

Thuốc chẹn kênh canxi là thuốc đầu tay để điều trị Raynaud. Những loại thuốc này, bao gồm amlodipine và nifedipine, hoạt động bằng cách thư giãn các cơ mạch máu. Bác sĩ có thể thử các loại thuốc huyết áp khác như thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể angiotensin (losartan) hoặc thuốc chẹn alpha (prazosin). 

4.2 Chất ức chế PDE-5

Chất ức chế PDE -5 làm tăng lưu lượng máu. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phân hủy oxit nitric, một phân tử nhỏ khiến cơ trơn trong động mạch thư giãn. Thuốc ức chế PDE-5 như sildenafil hoặc vardenafil có thể được kê đơn cùng với thuốc chẹn kênh canxi hoặc sử dụng một mình.

4.3 Nitrat tại chỗ

Nitrat, như nitroglycerin là "thuốc giãn mạch trực tiếp" cung cấp oxit nitric trực tiếp đến các động mạch và tĩnh mạch, khiến chúng mở rộng và lưu lượng máu tăng lên. Phổ biến nhất là gel nitroglycerin bôi trực tiếp lên các vùng bị ảnh hưởng trên da.

5. Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc

Thuốc giãn mạch thường được sử dụng để điều trị huyết áp cao, vì vậy tác dụng phụ phổ biến nhất của tất cả các loại thuốc Raynaud là làm giảm huyết áp. Tất nhiên, tác dụng phụ nghiêm trọng nhất là tụt huyết áp nguy hiểm và đe dọa tính mạng được gọi là sốc hạ huyết áp. Vì lý do này, những bệnh nhân có tiền sử huyết áp thấp sẽ không thể sử dụng các loại thuốc này. Các tác dụng phụ điển hình khác của thuốc giãn mạch bao gồm đỏ bừng, nhức đầu, phù nề và tim đập nhanh.

Thuốc ức chế PDE-5 gây ra nhiều tác dụng phụ giống như thuốc huyết áp. Nhức đầu rất phổ biến. Thuốc ức chế PDE-5 được sử dụng phổ biến nhất để điều trị rối loạn cương dương, do đó, sự cương cứng kéo dài hoặc đau đớn cũng có thể là một tác dụng phụ.

Tác dụng phụ phổ biến nhất của nitrat là nhức đầu, thường khá đau. Trên thực tế, hầu hết bệnh nhân sử dụng nitrat sẽ bị đau đầu. Các tác dụng phụ khác bao gồm buồn nôn và chóng mặt. Nitrat tại chỗ nhanh chóng mất tác dụng, vì vậy chúng chỉ có thể được sử dụng trong 12 giờ mỗi ngày.

6. Một số loại thuốc có thể gây Raynaud?

Một số loại thuốc làm co mạch máu cũng có thể gây ra bệnh Raynaud, như:

- Thuốc cảm lạnh và dị ứng không kê đơn

- Thuốc giảm cân

- Thuốc chẹn beta

- Thuốc trị đau nửa đầu (ergotamine)

- Một số loại thuốc hóa trị

- Thuốc tránh thai

7. Có cần bổ sung vitamin?

Mục tiêu của bất kỳ liệu pháp điều trị nào đối với bệnh Raynaud là giữ cho các mạch máu giãn nở. Thuốc điều trị Raynaud đều là thuốc giãn mạch, làm giãn hoặc mở rộng mạch máu. Phân tử chịu trách nhiệm về sự giãn mạch là oxit nitric, vì vậy các vitamin và chất dinh dưỡng tăng cường oxit nitric trong cơ thể sẽ giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của bệnh Raynaud. Chúng bao gồm các chất chống oxy hóa như vitamin C hoặc vitamin E, L-arginine và các loại rau giàu nitrat.

Mời xem thêm video đang được quan tâm: