 Nhiều người xem TNGT vì tò mò, nhưng chẳng thấy ai giúp đưa nạn nhân đi cấp cứu - Một biểu hiện rõ nét của vô cảm mà chúng ta thường thấy. Ảnh: google.com |
Thực ra thì “Hội chứng không biết đau” theo nghĩa rộng đang tràn lan khắp nơi. Tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa 13, khi bàn về thâm hụt ngân sách do chi tiêu bừa bãi, đầu tư dàn trải, tham nhũng “mênh mông”, một đại biểu đã phải kêu lên: - Chúng ta đang ăn vào thịt mình rồi đấy!
Thời bao cấp, nước ta sống nhờ vào viện trợ, tham ô ít, nhưng lãng phí thì quá nhiều và hiện tượng “cha chung không ai khóc” gặm nhấm xã hội khá nhanh, cấy vào nhiều người thói dửng dưng trước sự ruỗng mọt của những nhà máy, công trường, hợp tác xã. Thói quen ăn cắp giờ giấc, ăn cắp của công không bị coi là xấu vì đời sống quá khó khăn nên bỏ qua cho nhau. Thời cơ chế thị trường, dù đời sống được cải thiện nhiều nhưng những thói quen ấy không dễ mất đi, thậm chí càng phát triển khi nhiều vụ tham nhũng lớn ngang nhiên diễn ra trước mắt mọi người mà chẳng ai dám động đến.
Khi đạo đức suy đồi, trộm cướp càng có điều kiện tung hoành, thậm chí những “đại gia” câu kết với kẻ có chức có quyền tạo nên những nhóm lợi ích cực mạnh - tất nhiên sẽ hình thành những băng nhóm tội phạm bảo kê thao túng được những người thực thi luật pháp thì ai dám đấu tranh sẽ bị trả thù ngay lập tức. Bệnh vô cảm bắt nguồn từ hội chứng không biết đau và thói dửng dưng được nhân lên nhiều lần vì nỗi sợ bị liên lụy, bị trả thù, bị tẩy chay, bị đào thải. Tổng biên tập một tờ báo lớn vừa kể trên truyền hình chuyện một nhân viên ngân hàng thành thật góp ý kiến cho lãnh đạo vài ngày sau bị mất việc cho dù cô này được mọi người thừa nhận nghiệp vụ giỏi, rất thông minh, nhưng rồi mọi ngân hàng khác cũng không dám nhận vì sợ “cô nàng bới móc”. Cuộc vận động Phê bình và tự phê bình diễn ra thật rầm rộ, cũng có ý nghĩa răn đe, nhưng lại phát triển kiểu phê bình rất nịnh bợ: “Thủ trưởng thức khuya quá, đi lại nhiều quá, ăn uống kham khổ quá hại sức khỏe, ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước...”.
Những kẻ nịnh bợ luôn vô cảm, không biết đau, không hề biết xấu hổ nhưng rất dễ nhận diện, dễ bị lên án. Đáng sợ nhất là bọn vô cảm có tri thức, có chức quyền, giỏi mị dân, giỏi ngụy biện... đến mức xả lũ ngập cả huyện gây chết người, cuốn hết nhà cửa, mùa màng của hàng ngàn gia đình mà vẫn thản nhiên tuyên bố “xả đúng qui trình”. Nhiều vụ án oan lớn đang bị phanh phui mà những kẻ ép cung, ép tội cứ nhởn nhơ, phủi tay: “làm đúng luật” thì có lạ lùng không?
Từ vô cảm đến tội ác chỉ là một cái gật đầu hay lắc đầu mà thôi. Vô cảm đồng nghĩa với vô trách nhiệm và sợ trách nhiệm - một căn bệnh trầm kha không dễ chữa khi mà xã hội còn thiếu minh bạch, thiếu công khai, còn đặc quyền, đặc lợi với những định kiến cố chấp, bảo thủ, che đậy ngu dốt, để cho tốt - xấu, thiện - ác lẫn lộn.
Nhân chuyện đứa bé ở Mỹ mắc chứng không biết đau, nghĩ đến những kẻ tham nhũng lớn, tham nhũng vặt ở nước ta có biết đau không nhỉ? Lẽ nào phải đến khi bị kết án tử hình, bị còng tay bóc lịch trong xà lim mới cảm nhận được nỗi đau? Người không vô cảm là người sống có trách nhiệm, luôn biết cảm thông, biết chia sẻ, biết phẫn nộ trước mọi tội ác, mọi thói xấu, biết điểm dừng, không làm đau người khác, không làm ảnh hưởng đến gia đình, dòng họ, đồng nghiệp và đất nước.
Trước đây, các cô nhân viên bị khách hàng phê bình thì lo buồn lắm nên có thơ rằng: “Một lời trách móc, một ngày xót xa / một đêm thở dài, trằn trọc nát nhầu chiếu hoa”. Bây giờ thì... khách cứ tha hồ chửi, thậm chí khách có bị móc túi, bị mất tiền, mất xe cũng mặc: “Chúng tôi đã có biển nhắc nhở mọi người phải cảnh giác rồi!”. Người ngay bỗng phải sợ kẻ gian, cúi đầu im lặng.
Bệnh vô cảm đang gặm vào tim óc xã hội, cần phải chữa ngay từ mỗi con người.
Nhà văn VÕ KHẮC NGHIÊM
Mọi bài vở xin gửi về báo Sức khỏe&Đời sống: "Diễn đàn: Tuyên chiến với vô cảm", email: baoskds@yahoo.com hoặc bandientuskds@gmail.com.