(SKDS) - Hội chứng đau xơ cơ còn được gọi là viêm xơ, đau xơ cơ tiên phát hay thứ phát. Ðây là hội chứng lâm sàng với các đặc điểm đau toàn thân, với nhiều điểm đau ở một số nơi cố định. Tại Hoa Kỳ, ước tính có khoảng 3 - 6 triệu người bị đau xơ cơ. Trong số này, 80% là phụ nữ và chủ yếu ở độ tuổi từ 20 - 50 tuổi. Ở Việt Nam, đau xơ cơ chưa được quan tâm đầy đủ và thường được các bác sĩ chẩn đoán nhầm với các bệnh cơ xương khớp khác (như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa cột sống…).
Căn nguyên và triệu chứng
Căn nguyên bệnh chưa được biết rõ, có giả thiết cho rằng đây là hiện tượng do rối loạn hệ thống chống đau của cơ thể, cụ thể là do thiếu hụt serotonin làm giảm ngưỡng đau dẫn đến tăng cảm giác đau và rối loạn giấc ngủ.
Đau cơ là triệu chứng đầu tiên của đau xơ cơ. Đau có thể từ nhẹ đến nặng, làm hạn chế khả năng lao động, các hoạt động xã hội và công việc hàng ngày của bệnh nhân. Đau thường xảy ra ở cổ, lưng trên, vai, ngực, lồng ngực, thắt lưng, bắp đùi và có thể cảm thấy giống như bỏng rát đau nhói như bị đánh, như dao đâm hay cảm giác đau đớn tinh thần có thể phát triển tăng dần. Đau thường có vẻ tồi tệ hơn khi người ta cố gắng thư giãn và kém chú ý hơn trong khi hoạt động.
 Các điểm đau xơ cơ. |
Chẩn đoán bệnh
Trong điều trị bệnh đau xơ cơ, việc phục hồi chức năng có vai trò quan trọng. Bệnh nhân cần được tập để có thể tái thích ứng với lao động. Liệu pháp vận động nhẹ nhàng, tắm ngâm nước nóng, xoa bóp, thư giãn, chườm nóng tại chỗ, kéo giãn cột sống… có tác dụng hoạt hóa hệ thống endorphin làm giảm đau và ổn định trạng thái tâm lý cho bệnh nhân. |
Các điểm đau nhạy cảm điển hình nằm trong các cơ hoặc các mô mềm ở cả hai bên, phía trước và sau của cơ thể. Người bị đau xơ cơ có thể có sự nhạy cảm bất thường tại bất kỳ của một số điểm nào đó trên cơ thể.
Ðiều trị
Trong trường hợp này, các thuốc giảm đau chống viêm NSAID, thuốc giãn cơ, corticoid ít có kết quả. Thuốc được dùng thường là thuốc chống co giật và thuốc chống trầm cảm. Thuốc chống co giật: lyrica (pregabalin), một loại thuốc đã được FDA chấp thuận điều trị bệnh đau xơ cơ. Ngoài ra, hai loại thuốc chống co giật nữa cũng đang được nghiên cứu điều trị đau xơ cơ là neurontin và ativan.
Thuốc chống trầm cảm rất hữu ích trong điều trị đau xơ cơ và cải thiện giấc ngủ sâu giúp phục hồi sức khỏe. Chúng có tác dụng làm cân bằng serotonin và các chất hóa học khác của não. Các chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine mới (SNRIs - serotonin and norepinephrine reuptake Inhibitors) ở màng tế bào thần kinh làm tăng nồng độ serotonin trong các synap dẫn truyền thần kinh giúp giảm đau xơ cơ, cho dù bệnh nhân có trầm cảm hay không, bao gồm cymbalta và effexor. Cymbalta là thuốc chống trầm cảm duy nhất được FDA công nhận để điều trị đau xơ cơ. Effexor cũng được sử dụng để giảm đau đau xơ cơ. FDA cũng đã chấp thuận SNRI Savella để chữa trị cho đau xơ cơ.
Các thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs - selective serotonin reuptake Inhibitors) chẳng hạn như prozac, paxil và zoloft có thể giúp giấc ngủ và giảm đau - với ít tác dụng trên mệt mỏi và các điểm đau nhạy cảm từ đau xơ cơ. Tuy nhiên, nghiên cứu cho biết, SSRIs không hiệu quả bằng SNRIs trong việc điều trị đau xơ cơ. Amitril, elavil và các thuốc chống trầm cảm ba vòng khác thường được kê đơn cho đau xơ cơ, nhưng thuốc có nhiều tác dụng phụ (như tăng cân, chóng mặt, mệt mỏi). Thuốc thường được dùng vào buổi tối trước khi đi ngủ.
BS.Mai Trung Dũng