PrEP bắt đầu triển khai ở nước ta từ năm 2017. Báo cáo của Cục phòng, chống HIV/ADS cho thấy, đến 30/6/2022, đã có 210 cơ sở PrEP triển khai cung cấp dịch vụ PrEP (nhà nước và tư nhân) tại 29 tỉnh, thành phố. Số khách hàng được tiếp cận với dịch vụ PrEP ít nhất 1 lần trong kỳ báo cáo là 34.381 khách hàng, đạt 76.4% so với chỉ tiêu 45.000 khách hàng năm 2022. Sinh viên và học sinh ở tất cả các tỉnh, thành phố lớn đều có thể dễ dàng tiếp cận dịch vụ này.
Kết quả giám sát và các báo cáo không chính thức cho thấy, số người có nhu cầu sử dụng dịch vụ PrEP là sinh viên của các trường đại học, cao đẳng đang có xu hướng gia tăng. Đây là nhóm có độ tuổi trẻ, chưa có thu nhập ổn định, sống xa gia đình.
Đây cũng là thời điểm nhiều sinh viên bộc lộ xu hướng tính dục và cởi mở hơn trong đời sống tình dục, nhưng lại thiếu kiến thức và kỹ năng thực hành tình dục an toàn. Mặt khác, các trường hợp có quan hệ tình dục đồng giới thì tự kỳ thị hoặc bị kỳ thị nên không sẵn sàng chia sẻ và chưa tiếp cận các dịch vụ y tế phù hợp. Các đặc điểm này dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HIV nếu không có các định hướng, can thiệp kịp thời.
PrEP dự phòng lây nhiễm HIV đạt hơn 90%
Truyền thông tạo cầu đối với PrEP cho học sinh, sinh viên
Theo Hướng dẫn tạm thời triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP) cho sinh viên, học sinh của Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (đơn vị truyền thông) phối hợp hoặc hướng dẫn các cơ sở y tế cung cấp dịch vụ PrEP, các trường đại học:
Xây dựng các thông điệp truyền thông để thu hút khách hàng MSM là sinh viên trên cơ sở bổ sung các thông điệp truyền thông về dịch vụ PrEP nói chung tại cơ sở y tế trên các trang các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội, các ứng dụng hẹn hò, fanpage…
Xây dựng hoặc chỉnh sửa hoặc sử dụng các tài liệu sẵn có được phê duyệt các tờ rơi, poster về PrEP phù hợp với nhóm sinh viên, học sinh để cung cấp cho các trường đại học, cao đẳng, trung học…
Thiết lập trang web, fanpage của cơ sở cung cấp dịch vụ để giới thiệu về dịch vụ PrEP, tạo các chức năng để khách hàng có thể đăng ký dịch vụ tư vấn chia sẻ thông tin… Nội dung các trang nhấn mạnh về nguy cơ nhiễm HIV và PrEP, nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm nhiễm HIV và sàng lọc chẩn đoán, các vấn đề sức khỏe tâm thần, lạm dụng chất/chem sex và sàng lọc, chẩn đoán và hỗ trợ điều trị cho nhóm sinh viên
Hoàn thiện các ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đăng ký điều trị PrEP và tư vấn điều trị online để tạo điều kiện cho nhóm khách hàng này dễ dàng tiếp cận với dịch vụ PrEP.
Kết nối và liên kết với các trang fanpage, group nhóm của các trường trung học, cao đẳng, đại học để truyền tải các thông điệp.
Tập hợp đội ngũ cộng tác viên là các bạn sinh viên, học sinh của các trường, liên kết với các câu lạc bộ, các nhóm LGBT tại các trường và cộng đồng.
Phối hợp với đoàn thanh niên, hội sinh viên, câu lạc bộ trong nhà trường tổ chức các sự kiện và lồng ghép giới thiệu về tình dục an toàn, giới tính và xu hướng tính dục, PrEP, cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP. Phối hợp và lồng ghép tổ chức định kỳ thành chuỗi các sự kiện nhân ngày tựu trường của tân sinh viên, bình đẳng giới, ngày thế giới chống kỳ thị phân biệt đối xử với cộng đồng LGBT, nhân ngày phòng chống HIV, bảo vệ trẻ em, bạo lực, các chương trình ghép cặp hẹn hò…
Đăng tải các khóa giáo dục sức khỏe tình dục, giới, các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV bao gồm PrEP, phòng tránh STI trên mạng xã hội để học sinh sinh viên có thể tự truy cập và tìm hiểu các thông tin trên.
Truyền thông tạo cầu dùng PrEP trong học sinh, sinh viên
Cung cấp dịch vụ PrEP cho học sinh, sinh viên
Hướng dẫn cũng nêu rõ, việc cung cấp các mô hình điều trị PrEP cần đa dạng, phù hợp như mô hình cố định tại cơ sở y tế, mô hình lưu động gần các tụ điểm trường đại học, ký túc xá, mô hình khám bệnh từ xa. Các quy trình triển khai và quy trình chuyên môn cung cấp dịch vụ PrEP theo Hướng dẫn của Bộ Y tế ban hành.
Tiếp cận khách hàng là sinh viên học sinh tại các trường tập trung vào khách hàng đích, các trưởng nhóm cộng đồng chuyển giới (LGBT) của các trường, của các nhóm cộng đồng để giới thiệu dịch vụ PrEP và các dịch vụ khác. Ưu tiên tiếp cận viên đồng đẳng ở trong trường để tiếp cận những sinh viên không bộc lộ xu hướng tính dục ("gay kín") trong trường.
Các hoạt động tiếp cận khách hàng có thể được thực hiện thông qua các cuộc tổ chức sự kiện tại các trường như giới thiệu dịch vụ, đầu mối liên hệ của cơ sở cung cấp dịch vụ, cung cấp các thông tin sàng lọc nguy cơ cao đối với lây nhiễm HIV, STIs cho học sinh sinh viên, cung cấp các thông tin về cách tiếp cận dịch vụ PrEP trực tiếp, trực tuyến…
Cung cấp dịch vụ PrEP linh hoạt thuận tiện cho nhóm MSM là sinh viên dễ tiếp cận như:
-Cung cấp dịch vụ PrEP trực tiếp tại phòng khám, có thể đặt lịch khám qua nền tảng công nghệ thông tin; phối hợp cung cấp dịch vụ PrEP trực tiếp tại chỗ với tư vấn, sàng lọc nguy cơ nhiễm HIV, khám chuẩn bị điều trị qua hình thức PrEP online (địện thoại trao đổi trực tiếp, SMS, Zalo hoặc Zoom…) để tăng cường tiếp cận dịch vụ của các sinh viên có nguy cơ cao nhiễm HIV.
-Cung cấp dịch vụ PrEP lưu động tại các tụ điểm, các địa điểm tổ chức sự kiện cho học sinh, sinh viên: Lập bản đồ xác định các tụ điểm/ nơi gặp gỡ của các nhóm sinh viên và tiếp cận các khu vực để cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV, cung cấp PrEP.
-Quy trình cung cấp dịch vụ rõ ràng, thuận tiện bao gồm cả thời gian cung cấp điều trị PrEP ngoài giờ, cuối tuần, giảm thời gian chờ của khách hàng.
-Hỗ trợ tuân thủ điều trị PrEP và duy trì PrEP với sự tham gia hỗ trợ của nhóm đồng đẳng.
Học sinh, sinh viên có thể dễ dàng tiếp cận với dịch vụ PrEP
Bên cạnh đó, từng bước bổ sung một số các dịch vụ cần thiết với nhu cầu học sinh, sinh viên như:
- Sàng lọc một số nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục thường gặp và kết nối điều trị hoặc điều trị tại chỗ nếu có thể;
- Sàng lọc các vấn đề bạo lực giới, sức khỏe tâm thần, lạm dụng chất, và quan hệ tình dục tập thể (chem sex);
- Cung cấp các vật dụng can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV như bao cao su, bơm kim tiêm, chất bôi trơn (kết hợp với chương trình can thiệp giảm hại) nếu có và thiết lập phòng khám thân thiện, tập huấn cho nhân viên y tế về phòng khám thân thiện.
Cục Phòng, chống HIV/AIDS đề nghị Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương căn cứ tình hình thực tế về các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề trên địa bàn, chỉ đạo, hướng dẫn Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) và các đơn vị liên quan:
- Xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai cung cấp dịch vụ PrEP cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng, trường dạy nghề trên địa bàn tỉnh, thành phố.
- Kiểm tra, giám sát, theo dõi, đánh giá và hỗ trợ kỹ thuật việc triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV cho sinh viên, học sinh trên địa bàn tỉnh, thành phố.
Nguyên tắc thực hiện:
- Đa dạng mô hình cung cấp dịch vụ, kết hợp giữa các hoạt động truyền thông tạo cầu, tiếp cận sinh viên có nhu cầu với cung cấp dịch vụ PrEP phù hợp với đặc thù của sinh viên.
- Đa dạng mô hình cung cấp dịch vụ, kết hợp giữa các hoạt động truyền thông tạo cầu, tiếp cận sinh viên có nhu cầu với cung cấp dịch vụ PrEP phù hợp với đặc thù của sinh viên.
- Khuyến khích sự tham gia và tăng cường vai trò của đoàn thanh niên nhà trường, hội sinh viên, câu lạc bộ sinh viên, sinh viên sử dụng dịch vụ PrEP trong việc thiết kế, triển khai các hoạt động truyền thông tạo cầu PrEP, tiếp cận sinh viên có nhu cầu sử dụng PrEP phù hợp với đặc điểm, hoàn cảnh của các nhóm sinh viên khác nhau.
- Phối hợp chặt chẽ giữa Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và cơ sở y tế cung cấp dịch vụ PrEP với đoàn thanh niên, hội sinh viên, y tế các trường đại học, cao đẳng và dạy nghề trên địa bàn, các nhóm hỗ trợ cộng đồng trong việc triển khai các hoạt động cung cấp PrEP cho sinh viên.
