Tất cả các bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim (NMCT), phẫu thuật tim, can thiệp động mạch vành hay bệnh tim hoặc mạch máu khác nên tham gia một chương trình phục hồi chức năng tim và phòng bệnh phù hợp. Các chương trình này giúp người bệnh tăng dần mức độ hoạt động thể lực người bệnh. Tuy nhiên người bệnh nên tập luyện như thế nào là phù hợp và cần chú ý những gì để có được hiệu quả tập luyện tốt nhất?
Hoạt động thể lực sau NMCT và phẫu thuật tim nên thế nào?
 Hoạt động thể lực nhẹ nhàng và thường xuyên giúp phòng ngừa tái phát NMCT. |
Nên đạt được ít nhất 30 phút tập luyện thể lực với mức độ trung bình (ví dụ như đi bộ với bước đi dài) mỗi ngày. Hãy tự tìm cho mình một mức độ hoạt động thể lực phù hợp nhất, nếu nói chuyện trong khi luyện tập thể lực mà không bị thở gấp thì mức độ hoạt động thể lực đó là phù hợp. Các hình thức tập luyện như chạy nhanh, chạy đường dài, tập tạ có thể làm tăng huyết áp, do đó người bệnh nên tránh.
Làm thế nào để tăng dần các hoạt động thể lực?
Tận dụng tất cả những điều kiện có thể đi bộ được thay cho các hình thức khác như leo cầu thang bộ thay cho đi thang máy, đi bộ đến các cửa hàng, chợ, nơi làm việc, nếu các địa chỉ này ở trong khu vực người bệnh sinh sống mà không cần đến các phương tiện khác như ôtô hay xe máy. Trong quá trình tập luyện nên chọn mặc quần áo và đi giầy phù hợp với thời tiết và hoạt động thể lực. Nếu trời quá nóng, ẩm hay lạnh, hãy hoãn việc tập luyện lại cho đến khi thời tiết trở nên dễ chịu hơn. Không nên tập luyện ngay sau khi ăn, hay khi cảm thấy không khỏe.
Nếu tập luyện trong một thời gian dài có thể bị mất rất nhiều nước vì ra mồ hôi, phải bù lại lượng nước bị mất bằng cách uống nước trong và sau khi tập luyện. Muốn bắt đầu một chương trình luyện tập nặng hơn cần hỏi bác sĩ trước khi tiến hành luyện tập.
Đau ngực hay khó chịu ở ngực khi tập luyện
Phải luôn có cảm giác thoải mái trong khi tập luyện. Nếu các hoạt động thể lực của ngày hôm trước khiến cơ thể mệt mỏi thì nên nghỉ một ngày để hồi phục lại sức khỏe hoàn toàn. Nếu bị chóng mặt, thở gấp, nhịp tim không đều, hay đau ngực thì hãy đi chậm lại hoặc dừng hẳn lại cho đến khi các dấu hiệu trên qua đi. Các cơn đau thắt ngực hay khó chịu ở ngực xuất hiện khi tập luyện thì nên nghỉ ngơi, ngậm hay xịt thuốc nitroglycerin dưới lưỡi và hãy báo ngay với bác sĩ điều trị để có được những điều chỉnh kịp thời. Nếu đau ngực hay cảm giác khó chịu ở ngực không đỡ, hãy dùng lại các thuốc trên sau 5 phút. Các dấu hiệu trên không hết hoàn toàn trong vòng 10-15 phút sau khi đã nghỉ ngơi và dùng thuốc, có thể bị NMCT tái phát cần đến các trung tâm cấp cứu ngay lập tức.
Hoạt động thể lực đều đặn kết hợp với lối sống lành mạnh có thể hạn chế bệnh tái phát
Hoạt động thể lực đều đặn chỉ là một phần trong phương pháp điều trị không dùng thuốc bằng cách thay đổi lối sống. Để phát huy hiệu quả của hoạt động thể lực, người bệnh sau NMCT và phẫu thuật tim cần thực hiện tốt những yêu cầu sau:
Ngừng hút thuốc lá là một yếu tố quan trọng nhất có thể làm giảm nguy cơ bị tái phát những biến cố tim do mạch vành. Lợi ích của việc ngừng hút thuốc lá gần như đạt được tức thì. Sau 1 năm cai thuốc lá, nguy cơ bị cơn NMCT tái phát sẽ giảm đi một nửa.
Để làm giảm nguy cơ tim mạch, điều quan trọng là phải hạn chế ăn những thức ăn có chứa chất béo bão hòa được thấy trong các sản phẩm sữa, pho mát, thịt mỡ, bơ, dầu dừa và dầu cọ và hầu hết các thức ăn nhanh, các loại bánh như bánh bích quy, bánh gatô. Thay thế bằng các thức ăn có chứa một lượng trung bình các chất béo đa chuỗi và đơn chuỗi không bão hòa như dầu ô lưu, dầu hướng dương, dầu đậu nành và dầu lạc. Lựa chọn các thức ăn có nguồn gốc thực vật như rau xanh, hoa quả và một số loại đậu, các thức ăn làm từ ngũ cốc như bánh mỳ, mỳ sợi, bánh đa, bánh phở và ăn một lượng trung bình thịt nạc, thịt gia cầm, cá và ăn hạn chế các sản phẩm có mỡ.
Béo phì hay béo bụng là một yếu tố nguy cơ bị bệnh động mạch vành. Để có được một trọng lượng cơ thể phù hợp, cần phải có được sự cân bằng về năng lượng mà ăn hoặc uống vào với năng lượng tiêu hao qua việc hoạt động thể lực. Để giảm cân, cần phải tiêu hao năng lượng nhiều hơn qua các hoạt động thể lực và ăn ít năng lượng hơn.
TS. Nguyễn Quang Tuấn