Hoa mào gà không chỉ làm cảnh mà còn dùng làm những bài thuốc chữa bệnh trong dân gian. Trong đó phải kể đến hoa mào gà đỏ, rất phổ biến ở nước ta. Ngoài ra, hoa mào gà trắng cũng được dùng làm thuốc.
Hoa mào gà đỏ còn có tên mào gà, bông mồng gà. Hoa mào gà trắng còn gọi mào gà đuôi nheo. Theo y học cổ truyền, hoa mào gà đỏ vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt, trừ thấp, lương huyết, chỉ huyết, thường được dùng để chữa các chứng bệnh rong huyết, rong kinh, băng huyết, khí hư, di tinh, đái dưỡng chấp...; lỵ trực khuẩn hoặc amip, trĩ xuất huyết, nôn ra máu, ho ra máu, chảy máu mũi, đái buốt, đái máu,
Rong huyết, rong kinh, băng huyết: hoa mào gà trắng 15g, phòng phong 6g, tông lư thán 10g, sắc uống. Hoặc: hoa mào gà đỏ, trắc bá diệp lượng bằng nhau, sao cháy tồn tính, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 6g.
Khí hư: Nếu khí hư màu trắng dùng hoa mào gà trắng, khí hư có màu đỏ dùng hoa mào gà đỏ, sấy khô tán bột, mỗi ngày uống 9g vào sáng sớm khi đói. Hoặc: hoa mào gà trắng 15g, bạch truật 9g, bạch linh 9g, bông mã đề tươi 30g, trứng gà 2 quả. Sắc uống.
Kinh nguyệt quá nhiều: Hoa mào gà lượng vừa đủ, sấy khô tán bột, uống mỗi lần 6g khi đói với một chút rượu. Hoặc dùng bài hoa mào gà sao cháy tán bột, uống mỗi lần 6-9g với nước ấm.
Bế kinh: hoa mào gà tươi 24g hầm với 60g thịt lợn nạc, chia vài lần ăn trong ngày.
Kiết lỵ, xích bạch đới, viêm nhiễm đường tiết niệu: hoa mào gà 15g, thài lài 30g. Sắc uống.
Hoa mào gà còn được dùng làm thuốc trị các bệnh:
Chảy máu cam, ho ra máu, nôn ra máu: hoa mào gà đỏ, lá nhọ nồi mỗi thứ 15g. Sắc uống.
Ho ra máu: hoa mào gà trắng 30g, trắc bá diệp 30g, cỏ nhọ nồi 30g, sắc uống. Hoặc dùng bài hoa mào gà tươi 24g, rễ cỏ tranh tươi 30g, sắc uống.
Tiểu buốt, tiểu ra máu: hoa mào gà trắng đốt tồn tính, mỗi ngày uống 15-20g với nước cơm hoặc dùng hoa mào gà 15g sắc uống.
Trĩ ra máu, xuất huyết dạ con: hoa mào gà phơi khô, tán bộ, mỗi lần uống 5g với nước trà.
Lỵ trực khuẩn hoặc amip: dùng hoa mào gà sắc với rượu uống; nếu là xích lỵ (phân có máu) dùng hoa màu đỏ, bạch lỵ (phân chỉ có nhày) dùng hoa màu trắng.
Xuất huyết dạ dày - ruột, nôn ra máu, chảy máu cam, xuất huyết dạ con, trĩ lòi dom: hoa mào gà trắng 30 - 60 bông, hạt mào gà trắng 10 - 15 hạt, lá một nắm. Sắc uống ngày 1 thang.
Viêm kết mạc, giác mạc mạn tính: hạt mào gà trắng, hoàng cầm, long đởm thảo mỗi thứ 9g, cúc hoa trắng 12g, thục địa 15g. Sắc uống.
Rắn độc cắn: nhai hạt nuốt nước, bã đắp vào vết rắn cắn.
Mụn nhọt mưng mủ: hoa mào gà đỏ khô 10 - 15g, sắc uống.
Lương y Đình Thuấn
