Đông y đã nghiên cứu thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan, sáng mắt… là những tính năng hữu ích thiên nhiên. Hoa cúc là một trong những loại thường dùng trong Đông y. Hoa có tên khoa học là Flos Chrysanthemi, thuộc họ cúc- asteraceae.
Công dụng của hoa cúc
Hoa cúc trắng (bạch cúc) có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn. Có tác dụng tán phong, thanh nhiệt, mát gan, sáng mắt, chữa phong nhiệt cảm mạo, đau đầu, tăng huyết áp, chóng mặt, nhức đầu, mắt đỏ sưng đau, chảy nước mắt. Hoa cúc vàng (hoàng cúc) có vị đắng, cay, tính hơi ấm, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa mụn nhọt sưng đau, đau mắt đỏ, đau đầu chóng mặt, chữa cảm lạnh, cúm, viêm mũi, viêm da mủ, viêm tuyến vú, hoa mắt, tăng huyết áp, viêm gan, kiết lỵ, chảy nước mắt nhiều.
Bài thuốc có hoa cúc
Đau đầu do phong nhiệt: Hoa cúc 15g, lá dâu 12g, liên kiều 10g, bạc hà 10g, sắc uống. Hoa cúc 10g, xuyên khung 10g, thạch cao 6g. Tất cả tán mịn, mỗi lần uống 5g với nước trà.
Tăng huyết áp: Hoa cúc trắng 20g, táo đỏ 3 quả, sắc uống. Hoa cúc trắng 15g, hoa hòe 10g, đậu phộng 5g, sắc uống ngày 1 thang, dùng liền 15 ngày. Cúc hoa 30g, kim ngân hoa 30g (người bị chóng mặt nhiều thêm lá dâu 12g, người bị xơ cứng động mạch, cholesterol máu cao thêm 25g sơn tra thái nhỏ) trộn đều, chia 4 phần dùng nước sôi để hãm trong 15 phút dùng uống thay trà, không được đun vì sẽ phá hủy các thành phần có tác dụng.
Chứng mất ngủ, thần kinh căng thẳng: Hoa cúc 1 kg, xuyên khung 400g, đơn bì 200g, bạch chỉ 200g, trộn đều, dùng làm ruột gối để nằm, mỗi gối có thể nằm liên tục trong 6 tháng.
Chứng mờ mắt do can thận suy yếu: Hoa cúc 10g, câu kỷ tử 10g, thục địa 15g, sắc uống.
Bệnh mạch vành: Hoa cúc trắng 300g, dùng nước ấm ngâm qua đêm, hôm sau sắc 2 lần (với hơn 1 lít nước), mỗi lần sắc 30 phút, chờ sau khi lắng đọng, bỏ bã, lại nấu cô còn 500ml. Chia 2 lần uống, lần 250ml, hai tháng là 1 liệu trình. Hoa cúc 40g, thêm 250ml nước sắc còn 100ml, chia 2 lần uống trong ngày, hai tháng là 1 liệu trình. Tam thất, đẳng sâm, đơn sâm, hoa cúc trắng hãm với nước sôi trong 15 phút rồi uống. Với người hồi hộp và tức ngực thì dùng nhiều đảng sâm và hoa cúc trắng. Người đau ngực dùng nhiều đơn sâm và tam thất. Người tăng huyết áp, dùng nhiều hoa cúc, ít đảng sâm.
Hoa mắt, chóng mặt: Hoa cúc trắng 15g, hoa thiên lý 15g, ngải cứu 10g, rau má 10g, lá đinh lăng 10g, sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần trong ngày, uống liền 1 tuần.
Bổ máu, sáng mắt: Hoa cúc 30g, lá dâu phơi sương 30g, dùng nước nấu kỹ, bỏ bã, lại nấu đặc, cho ít mật ong cô thành dạng cao, mỗi lần uống 15g với nước đun sôi để nguội.
Mụn cóc: Hoa cúc 50g, dùng rượu trắng 40 độ 150ml ngâm trong 3 ngày, bỏ bã, thêm nước vừa đủ, tiềm với đường phèn, ngày 1 lần, dùng liền 3 ngày là 1 liệu trình. Ngưng thuốc, theo dõi trong 3 ngày, nếu chưa thấy hiệu quả thì dùng tiếp liệu trình thứ hai.
Viêm tuyến vú: Hoa cúc vàng 30g, kim ngân hoa 15g, bồ công anh 15g, cam thảo 10g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần trong ngày, uống cho đến lúc lành bệnh.
Nước hoa cúc: Hoa cúc tươi 50g sau khi hãm nước sôi 15 phút, thêm ít mật ong. Có thể hãm 2 lần, uống ấm. Có tác dụng làm đẹp sáng mắt và sống lâu.
Cháo hoa cúc: Hoa cúc 20g, gạo tẻ 100g. Gạo vo sạch dùng lửa nhỏ nấu cháo, thêm hoa cúc đã rửa sạch nấu trong 5 phút. Có tác dụng nuôi dưỡng gan huyết, làm đẹp.
Trà hoa cúc: Hoa cúc vừa đủ. Sau khi dùng nước sôi hãm 15 phút, để nguội, dùng rửa chỗ mắt bị phù, ngày 1 - 2 lần. Công hiệu thanh nhiệt, sáng mắt, chống phù.
Nước hoa cúc, đại hoàng: Hoa cúc 15g, hoa mai 10g, kim ngân hoa 10g, đơn sâm 10g, bạch chỉ 10g, đại hoàng 10g, tất cả sắc lấy nước cốt, chứa trong lọ, sử dụng sau. Dùng gạc tiệt trùng thấm nước thuốc đắp nóng tại chỗ, ngày 2 lần, mỗi lần 30 phút. Công hiệu thanh nhiệt giải độc, hành khí giải uất (chống ứ tắc), chữa mụn trứng cá.
Bột hoa cúc, phục linh: Hoa cúc trắng 1 kg, bạch phục linh 0,5kg. Hai vị thuốc tán bột thật mịn. Mỗi lần dùng 10g uống với rượu ấm trước bữa ăn, ngày 3 lần. Công hiệu dưỡng nhan sắc. Thích hợp cho người có sắc mặt tiều tụy.
