"Thủ phạm" là hồ chứa thủy điện
Cụ thể, theo báo cáo của Viện Vật lý địa cầu sáng 11/5, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, ngày 19-4-2022, Đoàn kỹ thuật (gồm các chuyên gia, các nhà khoa học) do Viện Vật lý địa cầu thành lập đã tổ chức đi khảo sát thực địa, đánh giá hoạt động động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum và lân cận (trong đó hoạt động có điều tra động đất M = 4,5 đã xảy ra vào ngày 18-4). Đoàn kỹ thuật làm việc từ ngày 19 đến 29/4. Đoàn liên ngành Bộ KH&CN và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (bao gồm cả nhà quản lý) làm việc từ ngày 26 đến 29/4.
Theo kết quả kiểm tra, khảo sát, đánh giá ảnh hưởng của động đất, cho đến thời điểm hiện tại, Viện Vật lý địa cầu kết luận các trận động đất xảy ra từ tháng 3-2021 đến 4-2022 có độ lớn M = 1,6 - 4,5 tại khu vực huyện Kon Plông, Kon Tum và lân cận gây chấn động lớn nhất là cấp V theo thang MSK-64. Với cường độ chấn động như vậy là chưa đến mức độ nghiêm trọng.
Hàng trăm trận động đất gây xáo trộn cuộc sống người dân ở khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum.
Nhận định bước đầu của Viện Vật lý địa cầu, động đất khu vực huyện Kon Plông, Kon Tum là động đất kích thích gây ra do hồ chứa. Tuy nhiên để khẳng định nguyên nhân phát sinh động đất và có cơ sở để dự báo xu thế hoạt động động đất và cường độ của động đất trong tương lai nhằm đánh giá khả năng gây thiệt hại cho các công trình dân sinh và thủy điện, cần có những khảo sát, quan trắc và nghiên cứu chi tiết về địa chất kiến tạo và chế độ địa chấn trong khu vực tỉnh Kon Tum và lân cận.
Theo Viện Vật lý địa cầu, các kết quả nghiên cứu trước đây về chế độ kiến tạo và hoạt động động đất tại khu vực Kon Tum và lân cận chưa đủ độ chi tiết để có thể đánh giá về nguyên nhân và mức độ nguy hiểm của động đất đối với các công trình dân sinh và thủy điện. Đồng thời, chưa có những nghiên cứu chi tiết về động đất kích thích trong khu vực. Vì vậy cần có nghiên cứu chi tiết để phục vụ xác định nguyên nhân, mức độ nguy hiểm động đất và đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp, đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ/ngành, địa phương và các đơn vị quản lý khai thác thủy điện trên địa bàn.
Cần nghiên cứu chuyên sâu
TS Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu cho biết, động đất kích thích xảy ra khi hồ chứa thủy điện hoặc thủy lợi hoạt động tích nước, tạo sức ép lên hệ thống đứt gãy bên dưới khiến động đất xảy ra sớm hơn so với hoạt động tự nhiên.
Tại Việt Nam, động đất kích thích từng xảy ra tại thủy điện Hòa Bình, thủy điện Sông Tranh 2, thủy điện Đắk Đrink. Trong đó, động đất kích thích xảy ra tại sông Tranh 2 kéo dài từ năm 2012 đến nay với hàng trăm trận. Hiện tượng này có thể kéo dài vài năm, thậm chí vài chục năm như từng xảy ra tại Ấn Độ.
Tuy nhiên, các nhà khoa học nhận định, kết quả nghiên cứu trước đây về chế độ kiến tạo và hoạt động động đất tại khu vực Kon Tum và lân cận chưa đủ độ chi tiết, đồng thời, chưa có những nghiên cứu chi tiết về động đất kích thích trong khu vực. Vì vậy, cần có thêm nghiên cứu chi tiết để phục vụ xác định nguyên nhân, mức độ nguy hiểm động đất và đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp. Đoàn khảo sát kiến nghị cần có những khảo sát, quan trắc và nghiên cứu chi tiết về địa chất kiến tạo và chế độ địa chấn trong khu vực Kon Tum và lân cận.
Viện Vật lý Địa cầu đề xuất sớm phê duyệt và triển khai "Nghiên cứu đánh giá hoạt động động đất khu vực tỉnh Kon Tum và lân cận phục vụ công tác phòng tránh giảm nhẹ thiên tai do động đất gây ra" với các nội dung chính là làm rõ nguyên nhân phát sinh chuỗi động đất xảy ra tại huyện Kon Plông và lân cận;
Mối liên hệ giữa hoạt động động đất và tích nước hồ chứa; dự báo xu thế hoạt động động đất; đánh giá độ nguy hiểm và xây dựng các kịch bản ứng phó có thể xảy ra cho khu vực huyện Kon Plông và lân cận. Quá trình triển khai cần có sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, địa phương và các đơn vị quản lý khai thác thủy điện trên địa bàn.
Trước mắt, các nhà khoa học kiến nghị các bên liên quan thiết lập nhanh mạng trạm quan sát động đất địa phương (dự kiến gồm 8 trạm, trong đó có 3 trạm đã triển khai từ tháng 5/2021) tại huyện Kon Plông và lân cận, phục vụ công tác báo tin động đất kịp thời. Bên cạnh đó, thực hiện ngay nhiệm vụ tuyên truyền và hướng dẫn các kỹ năng ứng phó khi động đất xảy ra cho nhà quản lý và người dân.
Tính riêng từ đầu tháng 5 đến nay, động đất đã liên tiếp xảy ra tại huyện Kon PLông và khu vực lân cận với tổng số 9 trận. Trước tình hình trên, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã yêu cầu Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chỉ đạo Viện Vật lý địa cầu tiếp tục thực hiện quan trắc, giám sát động đất tại khu vực nêu trên, báo tin kịp thời cho các cơ quan và nhân dân biết để chủ động ứng phó phù hợp.
Yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và các cơ quan liên quan tổ chức kiểm tra, nghiên cứu, đánh giá cụ thể nguyên nhân, mức độ và nguy cơ ảnh hưởng của động đất và công bố để chính quyền và nhân dân biết chủ động ứng phó phù hợp, tránh gây tâm lý hoang mang trong nhân dân.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Sáng 10/5: Báo động xuất hiện Virus Rota, viêm gan gây tử vong bất thường, chưa có thuốc trị | SKĐS
