Tăng mỡ máu là một chứng bệnh gặp khá phổ biến. Đây là bệnh liên quan mật thiết đến thói quen ăn uống cũng như chế độ sinh hoạt của mỗi người, nhất là người cao tuổi. Tác hại của tăng mỡ máu là rất đáng được quan tâm vì có thể gây những biến chứng như gan nhiễm mỡ, tăng huyết áp, tai biến mạch máu não...
Mỡ máu là gì?
Mỡ máu gồm cholesterol và triglyceride. Cholesterol là một chất béo có tên là steroid có ở màng tế bào của tất cả các mô tổ chức trong cơ thể. Phần lớn cholesterol không có nguồn gốc từ thức ăn mà được gan tổng hợp nên từ các chất béo bão hòa, một phần nhỏ cholesterol được hấp thu từ thức ăn như trứng, sữa, não, thịt đỏ, mỡ động vật... Cholesterol rất cần cho sự hoạt động của màng các tế bào và rất cần cho các hoạt động khác của cơ thể để sản xuất ra nội tiết tố và cũng là thành phần rất quan trọng của muối mật.
Chất triglyceride được hình thành khi chất axit béo loại tự do được hấp thu qua gan sẽ được chuyển thành cholesterol, nếu lượng axit béo tự do bị dư thừa không được hấp thu ở gan thì chúng sẽ trở thành triglyceride...
Vì sao bị tăng cholesterol và triglyceride máu?
Khi cholesterol hoặc triglyceride máu vượt quá giới hạn bình thường thì được gọi là tăng. Cholesterol máu bình thường <5,2mmol/l, khi vượt quá chỉ số bình thường này được coi là tăng cholesterol máu. Khi triglyceride máu trên 2,3mmol/l được gọi là triglyceride cao. Còn khi tăng cả cholesterol và triglyceride thì được gọi là tăng mỡ máu hỗn hợp.
Tăng cholesterol máu là do chế độ ăn không hợp lý như ăn quá nhiều mỡ động vật, phủ tạng động vật, trứng (nhất là lòng đỏ trứng), sữa toàn phần, bơ, thịt đỏ, lòng động vật, tôm trong các bữa ăn hằng ngày. Tiếp đến là người béo phì, ngoài ra, người ta cũng có thể gặp do di truyền, mắc một số bệnh về rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, các bệnh về gan.
Tăng triglyceride hay gặp nhất là do uống quá nhiều rượu, béo phì, di truyền, lười vận động hoặc rối loạn gen chuyển hóa, các bệnh viêm gan...
Vậy cần làm gì để ngăn chặn tăng cholesterol, triglyceride?
Hạn chế ăn mỡ động vật và nên thay bằng dầu thực vật trong các bữa ăn hằng ngày. Không nên ăn nhiều lòng động vật mà nên ăn nhiều cá, mỗi tuần nên ăn từ 2 - 3 lần cá thay thịt. Cần tăng cường ăn rau, hoa quả.
Không nên uống rượu, bia hoặc uống quá nhiều rượu, bia hàng ngày, nhất là các loại rượu tự nấu, tự pha chế và rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ. Với người cao tuổi thì không nên ăn quá nhiều tinh bột. Nên ăn nhiều rau trong các bữa ăn, sau mỗi một bữa ăn nên có trái cây để ăn như cam, bưởi, táo, nho...
Tăng cường vận động cơ thể: Mỗi ngày nên đi bộ hoặc tập các môn thể thao phù hợp với sức khỏe từng người khoảng chừng 30 - 60 phút chia làm 2 - 3 lần, không nên chơi thể thao hoặc đi bộ liền một lúc 60 phút. Hạn chế tăng cân, béo phì. Nên đi khám bệnh và xét nghiệm mỡ máu định kỳ, khi có hiện tượng tăng mỡ máu, bác sĩ sẽ tư vấn và kê đơn thuốc phù hợp. Tuyệt đối không nên tự động mua thuốc để điều trị mỡ máu khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
BS. Bùi Thanh Hà
