Hiểu đúng về viêm gan mạn tính

Thể nhẹ là thể không tiến triển hoặc tiến triển rất chậm và không đưa đến xơ hoặc ung thư gan, còn thể nặng là thể viêm hoại tử dồn dập hoặc nhiều đợt tiến triển tấn công vào tế bào gan để rồi cuối cùng đưa đến xơ và ung thư hóa.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm gan mạn tính

Do nhiễm virut gây viêm gan, ký sinh trùng: Các loại virut gây viêm gan qua đường máu  như viêm gan B, C, D, G và những virut khác như: CMV, EBV, virut herpes, virut quai bị, virut Rubella,... Virut viêm gan B, C, D, G còn diễn tiến thành viêm gan mạn tính, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, suy gan và ung thư gan.

Ký sinh trùng gây bệnh viêm gan: Ký sinh trùng Plasmodium falciparum sống ký sinh tại gan, gây bệnh sốt rét, làm gan sưng to thương tổn tế bào gan, nếu việc điều trị không đạt hiệu quả, dẫn đến bị viêm gan, nặng hơn nữa là xơ gan.

Mắc một số loại amip cũng có thể gây viêm gan amip.

Do lạm dụng chất cồn là tình trạng viêm và hoại tử tế bào gan và có thể diễn tiến đến xơ gan do rượu bia. Khoảng 90% người lạm dụng rượu, bia bị gan nhiễm mỡ, 20% đến 40% bị viêm gan, 10% đến 25% dẫn tới xơ gan. Người bệnh xơ gan có khoảng 3% đến 7% dẫn tới ung thư gan.

Dùng thuốc không đúng cách là một vấn đề khá phổ biến hiện nay do thói quen sử dụng thuốc không đúng cách, lạm dụng thuốc dẫn đến quá liều hoặc kéo dài, tự ý uống thuốc. Hầu hết các thuốc dù được dùng bằng đường uống, đường tiêm, xịt hít qua mũi hay dán trên da... đều được chuyển hóa tại gan. Sự tích tụ thuốc do lạm dụng thuốc không được chuyển hóa và khử độc có thể gây ngộ độc và gây viêm gan do thuốc.

Do các chất độc hại trong

thực phẩm “bẩn”: Thực phẩm “bẩn” không chỉ chứa những loại virut, vi khuẩn, ký sinh trùng mà còn chứa rất nhiều các loại chất hóa học, chất bảo quản, tồn dư chất bảo vệ thực vật, kháng sinh, chất tạo nạc... Các chất này chính là nguyên nhân của 200 căn bệnh, từ tiêu chảy đến ung thư. Ước tính mỗi năm có đến 600 triệu người mắc bệnh. Khi vào cơ thể, các chất độc hại trong thực phẩm “bẩn” khiến gan sớm suy yếu vì nhiễm độc. Sử dụng các loại thực phẩm “bẩn” đặc biệt có chứa độc tố vi nấm Aflatoxin chính là “thủ phạm” gây ung thư.

Do gan nhiễm mỡ không do rượu: Là tình trạng tích tụ mỡ trong tế bào gan, với tỷ lệ bệnh dao động trong khoảng 15 - 30% dân số tùy theo quốc gia và có xu hướng ngày càng phổ biến. Trước đây, người ta nghĩ rằng bệnh không có gì nguy hiểm, nhưng 10 - 20% bệnh nhân gan nhiễm mỡ kèm men gan tăng có thể diễn tiến đến xơ gan hay ung thư gan. Gan nhiễm mỡ thường liên quan với tình trạng thừa cân hay béo phì, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, ít vận động thể lực...

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới viêm gan.

Tổn thương thế nào?

Tổn thương chính trong viêm gan mạn, nhất là viêm gan mạn hoạt động là tổn thương giải phẫu bệnh, đây cũng là một tiêu chuẩn chính trong chẩn đoán bệnh. Các tổn thương thường phối hợp giữa thâm nhiễm tế bào viêm, hoại tử và xơ hóa.

Thâm nhiễm tế bào viêm chủ yếu là ở khoảng cửa, làm cho khoảng cửa bị giãn rộng, viêm còn xảy ra ở quanh các tiểu thùy gan, với các tế bào gan bị hoại tử. Các tế bào viêm thâm nhiễm chủ yếu là các tế bào viêm đơn nhân, nhất là tế bào lympho và tương bào, tế bào đơn nhân, đôi khi còn có tế bào đa nhân trung tính và ái toan.

Hoại tử tế bào gan thường nặng và lan rộng, đặc biệt là hoại tử từng đám nhỏ vài ba tế bào ở chỗ tiếp cận với khoảng cửa gọi là hoại tử kiểu mối gặm, rất đặc trưng cho VGM hoạt động. Một loại hoại tử khác cũng thường gặp là hoại tử kiểu cầu nối, nối liền khoảng cửa và tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy. Trong trường hợp hoại tử cấp và nặng như trong thể bán cấp có hoại tử đám hoặc mảng.

Xơ và nốt tân tạo thay đổi ít nhiều tùy theo giai đoạn diễn tiến của bệnh. Trong giai đoạn sau, xơ chiếm ưu thế và làm cho cấu trúc gan hoàn toàn bị đảo lộn, đồng thời có sự xuất hiện của nốt tân tạo, còn biểu hiện viêm thì lại giảm dần cho hình ảnh giải phẫu bệnh như trong xơ gan và cuối cùng có thể bị ung thư hóa.

Biểu hiện của viêm gan mạn

Triệu chứng khởi đầu có thể biểu hiện những đợt rầm rộ như trong viêm gan cấp (l/3 trường hợp), phần còn lại thường âm thầm làm phần lớn bệnh nhân không nhận biết được, thường chỉ biểu hiện bởi triệu chứng cơ năng chung là mỏi mệt, cảm giác nặng tức vùng hạ sườn phải, nhiều lúc có đau cơ, đau khớp hoặc nhiều lúc chỉ có cảm giác nhức mỏi chung chung.

Trong những đợt tiến triển, các triệu chứng thường phong phú và rầm rộ hơn với sốt, vàng da, vàng mắt, nước tiểu vàng hoặc sẫm màu, đau cơ, đau khớp, nhất là đau tức vùng gan và ngứa.

Khám thấy gan to vừa, căng chắc, ấn đau tức, vàng da, vàng mắt, hồng ban và giãn mạch hình sao. Có thể có lách to, cổ trướng...

Các biểu hiện ngoài gan có thể gặp: ban da, viêm tuyến giáp tự miễn Hashimoto, viêm mạch, viêm cầu thận, hội chứng Sjogren, viêm đại trực tràng loét chảy máu, thiếu máu, chảy máu do giảm tiểu cầu.

Giai đoạn sau khi đã có biến chứng xơ gan, các biểu hiện viêm thường giảm dần, thay vào đó là các triệu chứng của xơ gan với cổ trướng và suy gan là nổi bật; hoặc các triệu chứng của ung thư gan với gan rất lớn, cứng, có nhiều khối u lổn nhổn.

Để chẩn đoán nguyên nhân và mức độ, giai đoạn bệnh cần làm các xét nghiệm huyết học, sinh hóa, miễn dịch và chẩn đoán hình ảnh.