ĐTN là dạng bệnh do rối loạn hệ thống nội tiết khiến cơ thể không tiết đủ hormon ADH. Hậu quả của việc thiếu ADH là thận không thể tái hấp thu được nước trong cơ thể nên dẫn tới hiện tượng đi tiểu nhiều (4-8 lít/ngày) so với mức bình thường (1,5 lít/ngày). Do mất nhiều nước qua nước tiểu, nên người bệnh sẽ thường xuyên cảm thấy khát và cần được uống nhiều nước.
Các dạng đái tháo nhạt
ĐTN trung ương: Do tuyến yên hoặc vùng dưới đồi bị phá hủy, lượng hormon ADH sản xuất bị giảm, hậu quả là cơ thể thiếu hormon ADH nên đi tiểu rất nhiều.
ĐTN do thận: Nguyên nhân là do các khiếm khuyết ở ống thận là phần cấu trúc có chức năng thải hoặc tái hấp thu nước. Khi đó hoạt động của thận không chịu ảnh hưởng của hormon ADH nữa nên sẽ thải rất nhiều nước tạo ra nhiều nước tiểu.
ĐTN ở phụ nữ có thai: Một số phụ nữ có thai bị ĐTN do nhau thai của họ tiết ra một loại enzym có khả năng phá hủy hormon ADH. Bệnh thường xuất hiện ở 3 tháng cuối.
Bệnh ĐTN sẽ thường xuất hiện ở những bệnh nhân bị hạ kali máu, tăng canxi máu hay bị giảm sự cô đặc nước tiểu (giảm tái hấp thu). Tuy nhiên có tới 30% số bệnh nhân bị ĐTN không thể tìm được nguyên nhân.
Do mất nhiều nước qua nước tiểu nên người bệnh thường xuyên cảm thấy khát.
Biểu hiện nhận biết
Khi thấy mình có những biểu hiện sau, bạn nên nghĩ đến bệnh ĐTN:
Nổi bật nhất vẫn là biểu hiện đái rất nhiều và uống cũng rất nhiều. Cũng giống như bệnh nhân đái tháo đường, bệnh nhân thường đái từ 4-8lít/ngày, có thể tới 15-20 lít/ngày vì thế trung bình 30-60 phút họ phải đi tiểu 1 lần, kể cả ban đêm. Mức độ khát nước rất dữ dội khiến bệnh nhân phải uống nước liên tục, một số người có thể bị mất nước nặng với những biểu hiện như môi khô, tim đập nhanh, huyết áp tụt, thậm chí hôn mê.
Bệnh nhân ĐTN rất ít khi bị sút cân và không bao giờ có hiện tượng kiến bâu vào nước tiểu (khác với đái tháo đường) vì vậy, cần đi khám bác sĩ ngay nếu thấy mình đi tiểu nhiều, nước tiểu nhạt màu, không có đường và việc uống ít nước chỉ làm bạn thêm khó chịu chứ không giảm tiểu tiện.
Điều trị bệnh đái tháo nhạt
Để chẩn đoán xác định ĐTN, tất cả các bệnh nhân nghi ngờ đều phải thực hiện test nhịn uống tại bệnh viện có chuyên khoa nội tiết để chẩn đoán chắc chắn đái tháo nhạt và thể ĐTN (do thận hay do tuyến yên).
Các xét nghiệm giúp chẩn đoán nguyên nhân bao gồm: Xét nghiệm máu, nước tiểu, siêu âm để chẩn đoán bệnh thận mạn tính. Chụp cộng hưởng từ sọ não phát hiện các tổn thương tuyến yên.
Với mọi bệnh nhân ĐTN thì điều trị đầu tiên và quan trọng nhất là phải uống đủ nước. Lượng nước uống vào gần tương đương với lượng nước tiểu ra.
Phương thức điều trị phụ thuộc vào từng loại bệnh ĐTN cụ thể như:
ĐTN trung ương: Nếu bệnh gây ra bởi các bệnh lý vùng dưới đồi - tuyến yên như u tuyến yên thì cần điều trị bệnh chính này trước, ví dụ phẫu thuật loại bỏ khối u. Với những bệnh nhân bị nhẹ thì có thể chỉ cần dùng thuốc 1 lần vào buổi tối để đảm bảo có giấc ngủ ngon.
ĐTN do thận: Nguyên nhân của bệnh là do thận không đáp ứng với kích thích của ADH, nên điều trị demopressin sẽ không có hiệu quả. Bệnh nhân cần ăn chế độ nhạt để hạn chế việc tạo nhiều nước tiểu và uống đủ nước để tránh bị mất nước. Nếu bệnh do thuốc thì ngừng các thuốc này có thể làm giảm hoặc hết bệnh. Tuy nhiên phải trao đổi, xin ý kiến thầy thuốc chuyên khoa trước khi quyết định ngừng thuốc.
ĐTN ở phụ nữ có thai: Phần lớn các bệnh nhân này có đáp ứng tốt với thuốc demopressin. Bệnh sẽ tự hết ngay sau sinh.
Lời khuyên của thầy thuốc
ĐTN là bệnh ít gặp, có thể điều trị được nhưng lại gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống người bệnh, đôi khi cũng có thể gây biến chứng mất nước nặng. Vì thế, những người bị tiểu nhiều và khát nước nhiều cần đi khám bệnh sớm. Những người đã được chẩn đoán bị ĐTN cần uống thuốc đều và uống đủ nước. Lượng nước uống vào gần tương đương với lượng nước tiểu. Với những bệnh nhân bị bệnh nhẹ có thể bác sĩ chỉ khuyên uống 2-3 lít nước/ngày mà không cần dùng thuốc.