Vi khuẩn Salmonella - mối nguy toàn cầu
Gần một tuần qua, tám bệnh viện trên địa bàn TP. HCM đã tiếp nhận hơn 300 trường hợp bị ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì. Kết quả bước đầu từ Sở Y tế TP. HCM cho thấy, phần lớn ca bệnh đều có biểu hiện nhiễm khuẩn đường ruột, do vi khuẩn Salmonella - một tác nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm và tiêu chảy trên toàn cầu.
Salmonella là một trong bốn nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiêu chảy là bệnh phổ biến nhất do thực phẩm không an toàn, với khoảng 550 triệu người mắc bệnh mỗi năm, trong đó có 220 triệu trẻ em dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, Salmonella cũng là nguyên nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm tập thể trong thời gian qua.
Triệu chứng và mức độ nguy hiểm
Người nhiễm khuẩn Salmonella thường có các triệu chứng đặc trưng như sốt, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn và nôn mửa. Các triệu chứng xuất hiện sau 6 - 72 giờ (thường là 12 - 36 giờ) kể từ khi ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn và bệnh thường kéo dài từ 2 - 7 ngày.
Phần lớn các trường hợp nhiễm khuẩn Salmonella có triệu chứng nhẹ, người bệnh có thể tự hồi phục mà không cần điều trị. Tuy nhiên, ở trẻ em và người cao tuổi, tình trạng mất nước có thể trở nên nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Con người thường bị nhiễm Salmonella do ăn phải thực phẩm có nguồn gốc động vật bị nhiễm khuẩn như trứng, thịt, thịt gia cầm và sữa. Ngoài ra, rau xanh bị ô nhiễm phân cũng có thể là nguồn lây. Vi khuẩn còn truyền từ người sang người qua đường phân - miệng hoặc khi tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, kể cả vật nuôi trong gia đình như gà, vịt, lợn, bò, chó, mèo… Những vật nuôi này thường không có biểu hiện triệu chứng bệnh.
Vi khuẩn Salmonella là tác nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm.
Nguồn truyền nhiễm chính:
- Người bệnh là nguồn lây quan trọng, có truyền vi khuẩn cho người khác ngay trong thời kỳ ủ bệnh.
- Người khỏi bệnh vẫn mang vi khuẩn: Sau khi hết triệu chứng, đa số người bệnh vẫn đào thải vi khuẩn ra môi trường trong 2 - 3 tuần, một số ít có thể tiếp tục thải khuẩn ra môi trường trong 2 - 3 tháng sau khi hồi phục (được gọi là người lành mang Salmonella).
Động vật nuôi trong nhà như chó, mèo hoặc thú cưng có thể mang vi khuẩn do tiếp xúc với môi trường bên ngoài.
Salmonella có thể tồn tại ở nhiều nơi trong gia đình và nhà hàng như bếp ăn, bồn rửa, tay nắm cửa, tay cầm tủ lạnh, lò vi sóng… Vì vậy, cần vệ sinh những vị trí này mỗi tuần, sử dụng khăn lau sạch hoặc khăn khử trùng nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn.
Các biện pháp phòng ngộ độc thực phẩm do Salmonella
Để phòng ngộ độc thực phẩm do Salmonella, người dân cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm, cụ thể:
- Khi giết mổ gia súc, gia cầm, tuyệt đối không để phân hoặc lông dính vào thịt và phủ tạng. Lòng phải làm kỹ, rửa sạch, luộc chín và ăn ngay. Không ăn tiết canh, thịt tái.
- Thức ăn dự trữ hoặc còn thừa cần được nấu lại trước khi ăn. Cẩn trọng với các món nguội như thịt đông, patê… vì dễ nhiễm khuẩn. Nếu có điều kiện, nên bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh và ăn ngay sau khi hâm nóng.
- Khi ăn ngoài, tránh chọn quán ăn ẩm thấp, bụi bẩn, có bát đũa, bàn ghế không sạch sẽ.
- Chọn thực phẩm tươi sống: rau, quả ăn sống phải được ngâm và rửa kỹ bằng nước sạch, trái cây nên rửa và gọt vỏ trước khi ăn.
- Nấu chín kỹ để tiêu diệt vi khuẩn. Ăn ngay trong vòng 2 giờ sau khi nấu; nếu để lâu hơn 5 tiếng, phải đun kỹ lại trước khi ăn.
- Tránh nhiễm chéo: thức ăn chín có thể bị nhiễm mầm bệnh nếu tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm sống hoặc bề mặt bẩn, do đó, cần bảo quản riêng biệt và hợp vệ sinh.
- Giữ bếp và dụng cụ sạch sẽ: khăn lau bát đĩa cần được luộc nước sôi, thay thường xuyên. Không dùng thức ăn ôi thiu, quá hạn, và nên che đậy thực phẩm trong hộp kín, lồng bàn hoặc tủ kính.
- Nước sạch là yếu tố quan trọng: nước dùng nấu ăn phải không màu, không mùi lạ, không chứa mầm bệnh. Nên đun sôi nước trước khi làm đá uống, đặc biệt khi dùng cho trẻ nhỏ.
Tóm lại, vi khuẩn Salmonella là tác nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm, có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát. Thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm đúng cách là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.
