Hệ tiêu hóa và những vấn đề cần biết

Hệ tiêu hóa hoạt động như thế nào?

Hệ tiêu hóa ở người được chia làm 2 phần: Ống tiêu hóa bao gồm miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng, hậu môn. Tuyến tiêu hóa gồm tuyến nước bọt, tuyến tiêu hóa tụy, gan, mật.

Quá trình tiêu hóa bắt đầu hoạt động khi thức ăn được đưa vào miệng. Cơ hàm giúp nghiền thức ăn thành miếng nhỏ. Nước bọt được  tiết ra từ tuyến nước bọt giúp làm ướt, mềm thức ăn đồng thời có chứa các enzym giúp phân hủy tinh bột, protein thành các  phân tử nhỏ và đơn giản hơn.

Thức ăn sau khi được cắt nhỏ bắt đầu đi xuống họng rồi xuống thực quản. Thực quản tiếp nhận thức ăn và chuyển xuống dạ dày bằng các cơ co thắt (hay nhu động). Thực quản và dạ dày được ngăn bởi cơ vòng thực quản dưới, hay còn gọi là “van”. Chiếc “van” này giúp thức ăn ở dạ dày không bị trào ngược lên thực quản.

(Ảnh minh họa)

Tại dạ dày, hoạt động co bóp cùng axit dạ dày sẽ phân giải thức ăn thành dạng bán lỏng. Trong ruột non, quá trình tiêu hóa diễn ra phần lớn tại đây với sự hỗ trợ của dịch mật, dịch tụy và dịch ruột. Các tế bào biểu mô ruột chứa nhiều vi nhung mao giúp tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn. Trong ruột già, thức ăn di chuyển chậm hơn để tạo điều kiện cho quá trình lên men của hệ vi khuẩn đường ruột diễn ra. Tại đây nước được hấp thụ và chất thải lưu trữ dưới dạng phân để thải ra ngoài theo đường đại tiện qua ống hậu môn và hậu môn.

Vi khuẩn có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Ở đoạn trên của ống tiêu hóa, các vi khuẩn tham gia vào quá trình tiêu hóa bằng cách lên men thức ăn đã nghiền nát. Carbohydrate làm sản sinh axit béo chuỗi ngắn. Các tế bào ruột già dùng axit béo này như một loại nguyên liệu. Nhờ đó, nhu động ruột được kích thích giúp các vấn đề tiêu hóa diễn ra trơn tru. Từ đó ngăn chặn và cải thiện được táo bón, biếng ăn, tiêu chảy.

Những vấn đề phổ biến của hệ tiêu hóa mà bạn nên biết

Hệ thống tiêu hóa đóng vai trò khá quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Tiêu biểu là đường ruột. Trong cuốn Nhân tố Enzyme của giáo sư Hiromi Shinya (Giáo sư chuyên ngành phẫu thuật tại Đại học Y Albert Einstein, Trưởng khoa nội soi bệnh viện Beth Israel) có viết rằng “Đường ruột chính là bộ não thứ 2 biết tự suy nghĩ”.

Chính vì vậy, khi đường ruột gặp vấn đề, một mắt xích quan trọng trong hệ thống tiêu hóa bị chệch gây ảnh hưởng đến cả hệ thống. Các bệnh thường gặp phổ biến khi hệ tiêu hóa “gặp nạn” như:

- Trào ngược dạ dày thực quản

- Bệnh viêm đại tràng, bệnh Crohn

- Bệnh trĩ

- Rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy…

Rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy là vấn đề phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh có thể do ăn phải thức ăn đã bị ôi thiu nhiễm khuẩn hoặc thức ăn có chứa độc tố vi khuẩn tiết ra, các loại độc tố này gây tác động lên niêm mạc ruột và ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, vi khuẩn gây hại theo thức ăn, đồ uống xâm nhập vào cơ thể gây ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột.

(Ảnh minh họa)

Khi số lượng hại khuẩn tăng, chúng tiết độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột, thành đại tràng, xâm lấn và tấn công lợi khuẩn bằng cách tranh chỗ bám, thức ăn, dinh dưỡng… Không đủ lợi khuẩn sẽ không hỗ trợ cơ thể sản xuất và tổng hợp vitamin, enzyme khiến việc tiêu hóa thức ăn, hấp thu dinh dưỡng kém và dần suy yếu. Từ đó gây ra vấn đề táo bón, tiêu chảy, hay biếng ăn.

Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh tiêu hóa mạn tính gây chứng ợ nóng, khó tiêu. Bệnh do van giữa thực quản và dạ dày suy yếu khiến axit dạ dày hoặc dịch mật trào ngược từ dạ dày lên thực quản.

Bệnh Crohn, viêm đại tràng là xuất hiện hiện những tổn thương thực thể (ổ viêm, viêm từng vùng) trên niêm mạc ruột, đại tràng. Bệnh có thể khiến bụng đau quặn, ăn không ngon, mất ngủ, đi ngoài nhiều lần phân nát, lỏng…