Vào ngày 13/7/2017, Bộ Tư Pháp Mỹ đã buộc tội 412 nhân viên y tế (bác sĩ, dược sĩ, y tá) lạm dụng cung cấp thuốc giảm đau opioid, gây thiệt hại 1,3 tỉ USD và làm gia tăng tỉ lệ tử vong do sử dụng thuốc quá liều.
Tìm hiểu về thuốc giảm đau opioid
Thuốc opioid thuộc nhóm thuốc kê đơn và thường được các thầy thuốc chỉ định trong điều trị giảm đau do chấn thương hay do phẩu thuật hoặc trong các bệnh lý mạn tính như ung thư.
Thuốc opioid được chia làm 2 nhóm: nhóm có nguồn gốc tự nhiên chiết xuất từ thuốc phiện (opium, morphin, codein) và nhóm có nguồn gốc tổng hợp (hydrocodon, heroin, fentanyl, tramadol…).
Khi vào cơ thể, thuốc opioid sẽ liên kết với các thụ thể opioid tập trung nhiều ở hệ thống thần kinh trung ương, ngoại biên và đường tiêu hóa… Tác động giảm đau của thuốc opioid là làm giảm phản ứng đau của cơ thể do giảm truyền các tín hiệu đau đến não và tăng ngưỡng chịu đau của cơ thể.
Thuốc opioid có thể gây chóng mặt, buồn nôn
Thuốc opioid có thể gây ra các tác dụng phụ:
Buồn ngủ (tránh sử dụng cho người lái xe, vận hành máy móc…).
Chóng mặt, buồn nôn.
Suy hô hấp.
Táo bón.
Gây hưng phấn, ảo giác…
Hậu quả của việc lạm dụng
Khi người bệnh lạm dụng thuốc giảm đau opioid trong một thời gian dài để tìm ảo giác khoái cảm sẽ đưa đến nguy cơ nghiện thuốc. Người nghiện thuốc không cưỡng lại được sự thôi thúc sử dụng thuốc để thỏa mãn con thèm thuốc, bất chấp các tác hại do thuốc gây ra và sẽ dẫn đến tình trạng sử dụng thuốc quá liều gây ra tử vong!
Các thuốc opioid tổng hợp như heroin, fentanyl, tramadol… là những loại thuốc đang ngày càng bị lạm dụng do có hoạt tính mạnh. Fentanyl có hoạt tính mạnh gấp 50 lần heroin và gấp 100 lần morphin, được xem là một loại “hàng nóng” do các băng nhóm tội phạm ma túy lén lút đưa vào nước Mỹ để cung cấp cho người nghiện. Ngoài ra, nhiều tổ chức buôn bán ma túy móc nối với các nhân viên y tế, lạm dụng việc kê đơn và phân phối thuốc opioid đến người nghiện.
Các thuốc opioid trước đây chỉ được chỉ định điều trị giảm đau trong giai đoạn cuối của các bệnh lý ung thư. Nhưng hiện nay, nhóm thuốc này đã được mở rộng trong chỉ định điều trị các cơn đau mãn tính như đau lưng, viêm khớp… Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ra việc sử dụng các thuốc opioid ngày càng nhiều, đến mức lạm dụng thiếu kiểm soát và làm gia tăng tỉ lệ tử vong ở nước Mỹ.
Theo trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), nước Mỹ đang trải qua “một cơn đại dịch” với tình trạng gia tăng tỉ lệ tử vong do lạm dụng thuốc opioid. Và đây được xem là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho những người Mỹ dưới 50 tuổi!
CDC cho biết tỉ lệ tử vong do lạm dụng thuốc giảm đau opioid đã tăng gấp 4 lần trong vòng 20 năm qua. Đặc biệt trong vài năm gần đây đã có sự gia tăng nhảy vọt tỉ lệ tử vong do sử dụng quá liều thuốc giảm đau opioid:
- Năm 2014 có 47.055 trường hợp tử vong.
- Năm 2015 có 52.000 trường hợp tử vong.
- Năm 2016 lên đến 59.000 - 65.000 trường hợp tử vong!
CDC đã gióng lên một hồi chuông báo động không chỉ ở nước Mỹ mà cho toàn thế giới, về một “đại dịch” gia tăng tỉ lệ tử vong do lạm dụng thuốc giảm đau opioid. Hệ thống y tế nước ta cũng cần có những biện pháp quản lý chặt chẽ các thuốc gây nghiện, đặc biệt là với nhóm thuốc giảm đau opioid, góp phần phòng chống hiệu quả đối với “đại dịch” này.
