Tại nhiều nước trên thế giới, tử vong do xuất huyết não (XHN) chiếm tỷ lệ cao nhất, và 95% số ca tử vong ấy có nguyên nhân là do THA. XHN (đột quị) là loại bệnh khó điều trị nhất trong các loại bệnh về não, bởi nó xảy ra đột ngột và khả năng đột tử rất cao. Nếu có cứu chữa được thì người bệnh cũng rất dễ bị di chứng bán thân bất toại hoặc mất khả năng ngôn ngữ. Nguyên nhân của hiện tượng XHN là do huyết áp đột ngột tăng cao gây vỡ mạch máu não, khiến cho máu tràn ra não, nếu vỡ lớn gây lụt não thất dẫn đến tử vong nhanh chóng. Nếu vỡ nhỏ máu tràn ra não, đông kết lại thành cục máu, đè ép vào các bộ phận của não, gây di chứng. Nếu chèn ép trung tâm ngôn ngữ sẽ gây mất ngôn ngữ; nếu chèn ép trung tâm vận động sẽ gây liệt. Do vậy những người THA thì cần chú ý đến nguy cơ XHN. Tuy nhiên những người huyết áp thấp cũng có khả năng bị XHN do mệt mỏi quá độ, tinh thần bị ức chế dẫn tới huyết áp tăng cao đột ngột, gây ra XHN.
Những người ở độ tuổi 40-50 thường dễ bị XHN nhất và hiện nay bệnh THA đang có xu hướng trẻ hóa do đó XHN cũng tăng ở người trẻ. Trong một công trình nghiên cứu với người dưới 30 tuổi thuộc đủ mọi ngành nghề cho thấy, số người trẻ bị THA chiếm khoảng 10%. Trong đó phân nửa là do tình thần căng thẳng và áp lực trong công việc gây ra... Các nhà khoa học phát hiện ra rằng, những người làm việc hơn 55 tiếng/tuần có nguy cơ đột quị cao hơn 33%. Tuần làm việc càng dài nguy cơ đột quị càng cao. Đột tử do làm việc quá sức thường có nguyên nhân do đội quị và nó được cho là kết quả từ sự thiết lập lặp đi lặp lại phản ứng của cơ thể trước căng thẳng. Các nhà nghiên cứu cho biết: vận động thể chất kém, cũng có thể liên quan đến giờ làm việc kéo dài và cơn đột quị. Bên cạnh đó, những người làm việc trong nhiều giờ kéo dài cũng có xu hướng phớt lờ các dấu hiệu cảnh báo, dẫn đến trì hoãn việc điều trị. Chẳng hạn buổi chiều hay đau đầu - tín hiệu thời kỳ đầu của bệnh tăng huyết áp. Do vậy nếu trong một thời gian luôn thấy hiện tượng trên, thì cần kiểm tra huyết áp ngay để phát hiện sớm, điều trị kịp thời hiệu quả sẽ tốt hơn.
Cách phòng ngừa xuất huyết não: Nếu mắc THA phải kiểm soát hữu hiệu, không để xảy ra cơn tăng vọt huyết áp. Cần ngăn chặn các cơ hội XHN lẻn vào như: gắng sức quá mức, xúc động mạnh, tắm lạnh bị gió lùa, say rượu, đái đêm, đại tiện phải rặn, bất cẩn lúc chuyển mùa.
BS. Nguyễn Văn Kiểm
