Ngày 17/10, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo khoa học hưởng ứng Ngày Mãn kinh tế giới
TS.BS Trần Thị Thu Hạnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, hiện nay, Việt Nam có khoảng 13–17 triệu phụ nữ trong độ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh, mỗi năm tăng thêm khoảng 200.000 người. Khoảng 20% trong số này có rối loạn cần can thiệp y tế, cho thấy đây là nhóm đối tượng rất lớn.
TS.BS Trần Thị Thu Hạnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương chia sẻ thông tin tại hội thảo.
"Tuổi mãn kinh trung bình của phụ nữ Việt Nam là 48–52 tuổi, còn tiền mãn kinh thường bắt đầu sớm hơn 2–5 năm, có người kéo dài tới hơn 10 năm. Giai đoạn này trùng với thời điểm người phụ nữ đạt đỉnh cao sự nghiệp và ổn định gia đình, nên những rối loạn nội tiết ảnh hưởng mạnh đến chất lượng sống và hiệu quả lao động", TS.BS Trần Thị Thu Hạnh chia sẻ.
Phụ nữ châu Á, trong đó có Việt Nam, ít chia sẻ những rối loạn thầm kín, thường âm thầm chịu đựng, khiến các triệu chứng trở nên nặng hơn, ảnh hưởng đến bản thân, gia đình và xã hội. Ngành y tế vì vậy đã phải đấu tranh để đưa việc chăm sóc sức khỏe tiền mãn kinh – mãn kinh thành hướng dẫn chính thức, với các phác đồ điều trị được công nhận khoa học. Ngày 30/12/2024, Bộ Y tế đã ban hành tài liệu chuyên môn về chăm sóc sức khỏe phụ nữ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh, giúp bác sĩ có cơ sở điều trị an toàn, hiệu quả hơn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có khoảng 25 triệu phụ nữ trên thế giới bước vào giai đoạn mãn kinh, và đến năm 2030 con số này sẽ tăng mạnh. Ở Việt Nam, chỉ riêng Hà Nội đã ước có hàng triệu phụ nữ trong giai đoạn này. Trong xã hội, cụm từ "tiền mãn kinh đấy mà" hay "mãn kinh đấy mà" thường được dùng để mô tả những thay đổi tính cách, phản ánh sự thiếu hiểu biết và thông cảm đúng mức đối với họ.
Ông Đinh Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em phát biểu tại sự kiện.
Theo TS.BS Trần Thị Thu Hạnh, phần lớn phụ nữ không đi khám vì rối loạn nội tiết, mà đến các chuyên khoa khác như tim mạch, cơ xương khớp, tiết niệu, tâm thần… với các triệu chứng như viêm âm đạo, đau khớp, hồi hộp, khó thở, mất ngủ. Nhiều người điều trị kéo dài nhưng không hiệu quả do chưa xác định nguyên nhân là rối loạn nội tiết tiền mãn kinh. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức cho cả nhân viên y tế và cộng đồng là rất cần thiết.
Các nghiên cứu quốc tế cũng cho thấy 40–50% phụ nữ âm thầm chịu đựng các triệu chứng mãn kinh mà không nói ra hay tìm kiếm hỗ trợ y tế.
Theo TS.BS Trần Thị Thu Hạnh để chẩn đoán tiền mãn kinh, không cần xét nghiệm nội tiết để xác định tiền mãn kinh hay mãn kinh. Chỉ cần dựa vào triệu chứng lâm sàng và loại trừ các bệnh lý khác. Người phụ nữ trên 45 tuổi mất kinh 12 tháng liên tiếp (không do thuốc hay can thiệp nội tiết) được xác định là mãn kinh; trước 45 tuổi là mãn kinh sớm, sau 55 tuổi là mãn kinh muộn.
Triệu chứng nổi bật nhất là bốc hỏa, vã mồ hôi, mất ngủ, thường xuất hiện bất kỳ lúc nào, đặc biệt về đêm. Mất ngủ kéo dài khiến người phụ nữ mệt mỏi, dễ cáu gắt, giảm hiệu quả làm việc, gây căng thẳng trong gia đình và môi trường công sở. Ngoài ra còn có rối loạn kinh nguyệt, thay đổi tâm lý, giảm ham muốn, đau nhức xương khớp, rối loạn vận mạch...
Như vậy, rối loạn tiền mãn kinh và mãn kinh không chỉ là vấn đề sinh học, mà còn là vấn đề xã hội và tâm lý. Việc có hướng dẫn quốc gia về chăm sóc sức khỏe phụ nữ giai đoạn này là bước tiến quan trọng, giúp họ được điều trị đúng, được thấu hiểu và bảo vệ quyền lợi sức khỏe.
Năm 2024, Bộ Y tế đã ban hành "Tài liệu hướng dẫn quốc gia về chăm sóc sức khỏe phụ nữ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh" – lần đầu tiên Việt Nam có tài liệu chính thức, đầy đủ về lĩnh vực này. Bộ hướng dẫn gồm 7 chuyên đề, bao quát từ dinh dưỡng, truyền thông – tư vấn đến các biện pháp không dùng thuốc, dùng thực phẩm bổ sung và dùng thuốc (bổ sung nội tiết).
Điểm đột phá của hướng dẫn là chính thức đưa liệu pháp nội tiết tố (HRT) vào khuyến nghị điều trị, giúp bác sĩ có cơ sở an toàn để kê đơn. Hướng dẫn nêu rõ cách cá thể hóa điều trị: lựa chọn thuốc, liều lượng, thời điểm bắt đầu phù hợp từng người, đảm bảo hiệu quả mà vẫn an toàn, giảm nguy cơ tác dụng phụ như ung thư vú hay buồng trứng.
Ngoài liệu pháp nội tiết, tài liệu cũng khuyến khích các biện pháp hỗ trợ tự nhiên và thực phẩm bổ sung giúp giảm các triệu chứng như bốc hỏa, mất ngủ, khô hạn, rối loạn vận mạch, từ đó duy trì sức khỏe và sắc xuân cho phụ nữ lâu hơn.
