Những ngày gần đây, bà con ven biển và cơ quan quản lý môi trường tỉnh Quảng Nam đang hết sức lo lắng trước tình trạng hàng trăm tấn rác thải các loại gồm cả rác sinh hoạt có chữ Trung Quốc lẫn dầu vón cục trôi dạt trải dài khắp biển huyện Núi Thành (Quảng Nam). Cảnh “rác dạt dầu trôi” này không phải lần đầu, lại có “nguồn gốc xuất xứ” rõ ràng từ bên ngoài đang là mối đe dọa cho môi trường biển miền Trung vốn đang trong giai đoạn hồi phục…
Chưa xác định nguyên nhân
Theo những người dân địa phương, từ trước Tết Nguyên đán, họ đã nhận thấy lượng rác thải bất thường này xuất hiện, còn dầu hắc xuất hiện khoảng 2 tuần nay. Ban đầu, dầu hắc bám vào ngư cụ của ngư dân rồi trôi dạt vào bờ biển, sau đó là cả một lượng lớn bao bì nilon, chai lọ nhựa, thủy tinh cũng bị sóng đánh tấp vào bờ biển đoạn dài chừng 7km từ xã Tam Quang đến xã Tam Nghĩa (huyện Núi Thành, Quảng Nam).
Sau khi có phản ánh từ người dân, ngày 6/2, đoàn công tác Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Quảng Nam đã xuống kiểm tra trực tiếp và ghi nhận số lượng lớn dầu mỡ vón cục trên bãi biển khu vực biển Rạng từ quán Cây Bàng, xã Tam Quang đến khu Resort Chu Lai, xã Tam Nghĩa, huyện Núi Thành. Dầu vón cục có màu nâu đen, kích thước khoảng 0,5-10cm, xuất hiện rải rác dọc theo bờ biển, chiều dài đoạn bờ biển bị ô nhiễm khoảng 7km, dầu vón cục còn bám trên rác như bao nilon, chai lọ… ngoài ra còn lẫn trong cát sau khi thủy triều rút, trôi dạt theo bờ biển. Tại khu vực bờ biển khảo sát có nhiều ngư cụ bị hư hỏng, dây neo, rác thủy tinh vỡ từ các chai lọ, hộp đồ uống, thùng xốp, thức ăn nhanh. Đáng chú ý là có nhiều chữ in Trung Quốc trên các vật dụng này, trong đó có cả những tấm xốp in tên của một công ty thủy sản ở Trung Quốc (Thủy sản Fuping) dạt vào bờ biển xã Tam Quang.
Dầu vón cục, vỏ chai lọ có in chữ Trung Quốc dạt kín bờ biển gây nhiều lo lắng cho bà con.
Sáng 13/2, đoàn kiểm tra của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Núi Thành phối hợp cùng Công ty cổ phần Môi trường đô thị Quảng Nam đến khu vực bờ biển thôn Thanh Long (xã Tam Quang) và xã Tam Nghĩa (huyện Núi Thành). Ông Trần Đình Minh - Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Núi Thành cho biết, đối với những rác thải sinh hoạt bình thường nếu có lẫn dầu vón cục thì cũng sẽ liệt vào danh mục rác thải nguy hại và sẽ được xử lý theo đúng quy trình, ước tính khối lượng rác thải, dầu vón cục trôi dạt là khoảng 200-300 tấn. Đối với dầu vón cục, khi thời tiết nắng lên thì rất dễ tan chảy và hòa lẫn vào cát, cây cỏ nên công tác thu gom sẽ gặp không ít khó khăn. Hiện chưa thể đánh giá được tác động của số rác thải sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hệ sinh thái biển.
Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam đã gửi mẫu ra Tổng cục Biển đảo để xác minh nguyên nhân. Chiều 13/2, trao đổi với báo chí, bà Nguyễn Hoàng Yến - Chi cục trưởng Chi cục Biển đảo tỉnh Quảng Nam cho biết, trong buổi sáng cùng ngày, Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam và Công ty Môi trường đô thị tỉnh đã tiến hành khảo sát lại một lần nữa khu vực có nhựa đường và vỏ chai nhựa có chữ Trung Quốc ở khu vực bờ biển huyện Núi Thành. Ban đầu nhận thấy dầu bị sóng đánh vào bờ từ phía ngoài khơi.
Bà Yến cho biết thêm: “Hiện Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam không đủ năng lực để xác minh nguyên nhân. Hiện tượng này cũng khác thường so với trước, Sở cũng không biết số rác trên xuất xứ ở vùng biển nào. Một số người suy luận do một tàu đắm. Vừa rồi, Sở TN&MT đã gửi mẫu ra Tổng cục Biển đảo và lực lượng tìm kiếm cứu nạn Trung ương để tiếp tục xác minh”.
Hiện nay, các lực lượng chức năng đang phối hợp triển khai thu gom và xử lý số lượng rác thải này. Hình thức thu gom dầu vón cục bằng phương pháp thủ công, dùng xẻng xúc dầu vào túi chứa chất thải nguy hại. Đối với các mẫu dầu nhỏ còn lại, dùng sàng để tách cát ra khỏi dầu. Dự kiến sẽ thu gom dầu vón cục, rác thải trong khoảng 1 tuần. Sau đó báo cáo về UBND tỉnh thông qua Sở Tài nguyên và Môi trường.
Lo ngại vì không phải lần đầu
Cách đây vài năm, trong 3 ngày (từ 1 - 3/1/2011), trên bờ biển TP. Đà Nẵng xuất hiện nhiều cục dầu từ ngoài khơi dạt vào. Dầu vón cục dạt vào bờ biển Đà Nẵng trải dài khoảng 1km, từ bãi biển Mỹ Khê đến bãi biển T18. Khi đó, cơ quan chức năng cho rằng nguyên nhân của tình trạng này có khả năng là dầu từ những tàu thuyền gặp nạn ngoài khơi những ngày qua do biển động đưa vào.
Tiếp đó, các ngày 3-4/2013, tình trạng dầu vón cục lềnh bềnh trên biển lại được các nhân viên bãi tắm của Khu du lịch Biển Đông (Vũng Tàu) phát hiện. Dầu vón cục không biết từ đâu xuất hiện dày đặc suốt hơn 2km dọc bờ biển thuộc Bãi Sau, TP. Vũng Tàu. Hơn 200 nhân viên của khu du lịch này đã thu gom được hơn 36.000kg dầu đã bị vón cục. Đó là chưa kể các bãi tắm khác đã huy động hàng chục công nhân để thu gom hàng tấn dầu tương tự.
Ngày 8/11/2013, Ban quản lý Bán đảo Sơn Trà (quận Sơn Trà, Đà Nẵng) cho hay, một số lượng lớn dầu vón cục đen ngòm đã tấp vào các bãi biển du lịch từ Non Nước đến Mân Thái, Thọ Quang khiến khách du lịch cũng như người dân vô cùng lo lắng. Trong đó, ở một số bãi biển du lịch trọng điểm như Sao Biển, Mỹ Khê, Phạm Văn Đồng, lượng dầu vón cục xen lẫn rác thải xuất hiện khá dày. Dầu vón cục đã làm ảnh hưởng đến môi trường nước khi một số du khách tắm biển dẫm phải không thể nào rửa sạch.
Theo các chuyên gia môi trường thì dầu vón cục dạng này là dạng dầu thải của tàu, thuyền, động cơ sản xuất. Chúng không có giá trị tái sử dụng mà còn đem theo nhiều nguy cơ gây ô nhiễm nước khi ngâm nước quá lâu hoặc ô nhiễm qua cát, ngấm vào đất khi dạt lên bờ và gặp nắng nóng tan chảy, ảnh hưởng không tốt cả về mỹ quan lẫn sức khỏe người dân. Lần này, có vẻ như xuất xứ của số dầu này đã hé lộ khi kèm theo đó là vô số tấn rác thải có chữ in bên trên, bà con mong rằng cơ quan chức năng sớm lần ra manh mối và hạn chế triệt để tình trạng, tránh cho biển thêm một lần tổn thương.