Dù có thể, chỉ mới 1 năm trước thôi, họ chính là những tân sinh viên đầy hân hoan bước vào cánh cổng trường đại học.
Việc cảnh cáo học vụ, đình chỉ học tập là chuyện “đặng chẳng đừng” đối với các trường đại học. Chưa nói gì đến chuyện nâng cao chất lượng đào tạo, uy tín của nhà trường với vấn đề giữ chân người học là bài toán không dễ với nhiều cơ sở giáo dục.
Điều đáng nói, không ít sinh viên bị xử lý học vụ từng học giỏi, xuất thân từ trường chuyên hoặc nằm trong diện tuyển thẳng. Số lượng sinh viên rơi rụng mỗi năm ở các trường khiến nhiều người đặt câu hỏi về chất lượng sinh viên và nguyên nhân của vấn đề này do đâu?
Điểm sơ qua về con số sinh viên bị cảnh cáo học vụ hay buộc thôi học ở một số trường đại học tại TP.HCM khiến nhiều người giật mình. Trường ít nhất cũng vài trăm sinh viên trong một năm học, nhiều nhất lên đến cả nghìn sinh viên chỉ trong học kỳ.
Đầu tháng 10/2017, ĐH Luật TP.HCM cũng đưa ra danh sách 112 em bị buộc thôi học và cảnh cáo 66 trường hợp khác, do học lực quá kém cỏi hoặc không tham gia các học phần.
ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM), năm học 2016-2017, buộc thôi học hơn 500 sinh viên, cảnh cáo học vụ khoảng 600 em.
Hiện nay, bình quân mỗi năm ĐH Nông lâm TP.HCM có khoảng 600 sinh viên bị cảnh cáo học vụ, dẫn đến bị buộc thôi học (cả tự nguyện và bắt buộc), chiếm tỷ lệ khoảng 4-5% tổng số sinh viên đào tạo.
Số liệu thống kê trong học kỳ I năm học 2016-2017 của ĐH Giao thông vận tải TP.HCM cũng khiến nhiều người bất ngờ: 1.888 sinh viên bị cảnh cáo học vụ, trong đó nhiều em bị cảnh cáo đến lần 2. Nhà trường phải ký quyết định buộc thôi học đối với hơn 180 trường hợp chỉ trong một học kỳ.
Tương tự, hiện nay, số lượng bị xử lý học vụ của ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM cũng khoảng 300 sinh viên/năm, tập trung sinh viên năm nhất.
Đi tìm nguyên nhân của vấn đề này cho thấy, việc thôi học giữa chừng được hiểu theo hai nghĩa: Bị buộc thôi học và tự nguyện điều chỉnh của cá nhân. Một số sinh viên đang học bình thường, thậm chí có kết quả tốt sau một thời gian lại “ngộ” ra ngành học không phù hợp, nên phải chuyển ngành hoặc trường. Lý do chính hầu hết sinh viên thôi học giữa chừng thường xuất phát từ các nguyên nhân như kết quả học tập không đạt, bị kỷ luật do thái độ học tập không tốt hoặc quá thời hạn đào tạo. Về phía trường, dù việc buộc thôi học đối với sinh viên là “cực chẳng đành”, các trường cũng muốn giữ và nâng cao chất lượng đào tạo nên phải làm quyết liệt.
Điều làm đau đầu ngành giáo dục là rất nhiều trong số sinh viên bị đuổi học là sinh viên năm thứ nhất. Về vấn đề này, các trường nhận định đó là do các em chưa ổn định tâm lý khi học tập. Gốc của vấn đề là định hướng nghề nghiệp cho sinh viên ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Các em hay chọn ngành theo sự chỉ định của bố mẹ, theo bạn bè hoặc truyền thống gia đình mà bỏ qua việc xem xét khả năng của bản thân. Học sinh chưa có ý chí nghề nghiệp rõ ràng. Vào đại học, sinh viên bỡ ngỡ với cách học, phải thay đổi tư duy, phương pháp kiểm tra đánh giá. Do đó, nhiều em bị sốc. Một số sinh viên muốn thi lại vào ngành, trường khác.
Một nguy cơ khác cũng rất đáng lưu tâm là sinh viên bị cuốn vào làm thêm, bán hàng online. Các em chạy theo cái lợi trước mắt mà quên rằng phải học tập để có nền tảng kiến thức vững chắc cho tương lai. Nhiều sinh viên nảy sinh tâm lý coi thường việc học khi đã kiếm được việc làm thêm với thu nhập cao, dẫn đến bỏ bê, trì trệ chuyện học.
Để hạn chế tình trạng này, cách làm phổ biến ở các trường đại học hiện nay là gửi thông báo kết quả học tập hoặc kết quả xử lý học vụ đến phụ huynh, đồng thời nhắc nhở trên tài khoản của mỗi bạn. Tuy nhiên, cách làm đó cũng chỉ giải quyết được phần ngọn của vấn đề. Cốt lõi là phải giúp sinh viên nhận ra và duy trì đam mê với ngành học và công việc sau này.
Ngoài các biện pháp quản lý, nhắc nhở cho sinh viên và gia đình, hiện nay, nhiều trường đại học bắt đầu chú trọng đến việc hướng dẫn phương pháp nghiên cứu cho tân sinh viên. Đồng thời, trường cũng tạo ra nhiều sân chơi học thuật, các buổi nói chuyện với diễn giả về ngành học, tạo hứng thú giữa việc học và hành, tư vấn đầu ra cho sinh viên..., thúc đẩy động lực học tập cho bạn trẻ.
Hy vọng với nỗ lực của nhà trường hướng tới giáo dục cho sinh viên yêu ngành nghề mà mình đã lựa chọn, lượng sinh viên bám trường bám lớp ngày một nhiều hơn, để sau này các em cống hiến trí lực cho xã hội.
