Corticoid dùng trong bệnh ngoài da có những tác dụng thế nào? Tôi bị trứng cá có thể dùng thuốc corticoid để trị bệnh không?
Ngô Thu Trang (Bắc Giang)
Corticoid là nhóm thuốc dùng để chữa nhiều bệnh và cũng là một trong những nhóm thuốc thường bị lạm dụng trong điều trị. Người bệnh tự ý mua về dùng, việc sử dụng không đúng chỉ định, không đúng cách dùng sẽ có nhiều nguy cơ gây tác dụng phụ, tai biến do thuốc.
Corticoid dùng để bôi ngoài da có các dạng dung dịch, gel, cream... Tác dụng phụ thường gặp nhất là gây trứng cá và tổn thương da dạng trứng cá, rạn da, giãn mạch, rậm lông, làm chậm liền vết thương, bùng phát nhiễm khuẩn, nấm, virut... Đối với loại corticoid có hoạt tính mạnh có thể gây teo da (nhất là khi bôi ở những vùng da mỏng, có nếp gấp)... Các tác dụng phụ sẽ càng nặng hơn nếu bôi thuốc mà băng bịt kín lâu dài không có sự theo dõi và hướng dẫn của thầy thuốc. Các tác dụng phụ này sẽ làm cho bệnh nặng hơn, gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị tiếp theo vì chúng gây biến đổi hình thái lâm sàng và khả năng đáp ứng với điều trị của bệnh...
Để hạn chế tối đa tác dụng phụ của corticoid cần sử dụng đúng chỉ định, đúng liều lượng (vì nếu bôi thuốc quá ít sẽ kém tác dụng, hoặc quá nhiều sẽ lãng phí và nguy cơ tác dụng phụ do thuốc gây ra), đúng cách và có sự theo dõi sát sao của thầy thuốc. Thông thường mỗi ngày bôi từ 1-2 lần. Đối với những tổn thương mạn tính thường bôi thuốc trong 2 tuần sau đó nghỉ vài ngày hoặc một tuần rồi lặp lại 2-3 đợt như vậy sau đó thay bằng thuốc có hoạt tính nhẹ hơn.
Các vùng da khác nhau có đặc điểm giải phẫu khác nhau và khả năng hấp thu thuốc cũng khác nhau, vì thế nên dùng thuốc có độ mạnh, yếu khác nhau cho phù hợp. Ví dụ ở vùng da dày (bàn tay, bàn chân) nên dùng loại có hoạt tính mạnh đến cực mạnh. Đối với những vùng da mỏng (bẹn, bìu), vùng mặt nên dùng loại vừa hoặc nhẹ. Khi bôi thuốc tránh bôi trên một vùng da rộng (đặc biệt với loại có hoạt tính mạnh và cực mạnh) vì dễ gây biến chứng toàn thân. Mặt khác nếu bôi dạng thuốc mỡ với diện rộng sẽ gây hạn chế hô hấp của da. Bởi vậy nếu có thương tổn lan tỏa toàn thân nên bôi luân chuyển từng vùng.
BS. Đinh Ngọc San