Theo lời kể của người nhà bệnh nhân, chiều 10/4, cặp vợ chồng trẻ lên rừng lấy nấm về ăn. Loại nấm này có màu trắng, đầu nấm hình tròn, thân dài. Sau khi ăn nấm được khoảng 12 giờ, cả hai vợ chồng đều xuất hiện các triệu chứng về tiêu hóa, bao gồm đau bụng, đại tiện phân lỏng và nôn nhiều.
Hai người được người nhà đưa đến BVĐK tỉnh Lai Châu cấp cứu. Tại đây, người chồng được chẩn đoán: Ngộ độc nấm, suy gan cấp, rối loạn đông máu nặng. Người vợ được chẩn đoán: Theo dõi ngộ độc nấm, tổn thương gan – thận cấp – rối loạn đông máu, toan chuyển hóa. Cả hai người được điều trị theo hướng truyền dịch, truyền chế phẩm máu,… Tuy nhiên, tình trạng không đỡ, diễn biến kích thích vật vã. Hai bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai.
Người vợ hôn mê sâu đang được các bác sĩ chăm sóc tích cực tại Trung tâm Chống độc - BV Bạch Mai. Ảnh: Quỳnh Mai.
Theo bác sĩ Nguyễn Mạnh Chiến - Trung tâm Chống độc, khi tiếp nhận bệnh nhân hai người đều có biểu hiện hôn mê sâu. Các xét nghiệm đều thể hiện tình trạng tổn thương và suy đa cơ quan, kích ứng tổn thương đường tiêu hóa, viêm gan, suy gan tối cấp, hôn mê gan, suy thận cấp, tổn thương cơ tim, rối loạn đông máu nặng, nguy cơ tử vong rất cao. Hai bệnh nhân đã được các bác sĩ điều trị theo hướng thay huyết tương tích cực, lọc máu liên tục, dùng các thuốc giải độc, hồi sức,…
"Đến thời điểm hiện tại, hai bệnh nhân vẫn hôn mê sâu, chức năng gan vẫn tổn thương nặng, tiếp tục đang được hồi sức. Khả năng cao bệnh nhân khó hồi phục, tuy nhiên vẫn có những trường hợp đã qua khỏi", bác sĩ Chiến nói.
Nhận biết nấm độc
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - BV Bạch Mai, ở Việt Nam có nhiều loại nấm độc, tuy nhiên có thể xếp vào 2 nhóm. Thứ nhất là nhóm gây ngộ độc chậm, thứ 2 là nhóm gây ngộ độc nhanh.
Nhóm gây ngộ độc chậm, là loại nấm gây ngộ độc biểu hiện muộn sau 6 giờ sau ăn, nguy hiểm hơn cả và thường gây tử vong. Ở Việt Nam ghi nhận loài nấm độc tán trắng (Amanita verna) và nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa), hình thức trông trắng, đẹp mắt và hấp dẫn nhất trong các loài nấm độc, thậm chí vị rất ngon sau khi được nấu chín.
Độc tố của các loài nấm này là amatoxin, gây tổn thương ruột, gan, thận, tim và các cơ quan khác. Tình trạng ngộ độc diễn biến theo 3 giai đoạn: Giai đoạn 1 với thời gian ủ bệnh kéo dài, xuất hiện triệu chứng muộn trong vòng ít nhất 6 giờ sau ăn, thường hàng chục giờ, khi biểu hiện thì luôn khởi đầu với những biểu hiện về tiêu hóa thường rất nặng (đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy cấp nhiều lần), giai đoạn này kéo dài 1-2 ngày.
Người chồng hôn mê sâu đang được các bác sĩ chăm sóc tích cực tại Trung tâm Chống độc - BV Bạch Mai. Ảnh: Quỳnh Mai.
Giai đoạn 2, (1-2 ngày kế tiếp), các biểu hiện tiêu hóa lắng dịu khiến bệnh nhân và thầy thuốc chưa có kinh nghiệm dễ hiểu nhầm là đã khỏi, tuy nhiên gan bắt đầu bị tổn thương.
Giai đoạn 3, (từ khoảng ngày từ 3 trở đi), biểu hiện viêm gan, suy gan, suy thận, rối loạn đông máu, vàng da, chảy máu, tinh thần kích thích đi vào hôn mê và tử vong. Tỷ lệ tử vong của ngộ độc loại nấm này theo ước tính của Trung tâm Chống độc là khoảng 50%, bao gồm cả các ca tử vong tại tuyến trước và tại gia đình.
"Khi có biểu hiện ngộ độc (sau 6 giờ sau ăn), chất độc đã đi qua dạ dày và xuống ruột, hấp thu phần lớn vào cơ thể. Các biện pháp cấp cứu ban đầu sẽ không còn tác dụng", chuyên gia chống độc cho biết.
Nhóm gây ngộ độc sớm, gây ngộ độc sớm sau ăn trong vòng trước 6 giờ sau ăn. Nhóm này có nhiều loại nấm hơn, có nấm có màu sắc sặc sỡ, có nấm nhìn không hấp dẫn. Tùy loài nấm cụ thể nhưng thường chỉ gây đau bụng nôn, tiêu chảy, có thể có triệu chứng thần kinh, tâm thần, tim mạch. Với năng lực của các bệnh viện tuyến huyện hiện nay thì điều trị được các bệnh nhân.
Bác sĩ Trung tâm Chống độc cùng người nhà bệnh nhân tìm hiểu loại nấm độc người bệnh đã ăn. Ảnh: Quỳnh Mai.
'Khi không may ăn phải nấm nghi ngờ là nấm độc, tùy theo điều kiện tại chỗ, bệnh nhân có thể được thực hiện các biện pháp cấp cứu như gây nôn (mới ăn xong, bệnh nhân vẫn tỉnh táo). Trong trường hợp bệnh nhân tiêu chảy, nôn nhiều có thể cho bệnh nhân uống các loại nước để bù nước, bù muối. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn cần được đưa đến các cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ thăm khám, đánh giá và cấp cứu", TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cũng nhấn mạnh, với các loại nấm gây ngộ độc chậm, các biện pháp cấp cứu ban đầu gần như là không còn tác dụng. Chính vì vậy, tốt nhất bệnh nhân cần được cấp cứu và điều trị tích cực ngay tại bệnh viện, cơ sở y tế có điều kiện tốt về chống độc và cấp cứu hồi sức, vì việc điều trị vô cùng phức tạp, cần rất tích cực, nhiều nguồn lực, tốn kém,…
"Để phòng ngừa ngộ độc nấm, người dân tuyệt đối không nên hái các loại nấm hoang dại để ăn (trừ mộc nhĩ), bởi việc phân biệt giữa nấm độc và không độc là rất khó, kể cả với chuyên gia cũng không phải là điều dễ dàng", Giám đốc Trung tâm Chống độc nói.
