Y học hiện đại phát hiện bệnh tăng huyết áp có kết quả nhanh nhất, dùng dụng cụ đo huyết áp để biết huyết áp cao hay thấp, so với quy định của chỉ số bình thường (huyết áp tối đa không quá 140mmHg, huyết áp tối thiểu không quá 90mmHg), để người bệnh phải quan tâm điều trị hay cấp cứu cho kịp thời.
Về Y học cổ truyền thường căn cứ vào mạch, triệu chứng và nguyên nhân của bệnh tăng huyết áp rồi dùng bài thuốc để điều trị (bệnh nhân, bệnh cơ, biện chứng luận trị, lý pháp phương dược).
Khi huyết áp lên cao thường biểu hiện các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt nhức đầu (huyễn vựng), hồi hộp (tâm quý), mất ngủ, mệt mỏi, chân tay tê, đau mỏi lưng, gáy cứng, vùng ngực buồn bực phiền táo. Nếu nặng hơn nữa, công năng của tâm, não, thận, bị trở ngại sinh ra hôn mê, tai biến, đột quỵ…
Nguyên nhân chủ yếu của bệnh tăng huyết áp là tình chí (tình cảm ý chí), sự hư tổn, ăn uống không điều độ, làm cho âm dương của can thận mất điều hòa. Can là tạng thuộc về phong mộc, sinh bởi thận thủy (thận thủy sinh can mộc), lo lắng, uất kết, tức giận, can âm hao tổn bất túc, lâu ngày thận thủy khuy hư không tư dưỡng được can, cho nên phát sinh bệnh tăng huyết áp.
Bởi vì biến động là ở can, còn nguồn gốc là ở thận. Can thận âm hư, can dương bốc lên, can phong nội động, chính là cơ chế chủ yếu phát sinh ra bệnh tăng huyết áp.
Ngoài ra, những người thường hay ăn cao lương mỹ vị, nhiều chất béo bổ, hoặc dâm dục quá độ, lao động quá mức... Đặc biệt thường uống nhiều rượu bia, ăn những thứ cay nóng mang dương tính và nhiệt tính cao. Đây cũng là một nguyên nhân gây tăng huyết áp, mỡ máu cao, đái tháo đường…
Dưới đây là hai bài thuốc chữa tăng huyết áp.
1. Bài 'Thiên ma câu đằng ẩm'
Bài thuốc trị tăng huyết áp thuộc âm hư, dương bốc lên mạnh với các biểu hiện: Nhức đầu chóng mặt, hoa mắt, tai ù, mất ngủ, thậm chí bán thân bất toại, lưỡi đỏ, mạch huyền sác...
Bài thuốc gồm có: Thiên ma 9g, câu đằng 12g (cho vào sắc sau), thạch quyết minh 18g (sắc trước), sơn chi (chi tử) 9g, đỗ trọng 9g, ích mẫu thảo 9g, tang ký sinh 9g, hoàng cầm 9g, chu phục thần 9g (cũng là củ bạch phục linh nhưng bên trong có lõi và điểm xuyết màu hung hung, vì chữ chu có nghĩa là màu đỏ).
Sắc uống mỗi ngày một thang chia làm 2 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Thiên ma vị thuốc trị tăng huyết áp.
Trong bài thuốc thiên ma:
-Câu đằng, thạch quyết minh là chủ dược, bình can tiềm dương (ghìm giữ chân dương ở can), can phong nội động.
-Sơn chi, hoàng cầm thanh tiết can nhiệt để bình giáng can dương được thuận lợi.
-Xuyên ngưu tất hoạt huyết đồng thời dẫn huyết đi xuống để bình giáng can dương.
-Tang ký sinh, đỗ trọng tư dưỡng can thận cùng làm thuốc phụ trợ.
- Dạ giao đằng, chu phục thần ninh tâm an thần.
-Ích mẫu thảo hành huyết khư trừ ứ tụ, cùng là tá dược.
Các vị thuốc phối hợp tạo thành công hiệu thanh nhiệt bình can, tiềm dương tức phong.
2. Bài Trấn can tức phong thang 'Y học trung trung tham tây lục'
Bài thuốc gồm có: Hoài ngưu tất 30g, sinh đại giả thạch 30g (nghiền nhỏ), sinh long cốt 15g (giã nát), sinh mẫu lệ 15g (giã nát), sinh quy bản 15g (giã nát), sinh hàng thược (bạch thược) 15g, huyền sâm 15g, thiên môn đông 15g, xuyên luyện tử 5g (giã nát), sinh mạch nha 6g, nhân trần 6g, cam thảo 4,5g.
Sắc uống mỗi ngày một thang chia làm 2 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Công năng: Trấn can tức phong chữa chứng nội trúng phong (cũng gọi là loại trúng phong). Mạch huyền trường hữu lực hoặc thượng thịnh hạ hư, hay chóng mặt, hoa mắt, đau đầu phát nhiệt, sưng mắt, ù tai, trong tâm phiền nhiệt, hay ợ hơi, chân tay cơ thể cảm thấy không tự nhiên, miệng mắt dần dần méo xệch hoặc mặt đỏ như người say rượu rồi đột quỵ hôn mê.
Ít lâu sau mới hồi tỉnh lại hoặc sau khi tỉnh không phục hồi được như trước, tinh thần giảm sút hoặc chân tay bại liệt như bỏ đi hoặc bán thân bất toại (tê liệt nửa người).
Vị thuốc ngưu tất chữa tăng huyết áp.
Nếu trong tâm nhiệt nặng, gia sinh thạch cao (thạch cao để sống không nung qua lửa) 30g, đờm nhiều gia nam tinh chế 6g. Đại tiện không thực (nhão, nát, lỏng), bỏ quy bản, đại giả thạch, gia xích thạch chi 30g. Trong bài thuốc trọng dụng (dùng nặng tay), ngưu tất để dẫn huyết đi xuống, đánh thẳng vào dương cang (dương thịnh), tư dưỡng được can thận.
Đại giả thạch giáng khí trấn nghịch, bình can tiềm dương, là vị thuốc làm quân. Long cốt, mẫu lệ tiềm dương giáng nghịch, quy bản, huyền sâm, thiên môn đông, bạch thược tư dưỡng âm dịch, nhu nhuận tức phong, là vị thuốc làm thần, cùng phối hợp giúp cho vị thuốc làm quân để chế ngự dương kháng (dương bốc lên).
Còn tác dụng của nhân trần, xuyên luyện tử, mạch nha chủ yếu là hiệp trợ cho chủ dược để thanh tiết hữu dư của can dương, điều đạt uất trệ của can khí để có lợi cho bình giáng can dương. Cam thảo điều hòa các vị thuốc cùng phối hợp với mạch nha, cam thảo để hòa vị và điều trung, đều là thuốc làm tá, sứ, nhằm giảm thiểu cái trệ của vị thuốc kim thạch làm trở ngại cho vị. Các vị thuốc phối hợp dùng với nhau, tạo thành bài thuốc- Trấn can tức phong.
Luyện tập - một biện pháp phòng ngừa bệnh tăng huyết áp.
3. Phòng ngừa bệnh tăng huyết áp
- Kiểm soát cân nặng.
-Chế độ ăn uống khoa học: Trong chế độ ăn uống hằng ngày cần tích cực sử dụng thực phẩm hỗ trợ hiệu quả phòng ngừa tăng huyết áp như: Rau xanh và trái cây, ngũ cốc thô, cá, sử dụng chất béo không bão hóa từ dầu oliu, dầu bắp, dầu hướng dương, dầu đậu nành…
Song song với việc bổ sung các thực phẩm trên, bạn cũng cần lưu ý tránh những thực phẩm có thể gây tăng huyết áp như: Muối, chất béo bão hòa, chất bột đường, thịt đỏ, thức ăn chế biến sẵn, các chất kích thích…
- Luyện tập thường xuyên.
- Nếp sinh hoạt lành mạnh: Ăn đủ bữa, không ăn quá nhiều hay quá muộn; không thức khuya, đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm; duy trì lối sống lành mạnh, giữ tâm trạng thoải mái, tránh lo âu hay căng thẳng thần kinh.
Xem thêm video đang được quan tâm:
9 “Siêu thực phẩm” giúp bạn đẩy lùi lão hóa nếu ăn thường xuyên.
