Nhồi máu cơ tim (NMCT) cấp là tình trạng hoại tử một vùng cơ tim, hậu quả của thiếu máu cục bộ cơ tim đột ngột và kéo dài do tắc một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành. Theo tổ chức y tế Thế giới, hàng năm có khoảng 7 triệu người tử vong do NMCT cấp.
Ở Việt Nam thời gian gần đây, tỷ lệ NMCT cấp ngày càng có khuynh hướng gia tăng. Còn tại Hà Tĩnh, mặc dù chưa có số liệu thống kê trong toàn tỉnh, nhưng theo báo cáo của Bệnh viện đa khoa tỉnh, mỗi năm bệnh viện tiếp nhận 120 đến 150 ca NMCT cấp vào điều trị, trong đó chỉ có khoảng 10 đến 15 ca đến viện sớm trong khoảng giờ vàng (6 đến 8 giờ) được điều trị tái thông mạch vành ngay lập tức bằng liệu pháp tiêu sợi huyết (TSH) cứu sống cơ tim hoàn toàn, số bệnh nhân còn lại đến viện muộn nên hậu quả là các biến chứng nặng nề cho tim, thậm chí dẫn đến tử vong.
Bác sĩ Lê Văn Dũng, Trưởng khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh cho biết: Liệu pháp TSH có hiệu quả tái thông mạch vành để cứu sống cơ tim, tránh được các biến chứng do NMCT, giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng và giảm tỷ lệ tử vong, nhưng chỉ có tác dụng khi được sử dụng trong vòng 6 đến 8 giờ (giờ vàng) kể từ khi xuất hiện triệu chứng đau ngực do NMCT cấp, dùng thuốc càng sớm thì khả năng thành công càng cao. Thời gian qua, bệnh viện đa khoa tỉnh đã cứu sống cho 40 bệnh nhân NMCT cấp bằng liệu pháp TSH.
Bệnh nhân Hà Thị Vinh, 78 tuổi, ở xã Cẩm Dương, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh là một trong 40 bệnh nhân được cứu sống nhờ liệu pháp TSH. Anh Phan Xuân Hùng, người nhà của bà Vinh chia sẻ: “Bình thường mẹ tôi rất khỏe mạnh, ít ốm đau, nhưng cách đây 3 ngày đang ăn cơm thì mẹ kêu tức ngực, khó thở, nôn mửa. Người nhà đã đưa ngay đến bệnh viện đa khoa thành phố, qua thăm khám bác sĩ cho biết bà bị nhồi máu cơ tim cấp và được chuyển ngay đến khoa Tim mạch Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh. May là đến sớm và được y, bác sỹ cấp cứu kịp thời nên mẹ tôi đã qua được cơn nguy hiểm. Gia đình rất hài lòng với tinh thần thái độ phục vụ của đội ngũ y, bác sĩ bệnh viện”.
Cán bộ Y tế Bệnh viện đa khoa tỉnh chăm sóc cho bệnh nhân Hà Thị Vinh- một trong 40 bệnh nhân được cứu sống nhờ liệu pháp TSH
Mặc dù liệu pháp TSH mang lại hiệu quả cao cho bệnh nhân NMCT cấp, tuy nhiên liệu pháp này chưa được áp dụng rộng rãi, do bệnh nhân đến quá muộn (sau giờ vàng). Hiện nay hầu hết người dân thiếu kiến thức về bệnh NMCT cấp, nhất là các dấu hiệu của NMCT cấp, hay "giờ vàng" trong điều trị NMCT cấp, nên khi bệnh nhân có các dấu hiệu NMCT cấp người nhà không đưa đến bệnh viện kịp thời mà tự ý điều trị ở nhà, không đỡ mới đưa đến viện, lúc đó tình trạng bệnh nặng hơn, khó điều trị. Bác sĩ Lê Văn Dũng cho biết: "NMCT cấp thường khởi phát rất đột ngột, diễn biến nhanh chóng khiến người nhà và gia đình có thể rơi vào thế bị động. Nếu không được đưa đi cấp cứu kịp thời, người bệnh có thể bị tử vong, vì thế với bệnh nhân NMCT cấp, thời gian là vàng.
Khi thấy có một trong các dấu hiệu sau: đau vùng trước ngực; cảm giác chẹn ngực; khó thở; một số triệu chứng khác có thể đi kèm như: khó chịu; cơ thể mệt mỏi; toát mồ hôi lạnh; buồn nôn và nôn, cảm giác khó chịu vùng dưới mũi ức; choáng váng hay chóng mặt đột ngột; ở một số trường hợp đặc biệt khi lên cơn NMCT sẽ không có cảm giác đau (còn gọi NMCT thầm lặng), thì cần nhanh chóng gọi cấp cứu 115, không nên trì hoãn và nên đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị chuyên sâu trong vòng ít nhất 6 đến 8 giờ đầu để được điều trị tối ưu. Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi tại nhà, người thân có thể tiến hành sơ cứu bằng cách: cho bệnh nhân nằm nơi yên tĩnh, tránh mọi vận động, nới rộng quần áo thông thoáng, quan sát xem bệnh nhân thở như thế nào, màu da như thế nào.
Nguyên nhân của bệnh NMCT cấp là do các mảng xơ vữa ở trong động mạch vành bị nứt, rạn, hoạt hóa quá trình đông máu gây nên các cục máu đông và làm tắc mạch. Nguy cơ NMCT hay gặp ở bệnh nhân đái tháo đường, béo phì, nghiện thuốc lá, rượu bia và ít hoạt động thể lực, vì thế để tránh bị NMCT, người dân cần xây dựng cho mình một chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý; giữ trạng thái thoải mái, tránh xúc động mạnh; khám sức khỏe định kỳ; thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, kiêng bia rượu, luyện tập thể dục, thể thao đều đặn; thực hiện chế độ ăn nhiều rau xanh, củ quả có nhiều chất xơ, vitamin cần thiết. Hạn chế ăn những thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, đạm động vật, thực phẩm chứa nhiều muối và đường. Đối với bệnh nhân được cứu sống sau NMCT cấp, ngoài thực hiện các khuyến cáo trên cần uống thuốc đều đặn theo đơn của bác sỹ, không bỏ thuốc đột ngột để phòng tránh tái phát. Bác sĩ Dũng cũng nhấn mạnh: hiện nay trên toàn tỉnh chỉ có duy nhất khoa Tim mạch Bệnh viện tỉnh có khả năng điều trị cho bệnh nhân NMCT cấp bằng liệu pháp TSH, nhưng với trường hợp đến trước 6 đến 8 giờ đầu (từ khi bệnh nhân có triệu chứng NMCT cấp cho đến khi nhập viện) thì khả năng điều trị thành công cao rút ngắn thời gian nằm viện, giảm tỷ lệ các biến chứng và tử vong.
