Theo đánh giá của CDC Hà Nội, thời tiết chuyển mùa, mưa nắng thất thường kết hợp với việc học sinh quay trở lại trường học sau thời gian nghỉ hè khiến số ca tay chân miệng tăng. Dự báo, trong các tuần tới, bệnh nhân có thể tiếp tục gia tăng.
Số ca mắc tay chân miệng trong tuần đầu tiên của tháng 10/2023 tăng gấp đôi so với cuối tháng 9 và tăng hơn 3,5 lần so với cuối tháng 8. Riêng 2 tuần cuối tháng 9/2023, số ca mắc tay chân miệng trên địa bàn tăng lên khoảng 140 ca/tuần, nâng tổng số ca mắc tay chân miệng ghi nhận từ đầu năm đến nay lên 2.063 ca mắc (tăng gần 1,4 lần so với cùng kỳ năm 2022), chưa ghi nhận ca tử vong.
Cảnh giác với virus Enterovirus type 71 (EV71)
Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là các bé dưới 5 tuổi. Trẻ lớn hơn và người lớn cũng là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh, nhưng tỷ lệ sẽ thấp hơn đáng kể. Bệnh tay chân miệng có tốc độ lây lan nhanh, dễ thành dịch, bởi bệnh chủ yếu do nhóm virus đường ruột Enterovirus gây nên.
Tuy nhiên, thường gặp nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus type 71. Trong đó, virus Coxsackie A16 ít gây ra các biến chứng về thần kinh và có thể tự khỏi trong vài ngày.
Ngược lại, virus Enterovirus type 71 (EV71) gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, viêm phổi, viêm cơ tim và có thể dẫn đến tử vong.
Ngoài Coxsackie A16 và Enterovirus type 71, một số chủng virus nhóm A khác như Coxsackie A4 - A7, A9, A10 hoặc virus Coxsackie nhóm B (B1 - B3 và B5) cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
Trong tháng 6/2023, số ca tay chân miệng ở TP. HCM có dấu hiệu gia tăng và kiểu gen B5 của Enterovirus 71 (EV71) đã được ghi nhận ở các bệnh nhi mắc bệnh có triệu chứng nặng.
B5 là kiểu gen (subgenotype) của EV71 – tác nhân gây bệnh tay chân miệng nặng ở trẻ em, vừa được phát hiện trở lại qua các trường hợp nặng tại 3 bệnh viện Nhi của TP Hồ Chí Minh.
Đáng chú ý cả 6 mẫu bệnh phẩm của các bệnh nhi mắc bệnh tay chân miệng có triệu chứng nặng đang điều trị tại BV Nhi đồng 1 đều có kết quả PCR dương tính với EV71 và đều có kiểu gen B5. Được biết kiểu gen B5 của EV71 lần đầu tiên được tìm thấy ở Đài Loan (Trung Quốc) vào năm 2007 và tại TP Hồ Chí Minh năm 2015, 2018.
Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là các bé dưới 5 tuổi.
Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh tay chân miệng
Trẻ bị sốt, mệt mỏi là dấu hiệu nhận biết sớm nhất của bệnh.
Bệnh tay chân miệng có những dấu hiệu nhận biết khác nhau, tùy vào từng giai đoạn, cụ thể như:
– Giai đoạn ủ bệnh 3 – 6 ngày.
– Giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy gồm: Trẻ bị sốt, mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5 - 38 độ C) hoặc bị sốt cao (38 - 39 độ C). Đau họng; Tổn thương, đau rát ở răng và miệng; Chảy nước bọt nhiều; Biếng ăn; Tiêu chảy vài lần trong ngày.
– Giai đoạn toàn phát (thường bắt đầu sau 1 – 2 ngày khởi phát bệnh), trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như:
+ Trẻ bị phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông. Các bóng nước có đường kính 2 – 10mm, màu xám, hình bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không đau, không ngứa.
+ Loét miệng: Ở niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ xuất hiện các bóng nước có đường kính 2 – 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo thành các vết loét khiến trẻ đau khi ăn, quấy khóc.
+ Trên mông của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện các mụn lở, rộp da.
+ Dấu hiệu toàn thân: Rối loạn tri giác, mê sảng, co giật.
+ Ở giai đoạn toàn phát trẻ bắt đầu phát ban ở bàn chân.
+ Ngoài các triệu chứng điển hình trên, tùy vào từng cơ địa, bệnh tay chân miệng còn xuất hiện thêm các biểu hiện như: Bóng nước rất ít xen kẽ với hồng ban hoặc chỉ xuất hiện hồng ban. Một số trường hợp trẻ chỉ xuất hiện loét miệng.
– Nếu tình trạng bệnh nhẹ, sau 7 – 10 ngày chăm sóc tại nhà, trẻ sẽ hồi phục sức khỏe hoàn toàn. Trường hợp trẻ sốt cao (trên 39 độ C) kéo dài hơn 48 giờ, kèm theo các biểu hiện như nôn ói, tay chân run rẩy, co giật, tim đập nhanh, khó thở, da nổi vằn... gia đình cần đưa trẻ nhập viện ngay lập tức.
– Sau khi khỏi bệnh, cơ thể trẻ sẽ miễn dịch với chủng virus gây bệnh. Tuy nhiên, theo kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy, trẻ có thể mắc tay chân miệng nhiều lần và lần bị bệnh sau là do những chủng virus khác với lần trước gây ra.
Cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ
Khi phát hiện một số dấu hiệu của bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đến thăm khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Nhi để chẩn đoán đúng bệnh. Nên đưa trẻ đi thăm khám càng sớm càng tốt, nhất là khi có các dấu hiệu bất thường.
Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị hay vaccine phòng bệnh tay chân miệng. Cách điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng, chăm sóc bệnh nhân tại nhà và sử dụng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau, bù đủ nước cho cơ thể theo hướng dẫn của bác sĩ.
Bệnh tay chân miệng bùng phát mạnh nhất vào giai đoạn chuyển mùa. Ảnh minh hoạ.
Cách phòng ngừa bệnh tay chân miệng hiệu quả
Bệnh tay chân miệng bùng phát mạnh nhất vào giai đoạn chuyển mùa, nhất là vào mùa hè khi thời tiết nóng ẩm, thuận lợi cho virus phát triển và gây bệnh. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở những khu vực đông người như trường học, nhà trẻ… Vì vậy, cha mẹ cần nắm được những cách phòng ngừa bệnh kịp thời, để ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh gây tổn thương cho trẻ.
Hiện nay, không có vaccine phòng bệnh, tuy nhiên cha mẹ có thể làm giảm nguy cơ bị nhiễm các loại virus gây bệnh tay chân miệng bằng những cách đơn giản sau đây:
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng trước khi chuẩn bị thức ăn, đồ uống cho trẻ nhỏ, sau khi sử dụng nhà vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và sau khi tiếp xúc với các bọng nước.
- Sử dụng xà phòng để làm sạch các vật dụng, khử trùng bằng các chất tẩy rửa thông thường.
- Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với trẻ nhiễm bệnh.
- Khi trẻ bệnh, tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học.
- Hướng dẫn trẻ che miệng và mũi khi hắt hơi, ho.
- Theo dõi tình trạng bệnh và chăm sóc y tế kịp thời. Nếu trẻ có các biểu hiện bất thường như sốt cao, li bì, mất tỉnh táo cần nhập viện ngay lập tức.
- Cho trẻ rửa tay thường xuyên với xà phòng để phòng bệnh tay chân miệng.
