Sáng 28/10, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh - Phó Trưởng Đoàn giám sát Báo cáo kết quả giám sát "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường BĐS và phát triển NƠXH từ năm 2015 đến hết năm 2023".
Hoạt động đấu giá đất có biểu hiện bất thường
Ông Vũ Hồng Thanh cho biết, giai đoạn 2015-2023, đến cuối giai đoạn giám sát, có khoảng hơn 3.363 dự án phát triển nhà ở thương mại và KĐT đã và đang triển khai thực hiện với quy mô sử dụng đất khoảng hơn 11.191 ha; 413 khu công nghiệp được thành lập với tổng diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 87.700 ha.
Về NƠXH có khoảng 800 dự án đã được triển khai với quy mô 567.042 căn, trong đó: 373 dự án đã hoàn thành với quy mô 193.920 căn; 129 dự án đã khởi công với quy mô 114.934 căn; 298 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 258.188 căn.
Về những bất cập, ông Vũ Hồng Thanh nêu, thị trường BĐS và NƠXH còn nhiều tồn tại, bất cập, phát triển chưa bền vững, mất cân đối cung-cầu; giá BĐS còn cao so với thu nhập của đa số người dân; nhiều khu đô thị bỏ hoang; quản lý chung cư mini còn nhiều bất cập; chưa có phương án xử lý, giải quyết hiệu quả các khu chung cư cũ không bảo đảm điều kiện sống cho người dân; nhiều dự án gặp vướng mắc, chậm được triển khai. Các loại hình BĐS mới gặp nhiều vướng mắc pháp lý, thiếu quy định rõ ràng, cụ thể điều chỉnh.
Liên quan đến việc triển khai các dự án BĐS và NƠXH, việc khai đầu tư dự án BĐS và NƠXH ngày càng được chuẩn hóa. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục còn phức tạp. Công tác cải cách hành chính còn nhiều bất cập; việc giải quyết hồ sơ còn chậm, thời gian thường dài hơn so với thời hạn pháp luật quy định; nhiều thủ tục không xác định được thời hạn.
Bên cạnh đó, hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất có biểu hiện bất thường, tạo mặt bằng giá đất cao; quy trình đấu giá còn phức tạp. Việc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại gặp vướng mắc do sự thay đổi của quy định pháp luật…
Liên quan đến NƠXH, cơ bản các địa phương đã quan tâm bố trí quỹ đất để xây dựng NƠXH khi lập, phê duyệt các quy hoạch và khi chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án nhà ở thương mại phải bố trí quỹ đất 20% làm NƠXH. Tuy nhiên, còn nhiều địa phương chưa bố trí quỹ đất độc lập để phát triển NƠXH.
Nhiều doanh nghiệp yếu vẫn phát hành trái phiếu doanh nghiệp
Về nguồn vốn, trong giai đoạn 2015 - 2023, dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực BĐS đều có sự tăng trưởng, chiếm tỷ trọng từ 18-21% trong tổng dư nợ tín dụng chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, các dự án BĐS mới khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng, lãi suất còn cao; một số tổ chức tín dụng có tỷ trọng tín dụng BĐS trên tổng dư nợ cao, tiềm ẩn rủi ro tín dụng; quy định nội bộ về cấp tín dụng, công tác thẩm định, tái thẩm định tài sản bảo đảm, kiểm tra, giám sát sau cho vay còn nhiều tồn tại….
"Hình thức huy động vốn chủ yếu của doanh nghiệp BĐS trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) là phát hành trái phiếu riêng lẻ nhưng còn nhiều bất cập: nhiều doanh nghiệp khả năng tài chính còn yếu nhưng vẫn tăng cường phát hành TPDN; phát hành TPDN quy mô lớn nhưng không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng cổ phiếu , tiềm ẩn rủi ro trong bảo đảm thanh toán trái phiếu đến hạn; tổ chức tư vấn phát hành, tổ chức phân phối trái phiếu không cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho nhà đầu tư", ôngVũ Hồng Thanh nhấn mạnh.
Liên quan đến chính sách ưu đãi về NƠXH, Chính phủ đã huy động, sử dụng nguồn vốn NSNN, triển khai các gói tín dụng ưu đãi để thực hiện chính sách nhà ở cho các đối tượng chính sách. Bên cạnh đó, việc thu hút các nhà đầu tư tham gia phát triển NƠXH đều được các địa phương chú trọng, tăng cường. Tuy nhiên, việc bố trí vốn, huy động vốn phát triển NƠXH còn khó khăn, chưa đáp ứng yêu cầu đề ra.
"Giá BĐS tăng vọt so với mức tăng thu nhập của đa số người dân. Tại TP Hà Nội và TP HCM đã không còn phân khúc căn hộ chung cư có giá phù hợp với thu nhập của đa số người dân", ông Vũ Hồng Thanh nêu.
Thay mặt Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng nêu ra một số nhiệm vụ, giải pháp như: Có biện pháp điều tiết để đa dạng hóa sản phẩm cho thị trường BĐS; Có biện pháp căn cơ, bền vững để đưa giá BĐS về đúng giá trị nội tại, ngăn chặn việc thao túng, sử dụng các phiên đấu giá quyền sử dụng đất nhằm mục đích tạo "sốt" giá; Chú trọng hoàn thiện cơ chế, chính sách xã hội về nhà ở; Tiếp tục nghiên cứu để đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển NƠXH…